Шу нарсани мактаабдан ургатиш керак еди бу ерга чикволиб гапирмасдан. Кани шунча домлани гапи утадими давлатга дарсликка киргиссса балки шунча оила бузилиб болалар еттим болмасди. Олдин уйлаш керак нима иккинчи хотин керак
Узбекистонлик аёл кизларимиз буткул Келин салом килиб ширкга ботиб боришябди буларни бу йулдан кайтариш имом ва муллалар кайтаришлари фарз киёматда бу имом ва муллалар ни ёкасида аёл кизларимизни кори ака Аллох Рози булсин барчамиздан Амин
Тугилган кунни нишонлаш, хеч качон булмаган, пайгамбар давпида хам бу мавлудчилик булмаган, нега бунчалик боткокка ботиб кетаяпти булар, канча канча пайгамбарлар утган, канча канча асирлар утиб, хатто тарих кандай качондан бошлаб езила бошлаган,.инсон яратилган да онг, фикир акил ривожланмаган, ибтидойи евввойи тузум булган, таъмни, тузни, кийинишни, билишмаган, хатто муомила маданияти хам булмаган, ер юзида инсонлар купайган сари онг, акил, фикирлаш, ривожланган, таъмни, тузни аста секин иссик совук ни билишгган, хайвонларни отиб терисини кийиб олишган, урф одатлар келиб чиккан, кабила кабила булиб яшаган, кабилаларни уз конун коидалари пайдо булган, аста секинлик билан ер юзида инсонлар купайган сари турли урф одатлар, Маданият хам узгариб бораверган. Хуллас нега бунчалик риега берилиб кетаяпти хаммасини уз урни миери бор, турли хил миллат турли хил дин мавжуд. Халк огизаки ижоди, чунки аввали огзидан огизга утган, бири бундай деса, иккинчиси озгина кушиб узича сайкал бериб халк ижоди юзага келаверган, минг минг асирлар давомида утмишини хеч ким буртирмасдан айтмайди, турли манти клар, бири бундай деса бири бошкача айтади. Энг асосийси тарихда хам узгаришлар куп, бирини билсак бирини билмаймиз.
مَنْ دَخَلَ الْمَقَابِرَ، فَقَرَأَ سُورَةَ ﮋﭬﮊ خُفِّفَ عَنْهُمْ يَوْمَئِذٍ، وَكَانَ لَهُ بِعَدَدِ مَنْ فِيهَا حَسَنَاتٍ”. “Kim qabristonga kirganda Yosin surasini qiroat qilsa, Alloh o‘sha kuni ularga yengillik beradi va unga o‘sha yerdagi narsalar adadicha hasanotlar bo‘ladi”, deganlar. Imom Ahmad, Ibn Moja, Abu Dovud va Hokim Ma’qal ibn Yasor roziyallohu anhudan rivoyat qilgan hadisda shunday deyiladi: عَنْ مَعْقِلِ بْنِ يَسَارٍ رَضِي اللهُ عَنْهُ قَالَ: قَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: “اقْرَءُوا ﮋﭬﮊ عَلَى مَوْتَاكُمْ”. Ma’qal ibn Yasor roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: “Nabiy sollallohu alayhi va sallam: “O‘liklaringizga Yosinni qiroat qiling”,deganlar. Shuningdek, Fotiha surasi, Baqara surasining avvalidan “muflihun”gacha, Oyatul-Kursiyni, “Amanar-rasulu”ni, Mulk surasini, Takaasur surasini, “Qul a’uuzu bi Robbil falaqi” hamda “Qul a’uuzu bi Robbinnasi”ni uch martadan va Ixlos surasini uch, yetti yoki o‘n bir marta o‘qisa, yaxshi bo‘ladi. Qiroatning savobini o‘tganlarga bag‘ishlab duo qilinadi. Vallohu a’lam. Savol: Qabr boshida tilovat kilishni