"Turkish music closely resonates with the musical tastes of Iranians. It serves as a source of relaxation and meditation, soothing the soul and spirit of individuals."
Η πλειοψηφία αυτών που θέλουν να λέγονται Τούρκοι ,μόνο Τούρκοι δεν είναι. Ας κάνουν ένα τέστ DNA. Τότε θα ανακαλύψουν την αληθινή καταγωγή τους, όπως και τη μουσική τους που αυτοί την ονομάζουν Τουρκική.Το Βυζάντιο άφησε έντονα τη σφραγίδα του!
Kusura bakmada! Türkler 10 bin yıldır Anadoludalar sadece ikinciye 1400 yıl öncesinde geldiler..Türkler! Kadim Toplulukturlar..Aynı Zamanda kalabalık ve Baskın toplumdurlar..Bugün bile! Anadoluda bazı etnik kökenler varsa bile, bunlar Türklerin sayesinde yaşıyorlar..Onlar kültürlerini, dillerini koruyabilirler ancak! Onlar çoktan Türk oldular bile!! İtalya'daki İtalyanların bile Dna'sında % 97'lik Türklük geni varmış..Bunu kendileri diyor.. Yunanlılar eskiden Helendiler ancak onlar Sarışındılar..Bugünkü Yunanlılar, Anadolu Oğuz Türklerinden çok daha esmerdirler..Hem Yunanlılar, nedense bütün Türk adetlerini savunuyorlar demek ki! Onlarda da Türklük var...Türkler, Müzikte çok iyidirler..Mesela! Kanun enstrümanını, Bağlamanın yatay halidir..Sadece ismi Yunanca Cannondan gelmektedir..Yunanlılar bunu diyor zaten! Türkler! Birçok Müzik enstrümanını yanlarında getirdiler gibisine,,,Yunanlılar, İspanyollar Türk Müziğini sever...Çünkü! Bazı enstrümanlar onlarda da vardır...Türklerde Elektro Bağlama enstrümanı vardır ve bu Gitar sesini verir..Birçok Yabancı bu enstrümanları dinlerken ayırt edemez yani Gitar zanneder..Ya da Tanbur enstrümanı gibi!! Ud enstrümanı eski Mısırda vardı ancak onların ki çok büyüktü.. 900'lü Yıllarda Yaşamış Müzik, Edebiyat, Felsefe ve Hekimlik dahisi olan İbni Farabi Türki hz.leri; Türklere özgü oval biçiminde Ud enstrümanı yapmıştır.. 4 telden 5'e çıkarmıştır..Halen onun Akkort sistemi kullanılıyor...Ney enstrümanı her toplulukta varmış.. Ancak! Ibni Farabi Ney müzik enstrümanınıda moderne etmiştir.. Aslında! Ney değil Tükçeyle Ne'dir..Farisiler, taklit ederek Ne'yi, Ne'y yapmıştır.. Zurnada Türklerindir bunuda Zurna'dan, Zurna'y yapmışlar.. Ancak! Türkler, Zurna diyorlar sadece Ne enstrümanı Ney olarak değişmiştir......
RAZBOLJE SE SULTAN SULEJMANE SULTAN SÜLEYMAN HASTALANDI Hasta adama ağıt.. Tekrar tekrar dinlettirip adeta bağımlılık yapan bu hazîn parça bir 'Sevdalinka'. Boşnakların en çok sevdiklerinden biri. Bir çok versiyonu var. Bir Türk olarak ben de okumaya çalıştım. Umarım becerebilmişimdir. Aşağıda ilişikte linkten ulaşmak mümkün. Bu meşhur parçanın bir çok Boşnak söyleyeni vardır, sosyal medyada bulmak mümkün. Burada yukarıda videodakini çok beğendim. Bir hüzünlü hikâyeyi, bir acıklı masalı anlatıyor gibidir. "Hastalanan Sultan Süleyman" ölmek üzeredir, oğlu İbrâhim soruyor, "üzülüyor musun baba, imparatorluk için, İstanbul için, dünyadan ayrılıyor olduğun için?" Baba da "hayır, Bosna'yı bıraktığıma üzülüyorum" diyor. Dinleyenler fark edecektir, Boşnaklar İstanbul kısmını üstüne basa basa ve asil bir hüzünle okurlar genelde, yani koskoca padişah koskoca payitaht İstanbul kadar hatta daha çok seviyor Bosnamızı.. Burada dinlediğimiz, aşağıda da sözlerini ve tercümesini naklettiğim bu tarihî sevdalinkada anlatılan padişah, öyle görünüyor ki Grand, Muhteşem veya Kanunî lakab ve sıfatlarıyla da anılan Halife Sultan 1. Süleyman (Vefat 1566) Rahimehullah değildir. Çoğu kişi öyle sanıyor. Oysa O'un ne İbrahim diye bir oğlu var ne de Ramazan'da vefat etti. O, Zigetvar cihadında Safer ayında vefat etti. Ne oğlunun torununun ne babasının dedesinin adı İbrâhim. Ve ölümü sırasında ne Bosna ne de Budin elden çıkmış değildi. Ve döneminde Köprülüler zuhur etmemişti henüz, Veziriazam Köprülü değil Sokollu idi. Rahimehumullah Ecmaiyn. Burada bahsedilen Allahualem ki Halife Sultan 2. Süleyman'dır. (Vefat 1691) Rahimehullah. O, türküde de geçtiği gibi, Ramazanda vefat etti. Bir Cuma günü. Veziriazamı Köprülü Fazıl Mustafa Paşa. Ve Halife Sultan 2. Süleyman'ın babası Halife Sultan İbrahim'dir. Rahimehullah. Yalnız, bir halk hikâyesi ve şarkısı bu sonuçta, belli ki yüzyıllar içinde nakledilirken karışıklık olmuş, babasının adı İbrâhim