Hocam size ancak buradan ulaşabildim. Kitabınız "Para ve Kapitalizm" kitabınızın yeni baskısı elzem.:) Lütfen bu kitaba büyük emek vermissiniz. Yeni ve güzel bir edisyonunu istiyoruz:) Kapitali okurken çok başvuruyorum ancak pdf sinden okumak oldukça zor.
Üstat Bookchin'in kendisinin paradigmasını oluşturduğu terminolojide, spesifik bir retorikle izah etmeye çalıştığının; ikincil doğanın birincil doğanın bir parçası olduğu ve modern ekolojik yozlaşmanın bu parçayı birincil doğadan ayırarak özerk bir yapıya ve sonrasında birincil doğaya karşı kullanma politikalarının oluşturduğu konjonktürün yanında alternatif olarak ekolojik düşünsel usunda buna kolektif bilinçle cevap vermek ve engellemek olduğu kanaatindeyim. Ancak bu düşünsel unsurun bulunduğumuz zaman diliminde ütopik görülmesi faaliyetlerini yadırgamamak gerek. Çünkü üstat doğadaki canlıların yetebilme nezaketini gösteren insan türü dışındaki hayvanların insanların hegemonyasının altında ezildiğini ve bilinçlerini insanlara aktarma durumlarının söz konusu olmadığını biliyor. Üstat kurduğu çoğu cümlesiyle bana göre üstün yönetici gücün(insan) ekolojik dejenerasyona olanak sağlayacak potansiyellerini yitirdiği bir zaman dilimi içerisinde kendilerine alternatif çözümler sunar ve aklın (kendi deyişiyle " maddenin kendini tetikleme niteliklerinin") birincil doğa içindeki bir parazit olduğu rasyonalitesini bilinçli bir şekilde göz ardı ettiğini bildiğimiz bir umutlu ruh haliyle bencillik ve tembellik etmeyip 300 yıl sonraki bizlere baş ucu kitapları yazmıştır.
Hocam açık akademi faaliyeti yapıyorsunuz ve paha biçilemez. Senelerce mesai harcadığımız zihinsel birikimimizde sayenizde taşlar yerine oturdu. Hayatın hakikatini görebiliyoruz. Lütfen devam edin, sonlandırmayın. Saygılar.
Marx'ın Kapital 1'ini henüz tamamladığım bir dönemde sizi dinlemek çetrefilli konuları daha iyi anlamama ve günümüz bağlantılarını çözmeye çok yardımcı oldu. Teşekkür ederim.
Ferruh Erkem: Biraz konu dışı bir şey sorabilir miyim? Sosyalizmde ve/veya komünizmde ekonomi politik bilimi varlığını devam ettirir mi? Yoksa bu sadece kapitalizme has bir olgu mu? İşin içinden ben çıkamadım. Görüşlerinizi yazarsanız sevinirim. Fuat Ercan: Sohbet içinde biraz ifade ettim, bu gün kullandığımız ekonomi ve ekoloji aynı tarihsel kökten geliyor, oikos.. Ama kapitalizmin yükseldiği ve toplumu tepeden tırnağa değiştirdiği dönem de yaşanan süreci/oluşumları anlamak için düşüncede organize disiplinler gelişip kurumsal bir hal aldı. İmalata dayalı birikimin yarattığı farklılaşma ve uzmanlaşmanın analizi ve açıklanması için bilm ebiçimleri de uzmanlaştı.. iktisat politikası il ebaşlayan organize düşünce 1800'lerde economics olarak tanımlandı ve bu tanımlamalar daha çok yaşanan süreci analiz ederken lehimci mühendislik olarak tanımladığınm bir biçimde yaşanan değişimi disiplinin (iktisat) tanımlanmış sınırları (domain) içinde ele alıyordu, ama aslında bir yandan da işleyişi tüm boyutları ile ilişki içinde ele almaktansa açığa çıkan kısmi ekonomi alanına ait teknik analizlerle çözmeye yöneliyordu (enflsyon, faiz oranlarındaki artış, talep eksikliği). Bu tam da lehimci mühendislik bütün işleyişi ve işleyişe içkin olan eşitsizlikler, adaletsizlikler, sömürüyü işaret etmeden işleyişin olası sorunlarını çözme yönünde bir kısmi bilgi sahibi olan sonuçları işleyişe bağlamayan politik iktisat gelişti. K.Marx esas çalışmasıma verdiği alt başlık o yüzden politik iktisadın eleştirisi oldu, ama Karl Polanyi'de biçimsel ve özsel iktisat ayrımı yaparak bu disiplinin oldukça detaylı eleştirisini yaptı. Sorunuz açısından o zaman şunu söyleyebilirim insanın yaşama/var kalma