makruh deb bilar edim. Do‘stlarim menga ba’zi kitoblarni ko‘rsatib: “Mana bu yerda aytilishicha, qabr boshida tilovat qilsa bo‘lar ekan-ku”, deb aytishmokda. Yana “Mayyit ko‘milganda, savol-javob paytida kalovlanib qolar ekan, shuning uchun har qadamda, yo yetti qadamda tilovat qilish kerak”, deyishmoqda. Men ularga dinning aslini, haqiqatini tushuntirmoqchi bo‘ldim. Isbot, dalil keltirolmaganim uchun ular gapimni hazm qila olishmayapti. Javob: عَنْ مَعْقِلِ بْنِ يَسَارٍ رَضِي اللهُ عَنْهُ قَالَ: قَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: “اقْرَءُوا ﮋﭬﮊ عَلَى مَوْتَاكُمْ”. Ma’qal ibn Yasor roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: “Nabiy sollallohu alayhi va sallam: “O‘liklaringizga Yosinni qiroat qiling”, dedilar”. Abu Dovud, Nasaiy, Ahmad va Ibn Hibbon rivoyat qilishgan. Ulamolarimiz ushbu hadisi sharifni tushunishda uch xil ijtihod qilganlar. Ba’zilari: “Hadisda “o‘liklaringizga” deganda “o‘lim to‘shagida yotganlar” nazarda tutilgan. Shuning uchun muhtazar kishiga Yosin surasini o‘qish lozim. Bu surada qayta tirilish, qiyomat, jannat va do‘zax, shaytonning fitnasidan hazir bo‘lish kabi masalalar zikr qilingani uchun aynan shu surani o‘qishga amr qilingan”, deydilar. Bu guruhdagi ulamolarning mashhurlari imom Molik va imom Shofe’iydir. Ikkinchi toifa ulamolar imom Ahmad ibn Hanbal, hanafiylar, ba’zi molikiy va shofe’iylar bo‘lib, ular: “Qiroat o‘liklar uchungina qilinadi”, deganlar va o‘z gaplariga mazkur hadisni va Islom ummatining amalini hujjat qilib keltirganlar. Shu bilan birga, o‘z nuqtai nazarlarini quyidagicha sharhlaganlar: 1. Hadisda “o‘liklaringizga” deyilgan, “o‘lim to‘shagida yotganlaringizga” deyilgan emas. “O‘lik” lafzi haqiqatda o‘lib bo‘lgan shaxsga nisbatan ishlatiladi. Bu so‘zni o‘lim to‘shagida yotgan kishiga nisbatan ishlatish uchun qo‘shimcha dalil yoki ishora kerak. Bu yerda u narsa yo‘q. Imom Shavkoniy shuni aytadi: “Muhib at-Tobariy: “Mazkur hadisga umumiy jihatdan amal qilish haqdir. Buni Doraqutniy keltirgan quyidagi hadis ham qo‘llaydi”, deb ushbu hadisni keltiradi: مَنْ مَرَّ بِالْمَقَابِرِ فَقَرَأَ ﮋﭑ ﭒ ﭓ ﭔﮊ إِحْدَى عَشْرَةَ مَرَّةً، ثُمَّ وَهَبَ أَجْرَهُ لِلْأَمْوَاتِ، أُعْطِيَ مِنَ الْأَجْرِ بِعَدَدِ الْأَمْوَاتِ. “Kim qabristonga kirib, “Qul huvallohu ahad”ni o‘n bir marta o‘qib, savobini o‘liklarga bag‘ishlasa, unga o‘liklar adadicha savob beriladi”. 2. Qiroatning hikmatlaridan biri yengillik keltirishdir. Bu narsa muhtazarga matlub bo‘lganidek, mayyitga ham matlubdir. “Musnadul Firdavs”da: “Qaysi bir banda o‘lgandan keyin uning oldida Yosin qiroat qilinsa, albatta Alloh unga yengillik beradi”, deyilgan. Imom Ahmad: “Mashoyixlar: “Qachon mayyit uchun Yosin qiroat qilinsa, unga yengillik beriladi”, der ekanlar”, degan. 3. Janoza namozida Fotiha surasi o‘qilishiga qiyos qilinadi. 