iken oğlu İbrahim denmiş. Bildiğim kadarıyla 2. Süleyman'ın çocuğu yoktu. Ama babası Sultan İbrahim idi. Zannedersem şarkının kahramanı "Sultan İbrâhim oğlu Sultan Süleyman" idi ilk başta, zaman içinde karıştırılmış. Tıpkı "Budin'le Bosna'nın" karıştırıldığı gibi. Ayrıca, bu hikâyede Süleyman'a soru sordurulan kimse yani oğul İbrahim, hayali olup, Osmanlı'nın öz evladı ve İstanbul'un öz kardeşi olan Bosna'yı temsil ediyor olabilir. Ve ayrıca, Bosna tarihinde de çokça İbrâhim adı geçer, bölgede doğmuş veya vazifede bulunmuş bir çok İbrâhim vardır. İbrâhim paşa, İbrahim bey, Molla İbrâhim vs. Ve bu sevdalinka, 'hüzün ve ağıt devri'nin hatıralarından birisi belli ki. Şöyle ki, devir Viyana bozgunu sonrası olduğu için, 2. Süleyman 1687'de adeta bir enkaz devralmış, 1683 sonrası tüm bu dönemde kısa sürede Uyvar, Estergon, Kanije, Buda ve Peşte, Bosna'nın bazı yerleri, hatta bir süreliğine Niş ve Belgrad vs elden çıkmıştır, çok hazin hadiseler yaşanmış ve 2. Süleyman Rahimehullah, Ümmetin bu kayıplarını gördükçe üzüntüsünden kahrolmuştu. Sultan Süleyman, Sadrazam Köprülü ile Edirne yakınlarında en son görüşmesinde ağır hasta idi ve ölümü çok yakındı, onu sefere uğurlarken İslam ordularına ağlayarak dualar ediyordu. Ve, bu anonim şarkının yani 'Sultan Süleyman Hastalandı' sevdalinkasının bazı versiyonlarında "Bosna'dan ayrıldığıma üzülüyorum" yerine "Budin'in gavurun eline düştüğüne üzülüyorum" geçer. Meselâ Salih Odobasic'in 1933 tarihli halk şarkıları derlemesinde de aynı şekilde "Buda Peşte" geçer. Ve şarkıda padişah Süleyman, "Köprülü vezire şimdiden üzülüyorum" der. "Ćuprilić Vezira" kelimesi geçiyor. Balkanlar'da "Köprülü" gördüğüm kadarıyla "Ćuprilić" olarak yazılıyor. Galiba Türkçe bir yer adı olduğu için böyle yazılmış. Tabi yerin Osmanlı'da aldığı ad bu, yoksa Sadrazam olan Köprülüler Arnavut asıllı. Malumdur ki 2. Süleyman merhumun sadrazamı Köprülü Fazıl Mustafa Paşa idi, dediğimiz gibi, onu ağlayarak ve dualarla zorlu bir sefere göndermiş ve kısa süre içinde de vefat etmişti. O devir Köprülüler devri idi. 16. yüzyılda Kanunî devrinde sadarette Köprülüler henüz yoktu, 17. yüzyılda görüyoruz Köprülüleri. Bu arada, Sadrazam Köprülü Fazıl Mustafa Paşa, Halife Sultan 2. Süleyman'dan aldığı emirle sefere giderken yolda daha Sofya'ya varmadan padişahın vefat haberini alır, fakat cihad azmi kırılmaz, ve Habsburglara karşı savaştığı Salankamen muharebesinde şehid olur. Yiğit adam idi. Savaşın seyri, Kırım kuvvetleri henüz orduya yetişememiş olmasına rağmen aslında fena değilmiş, fakat Sadrazam, askerleri teşvik için ön safa geçince bir mermi ile şehit edilir ve ordu bozgunu yaşar. Yani Edirne yakınlarında görüşmelerinden sonra Padişah da Sadrazam da kısa süre içinde ard arda dünyasını değişmiştir. 1691. Allah rahmet eylesin iki büyüğümüze de. Şiirde Köprülü'ye şimdiden üzülüyorum diyor padişah. Sanki hissetmiş orada vurulacağını. Ve elbette ki çetin bir savaşa doğru gittiğinin farkındaymış. Salankamen'de ön safa çıkıp şehid olan, böyle asîl bir şekilde fâni dünyadan dârıbekâya irtihal eden ve savaştan sonra naaşı bulunamayan Sadrazam Köprülü Fazıl Mustafa Paşa hakkında İslam ansiklopedisindeki şu kısmı bilhassa nakletmek isterim; "Mustafa Paşa’nın naaşı bulunamadı. Rüşdî Ahmed Efendi tarafından şehâdetine, “Adem cisrini geçti râh-ı Hak’ta Köprülüzâde” mısraıyla tarih düşürülmüştür." Hak yolunda yokluk köprüsünden geçti Köprülüzâde. Bilâteşbih, aklıma 'Hamiyyu'd-Debr' yani 'Arıların koruduğu kişi' de denilen, ve 'Allahım! Ben ilk günler senin dinini korudum, sen de bugün benim cesedimi koru!' diyerek dua ettikten sonra şehid olunca naaşı önce çölde birdenbire peyda olan arılar tarafından sarılan sonra da yine ilâhî bir sel ile sır olan büyük sahabe Asım bin Sabit Radıyallahuanh geldi birden.. Ve Grijgal hisarının Akıncı beyleri Deli Mehmed ve Deli Hüsrev'in hikâyesi, başını vermeyen şehit diye meşhur olan Deli Mehmed geldi aklıma. Rahimehumallah. Hani şu, Tarih-i Peçevî'de hikâyesi anlatılan şehit. Ve yine, Şehid dr Abdullah Azzam Rahimehullah'ın 'Afgan cihadında Rahmân'ın ayetleri' adlı kitabındakiler ve benzer hadiseler geldi aklıma bu şiirden sonra..