sürecinde tabiki üretim ilişkileri, tüketim ilişkileri bu ilişkilerin düzenlenmesi ve bölüşümü olgusal olarak olacak, ama büyük ihtimalle bu ilişkileri anlamaya açıklamaya çalışma yönündeki etkinlikler ekonomi politik demeyeceğiz. Desek bile artık bu kavramın (ekonomi politik) tıpkı oikos'un içeriğini değiştiren sermaye birikimi -ulus devlet döneminde olduğu gibi farklı bir içeriğe sahip olacaktır. Bilgi üretiminin sonucu olan kavramların egemenliğine karşı o zaman üç farklı düzenekten bahsedebiliriz, i-)ya kavramı kullanmamak bunun nedeni sosyal ilişkilerin artık kavramın işaret ettiği hakikatı ortadan kaldırmıştır.. ii-) ya da iktisat denen iktisat politikası denen kendi içinde orgtanize olan egemen düşünce biçimine karşı bir düşünce pratiği geliştirilecek ya da belki bilemiyorum ki keşke bu değişim yaşansa iii-kavramı alıp içeriğini dönüştüreceğiz, artık ekonomi politik (ya da politik iktisat)dediğimizde bu gün kavramın işaret ettiği şeylerin dışında insanların temel ihtiyaçlarını karşılama ve karşılarken girdiği ilişkileri adalet, etik, eşit koşullarda gerçekleştiğine dair içeriği çağrıştıracak.
Sevgili Fuatcığım, seninle aynı çatının içinde olmak, entellektüel birikimin insanı nasıl daha alçak gönüllü ama yüce gönüllü yaptığını canlı şahidi olmak bile büyük onurdu benim için. Ne mutlu ki senin gibi insanlar, potansiyellerimizi öldüren sisteme rağmen, ülkemizde yetişti. Ne büyük keyif seninle aynı havayı solumak, birlikte süreklilik ve kopuşun hikayesine sayende bakıp kardeşlikle destekleyebilmek dünyamızı. Herşeye rağmen, sevgi ve destekle... çok teşekkür ederiz
"Kapitalizmin işleyişinde iki husus çok önemli: 1) Sermaye birikimi mekanizması 2) Devlet mekanizması. Sermaye birikimi mekanizması işlemediğinde devlet mekanizması işe el atıyor. Venezuella örneği gibi." (alıntı)
"Kamuda ticarileşme başka bir şey, kamuda metalaşma başka bir şey. Hizmette performans, verimlilik tam da kamuda metalaşmanın getirdiği bir şey." (alıntı)
Burjuvası yok mu? İşletmeler döneminde servet sahibi olanlar var. İlginç iki örneği aşağıya ekledim. Araştırılmaya açık, henüz yeterince çalışılmamış bir alan. Bunun dışında 'ticaret sermayesi' bütün dönemlerde vardı ve halen var. Buna savaş dönemlerinde stokçuluk yapıp fahiş fiyatlardan satarak zengin olan karaborsacılar dahil. Gıda ve inşaat malzemesi toptancıları ve tedarikçileri gibi. 1980'lerde tasfiye sürecinin başlaması, kaçak kömür işletmeciliğini artırdı ve mafyatik bir sermaye birikimi yarattı. Rödevans sözleşmesi ile işletme hakları verilmeye başlayınca yasallaşan yerel işletmecilere, büyük enerji firmaları da eklendi. * 1933 yılında sahnelenen "Lüküs Hayat" operetinde, köşkü satmak istedikleri "yağlı kuyruk" olduğu iddia edilen "Zonguldaklı Kömür Kralı Rıza" karakteri vardır. (Metni Nazım Hikmet'in yazıldığı da iddia edilir.) Bu karakterin Süleyman Sırrı Barlı'nın yaşamından esinlenerek yazılmış olması muhtemel. www.halkinsesi.com.tr/m/zonguldak/suleyman-sirri-barli-h36142.html * Zonguldak'ın ilk yerli özel bankası Efesbank'ı Şafik Kamil Efes kurmuştur. 1972 yılında tasfiye edilmiş. Wikipedia'daki maddenin kaynakçasında iki yazı bağlantısı var. tr.wikipedia.org/wiki/%C5%9Eefik_Kamil_Efes
Bu alanın araştırmaya açık olduğuna katılıyorum. Her iki katkı da çok güzel oldu. Teşekkür ederim. Burjuva konusunda geniş bir ifade kullanmak istemedim aslında. Geçiş dönemine dair söylemiştim. Enformal sermaye birikimini de ayrıca düşünmek lazım, Zonguldak için, mekansal gelişime etkisi bakımından. Haklısınız. Sunum genelinde kentin şekillenmesine ağırlıklı olarak kömürün ve buna bağlı kurumların yönlendirici olduğunu ifade etmek istemiştim.