4. Hadislarda qabrlarni ziyorat qilishda o‘liklarga salom berish talab qilingan. Agar mayyit basharning kalomi bo‘lmish salomdan unsu ulfat topar ekan, nima uchun Allohning kalomidan uns olmasligi kerak?! 5. Qur’on qiroat qilingan joyga sakina va rahmat nozil bo‘lishi ma’lum va mashhur. Nima uchun mayyit bor joyga sakina va rahmat nozil bo‘lmasligi kerak ekan?! 6. Hadisi sharifda rivoyat qilinganki, safarga chiqqan bir odam bilmasdan qabr ustiga kapa tikib oladi. Keyin qabr ichidagi insonning "Taborak" surasini oxirigacha qiroat qilganini eshitib, buni Rasululloh sollallohu alayhi va sallamga zikr qilganida, u zot: قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: “هِيَ الْمَانِعَةُ، هِيَ الْمُنْجِيَةُ، تُنْجِيهِ مِنْ عَذَابِ الْقَبْرِ”. “U (Taborak surasi) man qiluvchidir. U najot beruvchidir. Unga qabr azobidan najot beradi”, deganlar. O‘likning qabr ichida turib Qur’on qiroat qilgani sobit bo‘lganidan keyin, nima uchun tiriklarning qabr ustida turib qiroat qilishlarini man etish kerak?! Qiroatni man qiluvchi hech qanday dalil yo‘q. Ma’lumki, shariat bo‘yicha biror ishni qilishga ham, qilmaslikka ham dalil-hujjat bo‘lishi kerak. O‘likka qiroat qilishni man qiladigan dalil yo‘q. Ushbu toifa ulamolar: “Bu gaplar Qur’on qiroat qilib, savobini bag‘ishlaganda aytiladigan gaplardir, agar savobini bag‘ishlaydigan bo‘lsa, bu gaplarga ham o‘rin qolmaydi, chunki unda duo ma’nosiga aylanadi, duodan mayyit manfaat olishini hech kim inkor qila olmaydi”, deydilar. Ushbu masalaga Misr muftiysining javobi “Bu kabi ixtilofli masalalar faqat bizda, O‘rta Osiyoda yoki MDH davlatlarida emas, boshqa yerlarda ham borligining dalili sifatida Misr Arab Jumhuriyati bosh muftiysi shayx Ali Juma hazratlarining “Zamonaviy fatvolar” nomli kitoblaridan tarjima qilingan matnni keltirishga ijozat bergaysiz. Savol: Dafn davomida yoki undan keyin qabr oldida Qur’on o‘qishning hukmi nima? Mayyitga Qur’on talqin qilinishining hukmi nima? Ba’zi bir kishilar: “Bunday ish bid’at bo‘lib, na Qur’on, na hadis va na ergashish lozim bo‘lgan xabarda kelmagan, Qur’on qabrlar oldida tilovat qilish uchun nozil qilinmagan”, deyishadi. Bu haqda shariatning hukmi nima? Javob: Qur’on tilovati shariat buyrug‘ida umumlashtirilgan holda aytilgan. Umumiy buyruq esa jamiki makon, zamon, shaxs va holatlarni o‘z ichiga oladi. Ushbu umumiylikni faqat dalil bilan cheklash mumkin, xolos. Agar dalil keltirmasdan cheklansa, bid’at ishni qilgan bo‘lib, Alloh va Rasuli keng qilib qo‘ygan ishni toraytirish bo‘ladi. Shunga binoan, qabr oldida, dafndan oldin yoki keyin Qur’on tilovat qilish shar’iy amal bo‘lib, nass(matn)larning umumiyligi ham shunga dalolat qilmoqda. Bunga yana qo‘shimcha ravishda, Rasululloh sollallohu alayhi va sallamning hadislari va salaf solihlardan vorid bo‘lgan ko‘plab asarlar bordir.