Hülâsa, öyle görünüyor ki, bu şarkı ilk asırlarında Budin'e ve Sultan Süleyman'a ve Salankamen'de ön safta kendini feda eden Sadrazam Köprülü'ye ağıt olarak söyleniyordu Bosna'da. Fakat belki de hilafetin son asrında Bosna'nın da düştüğü dönemden itibaren artık Budin yerine bazen Bosna olarak da okunur oldu. Hatta doksanlarda Sırpların yaptığı soykırım sırasında da zuhur etmiş veya o dönemde şarkının Bosna versiyonuna rağbet artmış olabilir. Onu bilmiyorum. Yani ne zamandan beri Bosna geçiyor bu şarkıda, onu tahkik edemedim. Ha, şu da var, internette yaptığım araştırmalarda gördüğüm, anladığım kadarıyla; Balkanlar'da esasen bir çok şiir ve hikayede Bosna, Budapeşte, Süleyman, Köprülü isimleri ve diğer bazı kişi ve yer isimleri bir arada geçiyor. Bunda birden fazla Süleyman ve bir çok Köprülü vezirin yaşamış olması da etkili olmalı. Budin'in 1. Süleyman devrindeki ilk fethi ve 2. Süleyman'ın tahta çıktığı dönemden az evvel elden çıkmış olması, ve yer ve şahıs isimleri ve tarihler, birbiri ile uyumsuz şekilde hep birbirine karıştırılmış. Sonuçta bunlar halk şarkı ve hikayeleri, doğal olarak bir çok şeyi birbirine girmiş, karıştırılmış olarak buluyoruz. Ayrıca da, İstanbul için değil Bosna'nın veya Budin'in gavurun eline düştüğüne üzülüyorum deniliyor şarkılarda. Çünkü İstanbul sapasağlam yerinde duruyordu, Budin(Budapeşte) işgal edilmişti. Budin'i küffardan geri alamadan ölüyor olmama, bir darulislamın darulharbe dönmüş olmasına ve geri fethedemeden göçüyor olmama üzülüyorum, diyor yani. Şarkıdaki Budin'e de, bahsettiğim gibi, daha sonra Bosna eklenmiş veya değiştirilmiş olmalı. Veya, baştan beri hem Bosna versiyonu vardı şarkının, hem de Budin versiyonu. Allahualem. Fakat şunlarda eminiz; tarihe baktığımızda görüyoruz ki; Süleyman, Köprülü, ve Budin isimlerinin bir arada görüldüğü dönem bahsettiğimiz dönemden başkası değildir. Ayrıca, Sultan 2. Süleyman Sultan İbrâhim'in oğludur. Ve aynen şarkıdaki gibi Ramazan'da hastalığı ağırlaşmış ve yine Ramazan'da vefat etmiştir. Budapeşte ve Bosna'nın bazı kısımları o çağda elden çıkmıştır. Yani tahta geçmesinden kısa süre önce. Ve Köprülü Mustafa Paşa hazîn ve asîl bir şekilde şehid olmuştur. Ve "Razbolje se Sultan Sulejmane" şarkısı Gazi Süleyman bin İbrahim ve Budin için ve şehit Köprülü için yazılmış okunmuş olsa bile, bunu okuyan yine Boşnak müslümanlar tabi ki, neticede bu bir Sevdalinka. Boşnak kardeşlerin hüznünü hicrânını hasretini ifade eden bir şiir/ağıt. Gerek Budin'e gerek Bosna'ya gerek İstanbul'a olan hasret ve Ümmetin haline bir ağıt görülüyor. Hey gidi, aynı büyük büyük dedesi Kanunî Süleyman gibi hasta haliyle sefere çıkan, ve bazı eski yerleri geri alan yiğit padişah! Yazık ki 40 yıl veliaht olarak adeta mahpus durumda kalmış son 4 yılında tahtta olmuştur. Ve Viyana bozgunu sonrası aç köpekler gibi dört bir yandan süratle ilerleyen kâfirleri dizginlemiş ve kısa ömründe hasta haline rağmen gösterdiği gayret sonucunda bazı eski yerler de geri fethedilmiştir. En baştan beri O tahta geçirilmiş olsaydı keşke. Böylece 46 yıllık Kanunî Süleyman ihtişamı gibi yeniden bir 40 yıllık Süleyman ihtişamı devri daha olsaymış.. Ve nihayetinde 2. Süleyman da büyük büyük atası olan 1. Süleyman'ın yanına defnedilmiştir. Temiz karakterli, âbid, ve iyi de bir hattat imiş. Rahmetullahi Aleyhimâ. 1. Süleyman'ın Sadrazamı Gazi ve Şehid Sokullu Mehmed Paşa Bosnalı. 2. Süleyman'ın Arnavut Sadrazamı Gazi ve Şehit Köprülü Fazıl Mustafa Paşa da bir Bosna sevdalinkasında yer bulmuş gördüğümüz gibi. İlginç bir tevafuk. Allah hepsine rahmetler etsin. Allah Subhanehu ve Teâlâ hepsine, ve cümle seleflerimize, cümle ecdada, Boşnak Türk Kürt Arap Çerkes Berberi Çeçen Pak Arnavut Açeli Morolu.. cümle şehid ve meyyitlerimize rahmet eylesin, taksiratlarını affetsin.. Ve bu Ümmete yeniden Tarık bin Ziyad, Mu'tasım, Alparslan, Salahaddin, Baybars, Osman, Mihal Gazi, Evrenos Gazi, Burak Reis, Hüsrev Bey, Bali Bey, Fatih, Selim, Süleyman, Barbaros, Turgut Reis, Sokullu, Özdemiroğlu, Köprülü, Cezayirli Gazi Hasan Paşa gibi cihad önderleri nasip etsin. Bu hazin türkü veya ağıt, Hilafetin Payitahtı 'İstanbul' ile serhad beldesi Akıncılar ocağı Cihad yurdu 'Bosna' arasındaki kardeşliği ve etle tırnak gibi olduğunu bir kez daha ortaya koymuş.. Bosna İstanbul demektir, İstanbul da Bosna. İkisini de mübeşşer gâzi, sultan Muhammed Fatih Rahimehullah fethetti zaten.. Osmanlı tarihinde Bosnalı bir çok sadrazam, akıncı beyi, alim ve farklı vazifelerdeki daha nice hayırlı kimse yer almıştır. Mohaç'ın iki büyük Akıncı