Sunumdan satır başları: (Nejla Demirci) - Gündöndü belgeselinin çekimi, üç yıllık bir çalışmanın ürünü. Nehir içinde yaptığı yolculuk, aslında sanatçının kendisine yaptığı bir yolculuk aynı zamanda. - Belgesel için önce Trakya'da çiftçi ve işçi iki aile ile yola çıkıldı. Fakat sonuna doğru her ikisi de filmi terketti. - Hasan Mandacı, çiftçi: Nehir 35-40 yıl önce kirlenmeye başladı. Temiz su, kirli suya dönüştü. 2000'lerin başında yerin 16 metre altında temiz su bulurken 2009'da 200 metre, 2020'de 700-800 metreye yükseldi. - Romanlar 5-6 Mayıs gecesi nehre girerlermiş önceden. (Artık yok) - "Paranın kirlettiği sular, kızını alıyor. Artık burada kimse eceliyle ölmüyor." - 2011 yılında kadın eylemi gerçekleştiriliyor. - Çiftçilerin açtığı dava; verim düşüklüğü sebebiyle devletin tüm tarım alanı sahiplerine para dağıtması. (Bu fikirsel ayrılıklara sebep oluyor. - Ortak arıtma sistemi: Rant. - Sanayici artık bu coğrafyayı terketmeye başlamış (doğal kaynakları tükettikten sonra). - Çevrecilik / Ekolojinin dili arasında Ekolojinin dili Trakya'da daha hakim. - Trakya, kazannın olmadığı bir süreç. - Muratlı'da Bulgar göçmenlerini yaşadığı evleri, 4. kata kadar Ergene Nehri'nin pis suları basıyor. Evdekilerin hepsi tekstil işçisi. - Köylerin altına katı atıklar gömülüyor.
Sunumdan satır başları: - Tekstil sektörü - imalat sanayinde kadın istihdam oranı - İstanbul'daki hazır giyim sektörü. - Kontrol edilebilir/esnek emek biçimleri, düzensiz göçmen olmak. - İşçileşme: Ekonomik ve fiziki şiddet, sömürünün şiddetinin artışı. - Toplumsal cinsiyete dair teorik bilgi ve nasıl pratik edildiği. - Tekstil sektöründe ev eksenli çalışan kadınlar. - Görünmez emeğin görünür kılınması; imalat, doğayla bağlantı, patriarka. İlişkisel bakma mecburiyeti: "Biz bakmıyoruz diye o sorun ortadan kaybolmuyor." - İleri-geri bağlama etkisi: ileri-geri bağlantıların mekânsal açılımları. Değer zinciri, meta zinciri, küresel fabrika. - Sosyal bilimcilerin gündem belirlemesi. STK ve akademi arasında sıkışma. 2015'ten beri mevsimlik tarım işçiliği ve kadın emeği. - Suriyeli işçileri ~ Ucuz emek. Tarımda; tarlada, ulaşımda oluşan riskler. İşverenlerin örgütlü olmaması, eleştirinin daha rahat yapılmasını sağlıyor (büyük firmalar olmadığı için). - Kadın, işgücüne katılsa da özgürleşemiyor. - "El yordamıyla" sürekli yeni bir (ucuz) iş gücü bulunuyor. - "Çalışan yoksulluğu"; iş gücü piyasasının geçimi sağlayamadığı bir durum.