Imom Jaloluddin Suyutiyning “Sharhus-suduri bi sharhi holil mavta val quburi” nomli kitobida zikr qilingan, qabr ustida qiroat qilishga hujjat bo‘lgan rivoyatning imom Ahmad ibn Hanbalga qanday yetganini shayx Abdulfattoh Abu G‘udda rahmatullohi alayhning “Salasu rasoila fiy istihbobi duoi va raf’ul yadayni fiyhi ba’das-salavotil maktuba” nomli kitobiga yozgan muqaddimasida o‘qiymiz: “Ibn Qayyum “Kitobur-ruh”ning avvalida zikr qiladi: “Xallol aytdi: “Hasan ibn Ahmad Varroqdan, u Ali ibn Muso Haddoddan rivoyat qiladi: “Ahmad ibn Hanbal va Muhammad ibn Qudoma Javhariy bilan birga janozada edim. Mayyit dafn etilgach, ko‘zi ojiz bir kishi qabr oldida o‘tirib, tilovat qila boshladi. Shunda Ahmad ibn Hanbal unga: “Ey sen! Qabrning yonida qiroat qilish bid’atdir!” dedi. Qabristondan chiqqach, Muhammad ibn Qudoma Ahmad ibn Hanbalga: “Ey Abu Abdulloh! Mubashshir Halabiy haqida nima deysan?” dedi. “Ishonchli odam” dedi. “Undan biror narsa yozganmisan?” dedi. “Ha”, dedi. “Mubashshir menga Abdurrahmon ibn Alo Lajlajdan, u otasidan xabar berdi. O‘sha odam dafn qilinganidan so‘ng bosh tarafida Baqaraning avvali va oxirini o‘qishni vasiyat qilgan va “Ibn Umarning shunday vasiyat qilganlarini eshitganman”, degan ekan”, dedi. Shunda Ahmad: “Qaytib borib, haligi odamga ayt, tilovat qilaversin”, dedi”. Imom Ahmadni Alloh rahm qilsin. U bilan haqning orasida adovat yo‘q edi” (7-8-betlar). عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللهُ عَنْهُمَا قَالَ: ضَرَبَ بَعْضُ أَصْحَابِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ خِبَاءَهُ عَلَى قَبْرٍ، وَهُوَ لَا يَحْسِبُ أَنَّهُ قَبْرٌ، فَإِذَا فِيهِ إِنْسَانٌ، يَقْرَأُ سُورَةَ ﮋﭑ ﭒ ﭓﭔﮊ حَتَّى خَتَمَهَا، فَأَتَى النَّبِيَّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَقَالَ: يَا رَسُولَ اللهِ، إِنِّي ضَرَبْتُ خِبَائِي عَلَى قَبْرٍ، وَأَنَا لَا أَحْسِبُ أَنَّهُ قَبْرٌ، فَإِذَا فِيهِ إِنْسَانٌ يَقْرَأُ “سُورَةَ تَبَارَكَ الْمُلْكِ” حَتَّى خَتَمَهَا، فَقَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: “هِيَ الْمَانِعَةُ، هِيَ الْمُنْجِيَةُ، تُنْجِيهِ مِنْ عَذَابِ الْقَبْرِ”. رَوَاهُ التِّرْمِذِيُّ وَالطَّبَرَانِيُّ. Ibn Abbos roziyallohu anhumodan rivoyat qilinadi: “Nabiy sollallohu alayhi va sallamning ba’zi ashoblari