beyi olan Bali Bey ve Gazi Hüsrev Bey'i bilir çoğumuz, Gazi Hüsrev Bey Bosnalıdır. Şehid Sadrazam Sokollu Mehmed Paşa, Cezzar Ahmed Paşa, eserini çok sevdiğim tarihçi İbrâhim Pecevi. Ve daha niceleri.. Rahmetullahi Aleyhim. Ve hasta adam yok artık.. Vaktiyle evvelâ Endülüs gitmişti elden. Sonra Kazan ve Astrhan. Sonra da yavaş yavaş Balkan, Kırım, Kafkas, Mağrib, Açe, Türkistan, en son da Hicaz ve Filistin.. Ki, Hicaz ve Filistin de gittiğinde Hilafet güneşi de batıyordu artık. Bedenimizden parça parça lime lime kopartmıştı yedi düvel küffar! "Aldı Nemçe bizim nazlı Budin'i" gibi nice şiirler yazılıp ağıtlar söylenmişti kaybedilen her parçamıza. "Selanik Ağıtı"nı Bozoklu ninem söylerdi, bir müftü kızının ağzından yazılmış, Yozgat'a gelen Selanik muhacirleri söylerken işitip ezberlemiş yörük ninem. Bilâd-ı İslâm'ın her yerinde benzer şiirler ağıtlar.. "Men bu yerde yaş almadım, yaşlığıma toyalmadım, vetenime hesret kaldım, ey güzel Kırım".. Ve işte bu "Razbolje se Sultan Sulejmane" de onlardan birisi. "Plevne Marşı", "Çanakkale İçinde vurdular beni", "Ah o Yemen'dir, gülü çemendir" ve "Çırpınırdın Karadeniz, bakıp Türk'ün bayrağına" gibi bir parça bu da. Tek farkı şu ki, Türkçe olmadığı için biz Türkler bunu bilmiyorduk. Hikayesini, biz tarih severler çok iyi biliyoruz aslında, yani 1683 Viyana kuşatması sonrası yaşanan hazîn süreci. Ama Boşnak kardeşlerin böyle bir ağıtı olduğunu bilmiyorduk. Doğru söylemek gerekirse, gördüğüm kadarıyla Boşnak kardeşlerin de çoğu bu sevdalinkanın sözlerini biliyor ve çok da güzel okuyor, ama hikayesini pek bilmiyorlar. Türk kardeşler ise bu sevdalinkayı hiç bilmiyor. Bu makale iki taraf için de faydalı olacaktır diye umuyorum. Yaşasın İslam kardeşliği, yaşasın Ümmet-i Muhammed Aleyhisselâtuvesselâm! Sevdalinka nedir? Kısaca diyecek olursak, Boşnak sevda türkülerine verilen isim. Bu sevda bazen bir kişiye bazen bir beldeye olabiliyor, ve hassaten İstanbul için yazılmış okunmuş sevdalinkalar bile vardır Bosna'da. Dönelim baştaki videodaki sevdalinkanın sözlerine, ardından da, batan Hilâfet güneşine matuf eski bir şiirimize. Bu da bizim sevdalinkamız olsun..
Razbolje se sultan Sulejmane aman aman padišah Sedmog dana šehri Ramazana aman aman Ramazana Pitao ga sine Ibrahime aman aman Ibrahime O moj babo sultan Sulejmane aman aman Sulejmane Je l' ti žao babo umrijeti aman aman umrijeti? Je l' ti žao carstva i Stambola aman aman i Stambola? Odgovara sultan Sulejmane aman aman padišah O moj mladi sine Ibrahime aman aman Ibrahime Nije meni žao umrijeti aman aman umrijeti Nit' mi žao carstva ni Stambola aman aman ni Stambola, Već mi žao šeher Bosnu ostaviti Bosnu ostaviti ... Sultan Süleyman hasta oldu, aman aman padişah Sehri Ramazan'ın onyedinci günü, aman aman Ramazan Oğlu İbrahim sordu ona aman aman İbrahim O, babacığım, Süleyman sultan, aman aman Süleyman Üzülüyor musun, baba, öldüğüne, aman aman, öldüğüne? Üzülüyor musun imparatorluğa ve İstanbul'a, aman aman, İstanbul'a Süleyman sultan yanıtladı, aman aman padişah Ey sevgili oğlum İbrahim, aman aman İbrahim Üzülmüyorum öldüğüme, aman aman öldüğüme üzülmüyorum İstanbul için, aman aman İstanbul Ama Bosna'yı bıraktığıma üzülüyorum, Bosna'yı bıraktığıma ... İslâm ilinde yine azdı zulumât Leyl-ü nehâr taşınır efkâr değildir Yazam desem geçmez ki nazma kelimât Ticârethânedeki defter değildir Münafık der ki boşa gider emekler Dâvâ kırk yıl da geçse hâlâ emekler Ruhumuzda bir volkan sessizce bekler Sükûtumuz her zaman ikrâr değildir Dilşâd olur bağımız, döner bağubân Yeter ki temyîz et sen balı ağudan Batsa da güneş yine doğar doğudan Akıncı sanma tarih tekrâr değildir Şâir Levent AKINCI / İstanbul . ru-vid.com/video/%D0%B2%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D0%BE-aqPhxNM-Dq8.htmlsi=CHOX5K7DwakVBqkW ru-vid.com/video/%D0%B2%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D0%BE-e6_APM5s-HY.htmlsi=9UIGOL9_Wfucdgc4 ru-vid.com/video/%D0%B2%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D0%BE-NkB0GxVT5_Q.htmlsi=ATMBRgCXLEvaXSrg adimlardergisi.com/2023/11/01/filistin-hakkinda-sik-sorulan-bazi-sorular/ adimlardergisi.com/2023/11/03/razbolje-se-sultan-sulejmane-sultan-suleyman-hastalandi/ islamansiklopedisi.org.tr/suleyman-ii islamansiklopedisi.org.tr/kopruluzade-fazil-mustafa-pasa bascarsija.ba/bascarsija/kultura/tekstovi-sevdalinki/475-razbolje-se-sultan-sulejmane sevdah.tv/razbolje-se-sultan-tekst/ bosnakhaber.com/osmanli-donemi-bosnak-devlet-adamlari/ www.sevdalinke.com/2011/01/salih-odobasic-velika-nova-narodna.html?m=1 .