Sunumdan satır başları: - Atilla Jozsef'in şiiri "Yedinci Adam" şiirinden bir alıntı: "Şu dünyada düşeceksen yollara, İyisi mi yedi kez doğmaya bak Bir kez, yangın çıkan bir evde doğ, Bir kez, buzdan soğuk sellerde, Bir kez, azgın deliler arasında, Bir kez, olgun bir buğday tarlasında, Bir kez de kimsesiz bir manastırda, Bir ağızdan ağlayan altı bebek, yetmez: Sen kendin yedinci olmaya bak." - 2020 Nisan ayı itibariyle Türkiye'de 3,9 milyon göçmen var; 3,6 milyonu Suriyeli. (geçici koruma statüsü) - Ağırlıklı istihdam alanları tekstil, tarım, inşaat sektörü. - Göçmen istihdamının yarısına yakını 18 yaş altında. - Göçmen istihdamının tamamına yakını kayıtdışı çalışıyor. - İşçi sağlığı ve iş güvenliği tedbirlerinden yoksun, sendikanın etkisiz olduğu çalışma koşulları içindeler. - Suriyeli işçiler, Türkiyeli işçiler ile aynı işi yaptıkları halde çok daha az ücretle çalıştırılıyorlar.
Sunumdan satır başları: - Tarımsal üretim, doğa ve emek bağımlı bir alan. Sömürge topraklarda doğaya, doğal yapıya bağlı bir üretim söz konusu. - Elyaf, liflerin bir araya gelmesiyle oluşuyor; doğal ve yapay lifler. Yapay liflerin bir tür, polyester. Tekstil üretimi içinde pamuk, en çok kullanılan doğal elyaf. Hem bir tarımsal ürün, hem de bir sanayi girdisi. Her ikisi de emek yoğun alanlar. - Pamuğun kullanımı, tarihsel olarak çok eski dönemlere gidiyor: Bir ağaç yünü/meyvesi olarak pamuk. Beckert (2018)'e göre "kendi tarihini yazan bir meta olarak pamuk": Pamuğun kendi yarattığı proleter kitleler. - Tarlada ve fabrikada pamuğun geçirdiği süreçler, zaman içinde değişime uğruyor. 1950'ye kadar elle toplama ile yapılan pamuk hasadında, bundan sonra makineleşme oluyor. (verimlilik artışı / çırçırlama faaliyeti) - Değeri sebebiyle hane içi üretimden atölyeye, giderek çıkrıktan buharlı makineye geçiliyor. Tarladan sonraki süreçte makineleşme, işgücünü (ve dolayısıyla maliyeti) minimize etmek açısından önemli. - John Kay (1973), Uçan mekik. - Jenny çıkrığı, eğirmeyi geliştiren su tezgahı. - Sektörlerin imalat sanayi ihracatına katkıları - özellikle tekstil ve giyim (imalat sanayi içindeki yeri hep önemli). - 1990'dan itibaren yapay elyaf üretimi ve kullanımı artıyor. 2000'den sonra polyester, doğal elyafı geçiyor. (polyester: petrolden sentetik elyaf eldesi) - Türkiye'de 11. Kalkınma Planı'nda bu konu ve devletin kendi hammaddesini üretimesine dair ihtiyaç anlaşılıyor, sermaye ve emek arasındaki roller yeniden paylaşılıyor. Bu aşamada hammadde, kimya sanayiinin konusu halini alıyor. - Aynı dönemde gelişmekte olan ülkelerde inşaat ve tekstil sektöründe emek yoğun bir alandan, sermaye yoğun bir alana geçiliyor. - Pamuk ve polyesterin farkı, geri dönüşüm süreçlerinde de ortaya çıkıyor. Pet şişeden dönüştürülmüş bir elyafla yapılan tekstil ürünlerini giyiyoruz. Bunun toplamda neden olduğu ekolojik tahribat, insan sağlığına etkileri, ...