qabr ustiga kapa tikib oldi. U yerning qabr ekanini bilmasdi. U yerda bir inson “Tabaarokallazii biyadihil mulku” surasini oxirigacha qiroat qilibdi. U Nabiy sollallohu alayhi va sallamning huzurlariga kelib: “Ey Allohning Rasuli! Men qabr ustiga kapa tikib oldim. U yerning qabr ekanini bilmasdim. U yerda bir inson “Taborak mulk” surasini oxirigacha qiroat qildi”, dedi. Shunda Rasululloh sollallohu alayhi va sallam: “U (“Taborak” surasi) man qiluvchidir. U najot beruvchidir. Unga qabr azobidan najot beradi”, dedilar”. Termiziy va Tabaroniy rivoyat qilishgan. O‘likning qabr ichida turib Qur’on qiroat qilgani sobit bo‘lganidan keyin, tiriklarning qabr ustida turib qiroat qilishlarini nima uchun man qilish kerak?! Shuning uchun bizda dafndan keyin Taborak surasini qiroat qilish odat bo‘lgan. Boshqalarda, masalan, Libiyada Yosin surasini qiroat qilish odat bo‘lgan. Ahli sunna val jamoa mazhabi bo‘yicha, ruh, ya’ni bayonga, nutq qilishga va xitobni fahmlashga qodir bo‘lgan jon jasadning o‘limi bilan yo‘q bo‘lib ketmaydi. U mavjud holda bo‘ladi. O‘lganlarning ruhlari to‘planadi. Azob va savob ham ruhga, ham badanga bo‘ladi. Ruh badandan ajraganidan keyin ham uning ne’matlanishi yoki azoblanishi davom etadi. Mayyit o‘zining tirik yaqinlarining holini bilib turadi. Ularning yaxshi ishlaridan xursand, yomon ishlaridan xafa bo‘ladi. Mayyit o‘zini ziyorat qilganlarni biladi va ular ma’ruf ish qilsalar, foyda oladi, munkar ish qilsalar, ozorlanadi. Hanafiy mazhabi bo‘yicha, qabrlarni ziyorat qilish erkak va ayollarga mandubdir. Boshqa mazhablar, ayollarning qabrlarni ziyorat qilishi joiz emas, deganlar. Qabr ziyorati juma, shanba, dushanba va payshanba kunlari bo‘lgani yaxshi. Ziyorat va duo tik turgan holda bo‘lgani afzal. Ziyoratchi Yosin surasini qiroat qilishi mandubdir. Buni “Al Bahrur-roiq” kitobining sohibi va Zayla’iy Anas roziyallohu anhudan rivoyat qilganlar. Unda Rasululloh alayhissalom: “مَنْ دَخَلَ الْمَقَابِرَ، فَقَرَأَ سُورَةَ ﮋﭬﮊ خُفِّفَ عَنْهُمْ يَوْمَئِذٍ، وَكَانَ لَهُ بِعَدَدِ مَنْ فِيهَا حَسَنَاتٍ”. “Kim qabristonga kirganda Yosin surasini qiroat qilsa, Alloh o‘sha kuni ularga yengillik beradi va unga o‘sha yerdagi narsalar adadicha hasanotlar bo‘ladi”, deganlar.