RAZBOLJE SE SULTAN SULEJMANE Lament za Ummetom.. To je pjesma koja izaziva ovisnost zbog koje poželite da je slušate iznova i iznova. To je veoma tužna pesma. Jedan od favorita Bosanaca. Ovo im je jedna od omiljenih sevdalinki. Postoji mnogo verzija ovog komada. Melodija je uvijek ista. Ponekad se njihove riječi mijenjaju. A ovu poznatu pesmu pevaju mnogi, može se naći na društvenim mrežama. Svi dobro čitaju. Ali ono što mi se najviše svidjelo je zvuk u videu koji sam podijelio ovdje. To je kao da pričate tužnu priču, tužnu priču. Neposredno prije smrti "Sultana Sulejmana, koji se razbolio", njegov sin Ibrahim pita: "Oče, jesi li tužan jer više nikada nećeš vidjeti Istanbul? Jesi li tužan jer si napustio svijet? Jesi li tužan za carstvom? otac kaže: "Ne, žao mi je što odlazim iz Bosne." Slušaoci će primijetiti da Bosanci istanbulski dio čitaju s naglaskom i plemenitom tugom. Ovdje on implicira da je veliki Sultan volio našu Bosnu koliko i glavni grad Istanbul, pa čak i više. I ja sam kao Turčin pokušao da otpevam ovu pesmu. Nadam se da se sviđa mojoj braći bosanskim. Sultan opisan u ovoj istorijskoj pesmi, čije sam reči i prevod citirao u nastavku, nije Kalif Sultan Sulejman 1 (um. 1566), takođe poznat kao Sulejman Veličanstveni. Rahimehullah. Većina ljudi tako misli. Međutim, Sulejman 1 nije imao sina po imenu Ibrahim niti je umro tokom Ramazana. 1. Sulejman je preminuo u mjesecu Safaru tokom Zigetvar džihada. Ni unuk njegovog sina ni djed njegovog oca se ne zovu Ibrahim. A ni Bosna ni Budimpešta nisu bili van kontrole u njegovo vrijeme. A u njegovo vrijeme porodica Köprülü još se nije pojavila i veliki vezir je bio Sokollu, a ne Köprülü. Rahimehumullah. Bog zna da je osoba spomenuta ovdje halifa Sultan II. To je Sulejman. (Smrt 1691.) Rahimehullah. Kako se kaže u narodnoj pjesmi, preminuo je u mjesecu ramazanu. U petak. Veliki vezir svog vremena bio je Köprülü Fazıl Mustafa paša. Otac halife sultana Sulejmana 2 je halifa sultan Ibrahim. I u to vrijeme Budimpešta je bila okupirana. To jest, neposredno prije nego što je Solomon stupio na prijestolje. Rahimehullah. Na kraju krajeva, ovo je narodna priča, narodna pjesma, a očito su se neka imena i uloge vremenom pomiješale tokom prenošenja s generacije na generaciju. Dok se u stvarnosti njegov otac zove Ibrahim, u pjesmi se njegov sin zove Ibrahim. Koliko ja znam, 2. Sulejman nije imao djece. Međutim, njegov otac je bio Sultan İbrahim. Mislim da je junak pjesme zapravo "Sultan Sulejman, sin Sultana Ibrahima", ali kao što sam rekao, imena i uloge su se vremenom pobrkale. Ovo je kao da brkate "Budimpeštu sa Bosnom". Što se vidi i u ovoj pesmi. Osim toga, Ibrahim koji se spominje u ovoj priči može biti simboličan i predstavlja 'Bosnu', pravog sina Osmanskog carstva i pravog brata Istanbula. Osim toga, ime Ibrahim se često spominje u Bosanskoj historiji, ima dosta Ibrahima koji su rođeni ili služili na ovim prostorima. İbrahim paša, İbrahim beg, Molla İbrahim itd. A ova sevdalinka je očigledno jedno od uspomena na "doba tuge i jadikovke". Odnosno, period nakon poraza u Beču 1683. godine. 2. Sulejman je stupio na tron 1687. A Sulejman 2 je naslijedio potpuno uništenje. Zemlja je bila u veoma teškoj situaciji. U cijelom tom periodu, u godinama nakon poraza u Beču 1683. godine, Ujvar, Esztergom, Kanije, Budim i Pešta, pojedini dijelovi Bosne, pa čak i Niš i Beograd jedno vrijeme, itd. Mnogo toga je izgubljeno i desili su se veoma tužni događaji. 