Sunumdan satır başları: - “Bildiğimiz tarımın sonu” - 2000-2017 yılları arasında tarıma dair 134 yasa çıkarılmış. - Tarımda metalaşma süreci ~ Tarım sanayiinin devreleri: 1. Aşama: para-sermaye devresi. Sermayenin yoğunlaştığı bir alan olarak tarım sektörü. * tohum satın alınıyor. * su ve gübre parayla satın alınıyor. * makina&mazot. * kimyasal zehirler. 2. Aşama: üretim süreci, üretken sermaye devresi. 3. Aşama: meta sermaye devresi: nakliye, depolama, etiket, paketleme. - Tarım kendinden menkul bir sistem değil. - Sektörleşen bir üretim alanında ne kadar çok işçileşmeden bahsedilirse, o kadar çok birikim, uluslararası sermayeden bahsedilir. - “Tarım köylüye bırakılmayacak kadar önemli bir meseledir”. (yeni dönem Türkiye, popüler bir iş insanı) - Kırsal alanda “tarım dışı”nın dönüşümü, değişimi. - Soru: Acaba Urban Bias’a doğru mu gidiyoruz?
Sunumdan satır başları: - “Tohum diktatörlüğü” - bio-korsanlık - GDO (genetiği değiştirilmiş organizmalar) kime hizmet ediyor? - İklim değişikliği ~ akıllı tarım - Verimlilik: Sadece sayısal olarak değil, endüstriyel bir verimliliğin konu edilmesi. - Tohum ve ‘urban bias’ı yeniden düşünme ihtiyacı. - Uygarlığın tohumları (Cozmos belgeseli) - ‘The Sea’ belgeseli - Tohumun sesi (Buğday derneği)
Sunumdan satır başları: - Öncelikle Lipton aşkı - Çelişki artık emek-sermaye arasında değil, kırsal ve kentsel sınıflar arasında. - “Bolluğun ortasında insanlar yok oluyor.” - Kent kırdan sadece gıdayı bekliyor. Kentin kırsalla ilişkisini sadece almak üzerinden kurması. - ‘Urban bias’ kavramının en önemli eksiği, siyasal güç ve iktidar dinamiklerini gözardı etmesi. (Bu eksiği Bates tamamlıyor.) - Smith ve Riccardo’nun tarım ve sanayiyi verimlilik açısından karşılaştırması; tarım ‘az verimli”. - Azalan verim / Azalan oranlar yasası, 1950’lerde kalkınma ekonomisinin temelini oluşturuyor. - Güzel bir soru: Kırsal kesim tamamen yok mu olacak?
Sunumdan satır başları: - Şırnak’ta ekonomi; sınır ticareti, madencilik, tarım ve hayvancılığa dayalı. - Madencilikte çalışma koşullarının teknolojik altyapısı 1800’lü yıllara dayanıyor. - ‘ölüm kuyuları’ - Rödövans usulü çalışan işletmeler, ruhsatsız ocaklarda kayıtdışı çalış(tır)ma, hafriyat sahası işçileri (çocuk işçiler) - 2013’te Bakanlık, 2014’te Valilik, Şırnak’taki kaçak madenlerde kömür çıkarmayı yasakladı. - Madende iş cinayetleri; halat kopması, göçük altında kalma, elektrik çarpması. Meslek hastalıkları ise solunum yolu hastalıkları, ortopedik sorunlar. - “Şırnak’ta ekmek, maden ocaklarının ağzında.” - “Aşağıda ölüm var, yukarıda açlık.” - Şırnak’ta çıkarılan kömür asfaltit) evlerde değil, termik enerji santralinde kullanılmaya uygun. - Temiz enerji, kirli enerji... Neden bu kadar enerji? - Kirlilik; enerjiyi üreten yer ve enerjiyi tüketen yerin farklı olması. - Kömürün metalaşması için, emeğin de metalaşması gerekiyor. İnsanların emek gücünün bir meta olması önce tepki çeken bir hal iken sonra talep edilen bir duruma dönüşüyor.