Bismillahir Rohmanir Rohiym. Imom Jaloluddin Suyutiy o‘zlarining “Sharhus-suduri bi sharhi holil mavta val quburi” nomli kitoblarining “Dafn paytida aytiladigan narsalar bobi”da jumladan, quyidagilarni keltiradilar: عَنْ عَبْدِ اللهِ بْنِ عُمَرَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُمَا: سَمِعْتُ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَقُولُ: “إِذَا مَاتَ أَحَدُكُمْ فَلَا تَحْبِسُوهُ، وَأَسْرِعُوا بِهِ إِلَى قَبْرِهِ، وَلْيُقْرَأْ عِنْدَ رَأْسِهِ فَاتِحَةُ الْكِتَابِ، وَعِنْدَ رِجْلَيْهِ بِخَاتِمَةِ الْبَقَرَةِ فِي قَبْرِهِ”. رَوَاهُ الطَّبَرَانِيُّ وَالْبَيْهَقِيُّ. Abdulloh ibn Umar roziyallohu anhumodan rivoyat qilinadi: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning “Agar sizlardan biror kishi vafot etsa, uni ushlab turmanglar. Qabriga tez olib boringlar. Bosh tomonida Fotiha o‘qilsin. Qabrning oyoq tomonida Baqara surasining oxiri o‘qilsin”, deganlarini eshitdim”. Tabaroniy va Bayhaqiy rivoyat qilishgan. عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْعَلَاءِ بْنِ اللَّجْلَاجِ، عَنْ أَبِيهِ، أَنَّهُ قَالَ لِبَنِيهِ: إِذَا أَدْخَلْتُمُونِي قَبْرِي، فَضَعُونِي فِي اللَّحْدِ، وَقُولُوا: بِاسْمِ اللهِ، وَعَلَى سُنَّةِ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، وَسَنُّوا عَلَيَّ التُّرَابَ سِنًّا، وَاقْرَؤُوا عِنْدَ رَأْسِي أَوَّلَ الْبَقَرَةِ وَخَاتِمَتَهَا، فَإِنِّي رَأَيْتُ ابْنُ عُمَرَ يَسْتَحِبُّ ذَلِكَ. رَوَاهُ الْبَيْهَقِيُّ. Abdurrahmon ibn Alo ibn Lajlajdan rivoyat qilinadi. U o‘g‘illariga: “Qachon meni qabrimga qo‘ysangiz, “Bismillahi va ala sunnati Rasulillahi sollallohu alayhi vasallam”, denglar. So‘ngra ustimga tuproq tortinglar. Keyin bosh tarafimda Baqaraning avvali va oxirini qiroat qilinglar. Chunki men Ibn Umarning shuni mustahab sanaganini ko‘rganman”, dedi”. Bayhaqiy rivoyat qilgan. Yana o‘sha kitobning “Mayyitga yoki qabrga Qur’on qiroat qilish bobi”da imom Jaloluddin Suyutiy rahmatullohi alayhi quyidagilarni yozadi: “Musulmonlar barcha asrlarda hech qanday inkorsiz jamlanib, o‘liklariga qiroat qilib kelmoqdalar. Shunday ekan, bu narsa ijmo’ bo‘ladi. Bularning hammasini Hofiz Shamsuddin Abdul Vohid Maqdisiy Hanbaliy shu masala bo‘yicha ta’lif qilgan juzida zikr qilgan. Qabr tepasida qiroat qilishga kelsak, bizning ashoblarimiz va boshqalar uning shariatda borligiga jazm qilganlar. Za’faroniy aytadi: “Shofe’iy rohimahullohdan qabr oldida qiroat qilish haqida so‘radim. “Hechqisi yo‘q”, dedi. Imom Ahmad ibn Hanbal avval buni inkor qilar edi, chunki unga biror rivoyat yetmagan edi. Unga rivoyat yetganda, o‘z fikridan qaytgan”.