2. Sulejman Rahimehullah je osjetio veliku tugu kada je vidio ove gubitke ummeta. Njegova bolest se pogoršala. Sultan Sulejman, koji je posljednji put dočekao velikog vezira Köprülüa u Edirne, teško se razbolio i trebao je umrijeti. Dok je slao velikog vezira u pohod, plakao je i molio se za islamsku vojsku. U nekim verzijama anonimne pjesme 'Razbolje se Sultan Sulejmane' rečenica 'Žao mi je što Bosnu više nikad neću vidjeti' zamjenjuje se rečenicom 'Žao mi je što je Budimpešta pala u ruke nevjernicima'. Na primjer, u kompilaciji narodnih pjesama Saliha Odobašića iz 1933. godine u ovoj narodnoj pjesmi spominje se ime Budimpešta. I u istoj knjizi Sulejman kaže: "Već mi je žao vezira sa Köprülü." Pominje se ime "Ćuprilić Vezira". Koliko vidim, "Köprülü" se na Balkanu piše kao "Ćuprilić". Mislim da je tako napisano jer je to turski naziv mjesta. Naravno, ovo ime je dato jednom mjestu (Veles/Makedonija) u Osmanskom carstvu. Inače, Köprülüovi veliki veziri bili su albanskog porijekla. 2. Poznato je da je Sulejmanov glavni vezir bio Köprülü Fazıl Mustafa paša. Taj period je bio Köprülü period. U 16. vijeku, odnosno za vrijeme vladavine Sulejmana I, u Velikom vezirstvu nije bilo dinastije Köprülü. Vidimo narod Köprülü u 17. veku. U međuvremenu, veliki vezir Köprülü Fazıl Mustafa-paša, Kalif Sultan 2. Dok je išao u rat po naređenju Sulejmana, primio je vijest o sultanovoj smrti prije nego je stigao u Sofiju, ali je njegova odlučnost da vodi džihad ostala netaknuta i poginuo je u bici kod Salankamena. Gdje se borio protiv Habsburgovaca. Bio je hrabar čovjek. Iako krimske snage još nisu sustigle vojsku, tok rata zapravo nije bio loš. Međutim, kada je veliki vezir otišao na prvu liniju fronta da ohrabri svoje vojnike, bio je upucan, a vojska je poražena. Otišao je na front fronta i postao meta neprijatelja. Obično se u bitkama komandanti ne pojavljuju ovako. Jer će ga svi neprijatelji napasti. Međutim, Köprülü se borio na čelu vojske. Da ohrabrim vojnike. Potpuna žrtva. Bilo je to kao samoubilački napad. Tako su se nakon sastanka u Edirne za kratko vrijeme promijenili svjetovi i sultana i velikog vezira. 1691. Neka se Bog smiluje obojici naših starijih. Sultan u pjesmi kaže: "Već mi je žao Köprülüa." Kao da je osećao da će veliki vezir biti streljan gde god da dođe. I naravno da je bio svjestan da ulazi u tešku borbu. Veliki vezir Köprülü Fazıl Mustafa-paša je ubijen iz vatrenog oružja. Poslije rata niko nije mogao pronaći njegovo tijelo. Posebno bih citirao sljedeći dio iz Islamske enciklopedije o velikom veziru Köprülü Fazıl Mustafa-paši, koji je otišao na front i poginuo u Salankamenu i tako plemenito prešao iz svijeta smrtnika u vječnost; "Mustafa-pašino tijelo nije bilo pronađeno. Dok se pisala historija mučeništva, Rüşdî Ahmed Efendi je napisao: "Köprülüzade je prešao most nepostojanja na putu istine." (Adem cisrini geçti râh-ı Hak’ta Köprülüzâde). (Bilâteşbîh) Ne želim da pravim poređenje, ali; Sjetio sam se 'Asima bin Sabita', koji se zvao 'Hamiyyu'd-Debr' (zaštićenog pčelama). Radiyallahuanh. Tokom bitke je rekao: 'O moj Bože! 'Zadržao sam svoju vjeru u ranim danima, pa vas molim da ne dozvolite da moje tijelo danas padne u ruke neprijatelja.' Nakon takve molitve, on je ubijen, a tijelo ovog velikog saputnika prvo su opkolile pčele koje su se iznenada pojavile u pustinji, a zatim ga sakrila božanska poplava. Izgubio se u pustinji. Iz tog razloga, nevjernici nisu mogli zarobiti njegovo tijelo. I sjetio sam se priče o Deli Hüsrevu, jednom od komandanata zamka Grijgal, i njegovom prijatelju Deli Mehmedu, koji je bio poznat kao "žrtva koja nije dala glavu neprijatelju". Rahimehumallah. Mučenik čija je priča ispričana u istoriji Pečevî. Priča o odsečenoj glavi. I opet, nakon ove pjesme u Enciklopediji islama, prisjetio sam se čudnih događaja i sličnih događaja koje je opisao mučenik Abdullah Azzam Rahimehullah u svojoj knjizi 'Rahmanovi stihovi u Afganistanskom džihadu'.