Sunumdan satır başları: - Topoğrafya, cereyan... akış=trafik=cereyan Bir şeyler cereyan ettiğinde bir mecra oluşuyor. Madenlerin oluşumu da böyle bir hikaye; ve sonra enerji tüm dünyaya dağılıyor. - Zonguldak’ta ‘Işıkveren’ madeni. - Zonguldak yerel tarihini ‘içerden’ çok yazan bir yer. - Madenciler ve ekoloji hareketi ilişkisi aslında sandığımızdan daha sıkı. - Covid19 pandemi sürecinde sokağa çıkma yasakları: Tüm büyükşehirler ve Zonguldak. - Maden işçiliği: işçiliğe mecbur olmak. - Zonguldak denize sırtını dönmüş bir kent.
Sunumdan satır başları: - “Kendine yeten tarım ülkesi: Türkiye?” - Kapitalizm aslında ‘kendi kendine yetememe süreci’. - ‘Kendine yetme’ konusunda kritik eşik %100. Bunun altı ‘iç talebi karşılamakta yetersiz’, bunun üstü ‘iç talep karşılanıyor, ihraç edilebilir’. - Dezenfektanın malzemesi (etil alkolün hammaddesi); şeker pancarı atığı. - Kapitalist tarım bir halk sağlığı sorunu. - Kapitalizm; ya Corona’dan, ya açlıktan, ya da aşırı çalışmaktan öldürüyor. - Tarımsal üretim yapısının geleneksel formatındaki sorunlar: 1. Küçük araziler, mülkiyet. 2. Ürün örüntüsü. - Tarımı anlamak için 2 önemli soru: 1. Değişen ne? 2. Değişen sürecin aktörleri kimler?
Sunumdan satır başları: - Toprağın canlılık etkisini yok ettiğimiz, doğal kaynakları tükettiğimiz, türleri ve aslında dünyayı yok ettiğimiz bir süreçteyiz. - Covid19 süreci, aslında başımıza geleceklerin, iklim değişikliğinin sonuçlarının bir simülasyonu gibi. - Henüz yaptıklarımızın (doğa açısından) sonuçlarını görmüş değiliz. Bunları daha uzun sürede göreceğiz. - Normal ve Yeni Normal, normalleşmek nedir? - Gıda (daralma, kıtlık) ilk kriz konularından biri: 1. Ekolojik (tohum > üretim > tedarik > tüketici /bu süreçte gıdanın 3/4’ü çöp oluyor.) 2. Sosyolojik (işçilik meselesi, mevsimlik işçi bulunamaması) - Şu anki gıda zaten besleyici ve doğal bir gıda değil. “Doğa sonsuzmuş gibi, cepten yiyoruz.” - Hücre düzeyinde açlık: Besleyici olmayan gıda tüketimi. (Sistem gıda üretiyor gibi görünse de, aslında besleyicilik açısından boş besinler üretiliyor.) - Doğal ortamların yapısını tarımla bozuyoruz aslında. - Tarım döngüsel bir sistem, doğada her şeyin bir zamanı var. - Virüsün dünyaya yayılması tümüyle insanın dolaşmasıyla ilgili. En basit haliyle virüs, yayılmak ve çoğalmak için insan bedenine ihtiyaç duyuyor. İnsanın yaban hayatıyla kopmuş evrimsel sürecinde geliştirdiği bağışıklık sistemi bu virüsü tanımıyor. Artık insan, o yapıyla bir bütün değil. - Pandemi bir şehir hastalığı. İklim krizi de bu şekilde olacak. - Yanan dünyayı zorlamaya devam ettikçe, yabanıl dünyayla barışmadıkça bu şeyler başımıza artarak gelmeye devam edecek. - “Doğanın yutakları dolduğunda, esas kriz başlayacak: İklim krizi.” Rusya’daki donmuş metan depolarının (permafrost) erimeye başlaması, sonun başlangıcı olarak görünüyor. - 2050’ye kadar 140 milyon iklim mültecisi olması bekleniyor. - Hayvan: İnsan olmayan kişi. ♥️
on-line sunum heyecanı bazen hızlı bazen atlayarakyola devam etme hali, sunuma ait önceden yayınlanmış metin için; www.academia.edu/43204852/Sanat-Kapitalizm_%C4%B0li%C5%9Fkisi_%C3%9Czerine_Ele%C5%9Ftirel_Okumalar