кейинги даврларда янги чиққан айрим адашган тоифаларнинг талқин қилишича, Қуръон ўқиб савобини ўтганларга бағишлашнинг фойдаси йўқ эмиш. Такфирчи ваҳҳобийларнинг раҳнамоларидан бири саналмиш, ибн Бознинг “Ал-фатава”, деб номланган китобида бу ҳақда қуйидаги маълумотни учратасиз: “ان قراءة القرءان على أموات المسلمين ضلال” Яъни, “мусулмонларнинг ўликларига Қуръон тиловат қилиб савобини бағишлаш ҳаромдир!”. Ибн Бознинг бу фатвоси салафи-солиҳлар жумлаи жаҳон аҳли сунна мусулмонларининг фикрига хилофдир. Шу билан бирга унинг бу ва бу каби бошқа бидъатлари тинч-тотув яшаб келаётган мусулмон миллатлар орасида фитна, адоват ва ихтилоф уруғларини сочувчи омил вазифасини ҳам ўтаб берди. Маййитларга тиловат савобининг етиб бориши уммати муҳаммадиянинг ижмоъси билан исботланган. Имом Нававий раҳматуллоҳи алайҳ ўзининг машҳур “Ал-азкор” номли асарида айтади: ”Тириклар дуосининг ўтганларга манфаъати бор, амалларнинг савоби ҳам етиб боради, деб уламолар ижмоъ қилганлар”. Шунингдек, имом Нававий ҳазратлари имом Шофеъий раҳматуллоҳи алайҳдан қуйидагича ривоят қилган: ويستحب أن يُقرأ عند الميّت شىء من القرءان وإن ختموا القرءان عنده كان حسنًا Яъни, “маййитнинг қабри олдида Қуръон оятларидан ўқишлик мустаҳабдир, агар Қуръоннинг ҳаммасини ўқиб хатм қилинса, янада яхши бўлади”. Имом Шофеъийнинг бу сўзлари “тиловат савобини бағишлаш ҳаром”, деган ваҳҳобий-салафийларнинг барчасига қарши ҳужжат бўлади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ҳам, اللهم اغفر لاهل البقيع , “Эй Аллоҳ Бақиъ қабристон аҳлини кечиргин”, деб дуо қилганлари машҳур ҳадисларда келган. Ва яна, жаноза намозининг ўзида ҳам учинчи такбирдан кейинги ўқиладиган дуода “тирикларимиз ва ўтганларимизнинг гуноҳларидан ўт”, деб дуо қилинади. Бу дуони ҳатто ўша ибн Бознинг ўзи ҳам, издошлари ҳам ўқиб келишади. Маъқал ибн Ясорнинг ҳадисида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг: اقرءوا يـس على موتاكم “Ўликларингизга Ясин сурасини ўқинглар”, деган тавсиялари айтилган. Имом Бухорий ва имом Муслимлар ривоят қилган бир ҳадисда айтилишича, Пайғамбаримиз алайҳиссалом бир кун қабристондан ўтар экан, тўсатдан икки ёнма-ён қабр олдида тўхтайдилар ва асҳобларига бирон новда келтиришни буюрадилар. Асҳоблар дарҳол хурмо новдасини келтиради, Расулуллоҳ новдани иккига бўлиб, иккала қабр устига санчиб қўяди. Бу ҳолга ажабланиб қараб турган саҳобаларга Ул зот: “Шу икки қабр эгалари қабрида азоб чекишмоқда, уларнинг бири бавлидан сақланмас, иккинчиси эса бировларнинг айбини ташиб чақимчилик қилар эди. Зора, шу новда қуригунча уларнинг азоби енгиллашса..”, дедилар. Худди шу ҳадиснинг шарҳида имом Нававий айтганларки: “Оддий бир новданинг айтган тасбиҳларидан қабр аҳлига манфаат бўлса, инсон зоти ўқиган оятларнинг қандай нафи бўлмасин?! Албатта, Қуръон оятларининг нафи новданинг тасбиҳидан кўпроқ бўлади”. Бу каби ҳужжат далилларни кўплаб келтириш мумкин. Қадимдан мағрибу-машриқ мусулмонлари ўқилган оятларнинг савоби марҳумларга етади, деб эътиқод қилиб келган. Кейинги даврларда (18-аср) ваҳҳобийлар пайдо бўлди-ю уммат қабристонлари пайҳон қилинди. Улар томондан мусулмонлар аввал мушрикка чиқарилди сўнгра эса, аллома-ю авлиёларнинг мақбаралари бузиб ташланди, портлатилди. Бирдам, ҳамжиҳат мусулмонлар орасига душманчилик киритилди. Ваҳҳобийларнинг қилаётган бу каби ҳаракатлари нафақат мусулмончилик, балки инсонийликка ҳам мос келмайдиган ваҳшийликдан бошқа эмасдир.