Ukratko, čini se da je ova pjesma pjevana u prvim vijekovima kao lament za Budimpeštu i Sultana Sulejmana i za velikog vezira Köprülüa koji se žrtvovao na frontu Salankamena. Ali možda nakon što je Osmansko carstvo izgubilo Bosnu u prošlom stoljeću, počelo se čitati kao Bosna umjesto Budimpešte. Bosanski dio je možda čak dodat pjesmi tokom srpskog genocida 1990-ih. Ili je potražnja za bosanskom verzijom pjesme možda porasla u to vrijeme. Ne znam ovo. Nisam mogao utvrditi koliko dugo se ime Bosna pominje u ovoj pjesmi. Bosanski stručnjaci znaju bolje. Oh, i postoji ovo, koliko ja vidim i razumijem iz svog internet istraživanja; Drugim riječima, Bosna, Budimpešta, Sulejman, Köprülü i mnoga druga imena ljudi i mjesta spominju se zajedno u mnogim pjesmama i pričama na Balkanu. Međutim, postoje neslaganja oko hronologije i datuma. Prisustvo više od jednog Sulejmana i mnogih Köprülü vezira je također djelotvorno u tome. Prvo osvajanje Budimpešte za vreme vladavine Sulejmana 1 i njen iznenadni gubitak neposredno pred stupanje Sulejmana 2 na presto, svi ovi događaji su isprepleteni u pesmama. Čini se da su mnoga mjesta, imena ljudi i datumi pomiješani. Na kraju krajeva, to su narodne pjesme i priče, tako da prirodno vidimo mnoge stvari pomiješane. Takođe, nema tuge za Istanbulom. Šteta što je Bosna ili Budimpešta pala u ruke nevjernicima. Jer u to vrijeme Istanbul je stajao na svom mjestu. Budimpešta je bila okupirana. On kaže: "Žalim što sam umro prije nego što sam uspio vratiti Budu iz ruku nevjernika, što se darulislam pretvorio u darulharb, i što sam napustio svijet a da nisam mogao ponovo osvojiti ta mjesta." Kao što sam spomenuo, dok se Budin spominje u pjesmi, Bosna je sigurno naknadno dodana ili promijenjena. Ili je možda pjesma od početka imala bosansku i budimpeštansku verziju. Allah najbolje zna. Ali sigurni smo u ovo; Kada pogledamo istoriju, vidimo ovo; Period u kojem se imena "Süleyman", "Köprülü" i "Budimpešta" vide zajedno nije ništa drugo nego period koji smo spomenuli. Također sultan 2. Sulejman je sin sultana Ibrahima. I baš kao u pjesmi, njegova bolest se pogoršala tokom Ramazana i preminuo je tokom Ramazana. Neposredno prije nego što je postao sultan, Budimpešta i dio Bosne su izgubljeni. Köprülü Mustafa paša je također bio njegov veliki vezir i preminuo je na tužan i plemenit način. I iako je pjesma "Razbolje se Sultan Sulejmane" napisana i pjevana za Sulejmana i Budimpeštu i za šehida Köprülüa, oni koji su je napisali i pročitali su, naravno, Bosanski Muslimani. Uostalom, ovo je sevdalinka. Pjesma/lament koja izražava tugu i čežnju braće Bosanaca. Postoji čežnja za Budimom, Bosnom i Istanbulom i jadikovanje za stanjem Ummeta. Hrabri sultan poput njegovog pra-pra-pra-pradjeda Sulejmana Veličanstvenog, uprkos bolesti, u posljednji trenutak krenuo je u pohod i ponovo osvojio neka stara mjesta. Baš kao što je Sulejman Veličanstveni otišao u pohod na Sigetvar dok je bio bolestan. Nažalost, bukvalno je bio zatvoren kao prestolonaslednik 40 godina, a postao je Sultan u poslednje 4 godine. Nakon bečkog poraza obuzdao je nevjernike, koji su nalikovali na gladne pse, koji su brzo napredovali sa svih strana, i svojim trudom spasio neka od starih mjesta, uprkos bolestima koje je pretrpio u svom kratkom životu. Voleo bih da se popeo na tron od samog početka. Voleo bih da je 2. Sulejman imao period od 40 godina slave kao 46 godina slave Sulejmana 1. Voleo bih da mu je data ova prilika. I na kraju, Sulejman 2 je sahranjen pored svog pradede, Sulejmana 1. Bio je čist karakter, odan čovjek i dobar kaligraf. Neka se Allah smiluje obojici Sulejmana. Veliki vezir Sulejmana 1, šehid Sokullu Mehmed paša, bio je Bosanac. Kao što se može vidjeti, Albanski veliki vezir Sulejmana 2, mučenik Köprülü Fazıl Mustafa paša, također je komemoriran u Bosanskoj elegiji. Zanimljiva koincidencija. Neka im se Bog svima smiluje. Neka im se Bog svima smiluje. Svim našim mrtvima, svim našim precima; Bosanski, Turski, Kurdski, Arapski, Čerkeski, Berberski, Čečenski, Pakški, Albanski, Ačenski, Moro.. Neka se Bog smiluje svim našim mučenicima i onima koji su umrli i da im oprosti grijehe. I neka Allah (Subhanehu ve Teâlâ) podari Muhammedovom (Aleyhisselâtuvesselâm) Ummetu ponovo takve vođe. Tarık bin Ziyad, Mu'tasim, Alparslan, Salahadin, Baybars, Osman Gazi, Mihal Gazi, Evrenos Gazi, Burak Reis, Hüsrev beg, Bali beg, Fatih, Selim, Süleyman, Barbaros, Turgut Reis, Sokullu, Özdemiroğlu Osman Paşa, Cezayirli Gazi Hasan Paşa.. Ova tužna narodna pjesma još jednom otkriva bratstvo 'Istanbula', glavnog grada Kalifata, i Bosne, baze džihada. Bosna znači Istanbul, a Istanbul znači Bosna. Obojicu ih je pokorio sveti Gazi Sultan Muhammad Fatih Rahimehullah. Mnogi Bosanski veliki veziri, vojnici, naučnici i mnogi dobri ljudi na raznim položajima učestvovali su u Osmanskoj historiji. Većina nas poznaje dva velika gospodara Akıncı iz bitke kod Mohača, Bali bega i Gazi Hüsrev bega, i da je Gazi Hüsrev beg bio Bosanac. Mučenik veliki vezir Sokollu Mehmed paša, Cezar Ahmed paša, istoričar İbrahim Pecevi. I još mnogo toga.. Rahmetullahi Aleyhim. I pacijent više nije na pozornici istorije. Jednom davno Andaluzija je bila izgubljena. Zatim Kazan i Astrakhan. Zatim postepeno Balkan, Krim, Kavkaz, Magreb, Aceh, Turkestan i na kraju Hidžaz i Palestina.. Kada su Hidžaz i Palestina bili okupirani, sunce Kalifata je zalazilo. Sve su države raskomadale naša tijela. Otkinuli su svaki deo nas, deo po deo. Napisane su mnoge pesme kao što je "Aldı Nemçe bizim nazlı Budin'i" i pevale su se jadikovke za svakim delom nas koji smo izgubili. Moja baka iz Bozok je pevala "Selanik Ağıtı", napisana je iz ugla muftijine ćerke. Moja baka nomad je čula kako solunski imigranti koji su došli u Bozok/Yozgat pevaju ovu tužaljku i naučila je napamet. Slične pjesme i tužaljke nalaze se u cijeloj İslamskoj geografiji. "Men bu yerde yaş almadım, yaşlığıma toyalmadım, vetenime hesret kaldım, ey güzel Kırım".. I ovaj "Razbolje se Sultan Sulejmane" je jedan od njih. Ovo je komad kao što je "Plevne Marşı", "Çanakkale İçinde vurdular beni", "Ah o Yemen'dir, gülü çemendir, giden gelmiyor, acep nedendir" i "Çırpınırdın Karadeniz Bakıp Türk'ün bayrağına".. Jedina razlika; Mi Turci nismo znali ovu jadikovku jer nije bila na turskom. Zapravo, mi ljubitelji istorije veoma dobro znamo njegovu priču. Drugim riječima, tužni period nakon 1683. Ali nismo znali da bosanska braća jadikuju takvu jadikovku. Da budem iskren, koliko vidim, većina braće Bosanaca zna riječi ove sevdalinke i dobro ih čita. Ali oni zapravo ne znaju njegovu priču. Braća Turci uopšte ne znaju ovu pesmu. Nadam se da će ovaj članak biti koristan za obje strane. Živjelo bratstvo islama, živio Ummet-i Muhammed! Aleyhisselâtuvesselâm. Šta je sevdalinka? Ukratko, bosanske ljubavne pjesme zovu se sevdalinke. Ova ljubav ponekad može biti prema osobi, nekada prema gradu. Postoji čak i sevdalinke napisane posebno za Istanbul u Bosni. Da se vratimo na Sevdalinkine riječi i jednu moju staru pjesmu koju sam posvetio suncu na zalasku, odnosno kalifatu. Neka ova pjesma bude sevdalinka za koju sam napisao tekst.. Da, pjesma koju citiram u nastavku je također sevdalinka koju sam napisao. Zato se nadam da će ga buduće generacije čitati.
Razbolje se sultan Sulejmane aman aman padišah Sedmog dana šehri Ramazana aman aman Ramazana Pitao ga sine Ibrahime aman aman Ibrahime O moj babo sultan Sulejmane aman aman Sulejmane Je l' ti žao babo umrijeti aman aman umrijeti? Je l' ti žao carstva i Stambola aman aman i Stambola? Odgovara sultan Sulejmane aman aman padišah O moj mladi sine Ibrahime aman aman Ibrahime Nije meni žao umrijeti aman aman umrijeti Nit' mi žao carstva ni Stambola aman aman ni Stambola, Već mi žao šeher Bosnu ostaviti Bosnu ostaviti ....... Sultan Süleyman hasta oldu, aman aman padişah Sehri Ramazan'ın onyedinci günü, aman aman Ramazan Oğlu İbrahim sordu ona aman aman İbrahim O, babacığım, Süleyman sultan, aman aman Süleyman Üzülüyor musun, baba, öldüğüne, aman aman, öldüğüne? Üzülüyor musun imparatorluğa ve İstanbul'a, aman aman, İstanbul'a Süleyman sultan yanıtladı, aman aman padişah Ey sevgili oğlum İbrahim, aman aman İbrahim Üzülmüyorum öldüğüme, aman aman öldüğüme üzülmüyorum İstanbul için, aman aman İstanbul Ama Bosna'yı bıraktığıma üzülüyorum, Bosna'yı bıraktığıma ... İslâm ilinde yine azdı zulumât Leyl-ü nehâr taşınır efkâr değildir Yazam desem geçmez ki nazma kelimât Ticârethânedeki defter değildir Münafık der ki boşa gider emekler Dâvâ kırk yıl da geçse hâlâ emekler Ruhumuzda bir volkan sessizce bekler Sükûtumuz her zaman ikrâr değildir Dilşâd olur bağımız, döner bağubân Yeter ki temyîz et sen balı ağudan Batsa da güneş yine doğar doğudan Akıncı sanma tarih tekrâr değildir Pjesnik Levent AKINCI / Istanbul Abu Salahaddin Baybars Psihološki Savjetnik / İstoričar ....... ru-vid.com/video/%D0%B2%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D0%BE-aqPhxNM-Dq8.htmlsi=CHOX5K7DwakVBqkW ru-vid.com/video/%D0%B2%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D0%BE-e6_APM5s-HY.htmlsi=9UIGOL9_Wfucdgc4 ru-vid.com/video/%D0%B2%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D0%BE-NkB0GxVT5_Q.htmlsi=ATMBRgCXLEvaXSrg adimlardergisi.com/2023/11/01/filistin-hakkinda-sik-sorulan-bazi-sorular/ adimlardergisi.com/2023/11/03/razbolje-se-sultan-sulejmane-sultan-suleyman-hastalandi/ islamansiklopedisi.org.tr/suleyman-ii islamansiklopedisi.org.tr/kopruluzade-fazil-mustafa-pasa bascarsija.ba/bascarsija/kultura/tekstovi-sevdalinki/475-razbolje-se-sultan-sulejmane sevdah.tv/razbolje-se-sultan-tekst/ bosnakhaber.com/osmanli-donemi-bosnak-devlet-adamlari/ www.sevdalinke.com/2011/01/salih-odobasic-velika-nova-narodna.html?m=1 . .................... I translated my article, whose original Turkish version is below, into Bosnian via Google Translate. I know it's not a completely accurate translation. Hopefully, in the future, someone who knows both languages very well will translate our text into Bosnian perfectly. Bu makalemi google çeviri ile kısım kısım Boşnak diline çevirttim. Yani yukarıdaki bazı kısımlar tam olarak aslı gibi olmadığı gibi, ufak tefek hatalar da olmuş olabilir. Umarım ki iki dile de hakim olan kardeşler aşağıdaki orjinal metni en güzel surette tercüme eder ve paylaşır. Levent AKINCI ........................