Assalomu alaykum! Bir tanishimiz o‘zlarini axli tariqat deydilar. Jamoat namozlariga chiqqanlarida kuzatganimda, namozdan keyingi zikrlar (33 martadan aytiladigan)ni aytmas ekanlar. Sababini so‘rasam, bizning tariqatdagilar zikrni sanamaydi, doimo zikr qilib yurish kerak dedilar. Agar sanashsa gunoh qilgandek tutishar ekan o‘zligini. Aslida buning haqiqati nima? «Zikr ahlidan so‘rang» hay’ati: Va alaykum assalom! Ularning piri “piri qallob” ekan. Chunki shariatga zid bo‘lgan har qanday tariqat bekordir. Bu ham Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning sunnatlaridandir. وَلَفْظُ التِّرْمِذِيِّ قُولُوا: سُبْحَانَ اللهِ ثَلَاثًا وَثَلَاثِينَ، وَالْحَمْدُ ِللهِ ثَلَاثًا وَثَلَاثِينَ، وَاللهُ أَكْبَرُ أَرْبَعًا وَثَلَاثِينَ، وَلَا إِلهَ إِلَّا اللهُ عَشْرَ مَرَّاتٍ Termiziyning lafzida: «O‘ttiz uch marta «Subhanalloh», o‘ttiz uch marta «Alhamdulillah», o‘ttiz to‘rt marta «Allohu akbar» va o‘n marta «Laa ilaaha illallohu» denglar», deyilgan. وَلِمُسْلِمٍ: مَنْ سَبَّحَ اللهَ فِي دُبُرِ كُلِّ صَلَاةٍ ثَلَاثًا وَثَلَاثِينَ، وَحَمِدَ اللهَ ثَلَاثًا وَثَلَاثِينَ، وَكَبَّرَ اللهَ ثَلَاثًا وَثَلَاثِينَ، فَتْلِكَ تِسْعَةٌ وَتِسْعُونَ، وَقَالَ تَمَامَ الْمِائَةِ: لَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ وَحْدَهُ لَا شَرِيكَ لَهُ، لَهُ الْمُلْكُ وَلَهُ الْحَمْدُ، وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ، غُفِرَتْ خَطَايَاهُ وَإِنْ كَانَتْ مِثْلَ زَبَدِ الْبَحْرِ Muslimning rivoyatida esa: «Kim har namozdan keyin o‘ttiz uch marta Allohga tasbeh aytsa, o‘ttiz uch marta Allohga hamd aytsa, o‘ttiz uch marta «Allohu akbar», desa hammasi to‘qson to‘qqiz bo‘lur, yuztaning tamom bo‘lishiga: «La ilaaha illallohu vahdahu la shariyka lahu lahul mulku va lahul hamdu va huva ala kulli shay’in qodiyr»ni aytsa, uning gunohlari dengiz ko‘piklari kabi bo‘lsa ham, mag‘firat qilinur», deyilgan. Sharh: Imom Muslimning rivoyatida kelgan zikrlarning avvali yoki oxirida «Oyatul Kursiy»ni qo‘shib o‘qishni so‘fiylar joriy qilganlar. Bu «so‘fiylar xatmi» deb nomlanadi. Bu nur ustiga nur, deyiladi. Chunki «Oyatul Kursiy» Qur’oni Karimdagi eng ulug‘ oyatdir. Ushbu xatmni qilish bizda ham joriy bo‘lib kelayotir. فَمَنْ رَغِبَ عَنْ سُنَّتِي فَلَيْسَ مِنِّي. رَوَاهُ الشَّيْخَانِ وَالنَّسَائِيُّ Kim mening Sunnatimga rag‘bat qilmasa, mendan emas», dedilar». Ikki Shayx va Nasaiy rivoyat qilishgan.
Bu shayx emas bu yolg‘onchi kazzob abduvali vahobiy o‘zi senlar Abduvalini shogitlari adashgansanlar Alloh senlarga o‘zi kifoya qilsin shaytonning malaklari
