Władysław Boczoń
Władysław Boczoń, pseudonim Jacek, urodził się w 1923 roku, zmarł w 2001 roku. Żołnierz AK, więzień obozu Gross-Rosen, historyk-amator. Był przewodniczącym Komisji Historycznej Urzędu Miasta w Gorlicach i inicjatorem powstania wielu pomników martyrologicznych. Autor książek o Gorlicach, m.in. „Gorlice 1918-1990”, „Gorliccy sybiracy”, „Żydzi gorliccy”.
Wywiad z panem Władysławem Boczoniem przeprowadzony 20 lipca 1998 roku w Gorlicach. Wywiad jest przechowywany w archiwum Muzeum Gross-Rosen w Rogoźnicy i publikujemy go za zgodą uzyskaną od Muzeum.
Spis treści:
00:00:40 - ewakuacja w 1939 roku na wschód razem z ojcem i braćmi
00:02:10 - powrót braci do Gorlic, pozostanie ojca w Borysławiu, gdzie pracuje jako wiertacz (skutek - siedem lat w gułagu na Syberii, praca w kopalni złota)
00:03:10 - wspomnienie o podchorążym przechowywanym w domu na Magierce w Sokole (w zamian za pomoc bracia otrzymują pistolet)
00:04:40 - Tadeusz Boczoń zostaje dowódcą młodszego brata - Władysława Boczonia (ZWZ, AK)
00:05:15 - przynależność Tadeusza Boczonia do ZWZ, AK oraz KEDYW-u - opis akcji, w których uczestniczył
00:07:40 - aresztowanie Tadeusza Boczonia w 1943 roku w wyniku tzw. wsypy, stamtąd odbicie przez partyzantów „przy okazji” w nocy z 5 na 6 sierpnia 1943 roku
00:09:00 - „pracowałem w ceramicznej firmie braci Wrońskich” (okupacja)
00:10:10 - Tadeusz Boczoń, pseudonim Lot, partyzantem w Gorcach
00:11:40 - przeprowadzenie przez Lota radzieckich partyzantów na front
00:12:35 - wywiezienie w 1945 roku Tadeusza Boczonia na trzy lata do łagru Bułanaż
00:13:50 - skład broni na Magierce w Sokole, w domu Boczoniów, broń wydawana przez Władysława Boczonia
00:14:20 - „należałem do drużyny AK w Gorlicach”
00:14:46 - „w lipcu 1944 roku wydałem dwa karabiny ze skrzynką amunicji dwóm partyzantom” - przyczyna aresztowania Władysława i Zdzisława Boczoniów
00:19:10 - sąd doraźny dla siedmiu osób; skazanie Władysława Boczonia na obóz koncentracyjny
00:21:01 - wspomnienie gorlickiego gestapowca, okrutnika, byłego oficera wojska polskiego, Ślązaka Drzyzgi
00:24:33 - wspomnienie księdza prowincjała ojców jezuitów, więźnia na Montelupich, dzięki któremu śpiewano w areszcie pieśni religijne i hymn Polski
00:25:27 - opis transportu do obozu w Gross-Rosen (ucieczka więźnia Barana)
00:28:13 - przybycie do obozu w Gross-Rosen - na stacji kolejowej więźniów „witają” kamieniami niemieckie matkami z dziećmi
00:30:50 - „obóz wyglądał pięknie, kwiaty, czyste ulice” - listopad 1944 roku
00:31:35 - opis łaźni i nadawania numerów więźniom
00:33:57 - „ja miałem ogromną marynarkę i krótkie spodnie, wyglądało to komicznie, gdyby nie było tragiczne” - opis przydzielonych ubrań
00:35:45 - „blokowy Vogel, straszny bandyta, pierwszego dnia zabił dwóch więźniów”
00:36:50 - „tu, w obozie, Boga nie ma, tu jest tylko SS” - słowa pomocnika Vogla
00:37:51 - ćwiczenie i nauka regulaminu obozowego
00:38:30 - dwie obozowe administracje: esesmańska i więźniarska
00:39:25 - „dawniej mi to się śniło po nocach”, „najokropniejsze było to, że na wolności byłem żołnierzem i człowiekiem, w obozie numerem”
00:42:00 - „zdejmowałem czapkę na sześć kroków przed esesmanem, chociaż było mi wstyd, ale miałem nadzieję przeżyć”
00:44:11 - praca w kamieniołomach
00:44:50 - „patrzę, a tu leży we krwi gajowy Zając spod Gorlic”
00:46:40 - „szlachetny Polak, blokowy Michorowski”
00:48:41 - „dostałem się do pracy jako tokarz w Zakładach Zeissa w Jabloncu”
00:50:25 - „dali mnie za tłumacza do majstra (cywil), który walczył w bitwie gorlickiej - to mi uratowało życie”
00:52:45” - „toczyliśmy części do rakiet V-2”
00:53:38 - „przydzielili mi grupę młodocianych, byli to powstańcy warszawscy - prawdziwi bohaterowie w wieku od dziesięciu do trzynastu lat”
00:56:40 - „esesman urządzał nam sporty: żabka, kucki” - opis wymyślnych tortur
00:57:40 - cudem uratowany
00:59:22 - „Michorowski przygotowywał ludzi do powstania w razie likwidacji obozu - Niemcy powiesili go za to”
01:00:48 - opis życia w Jabloncu
01:04:45 - opowieść o łapaniu wesz
01:04:25 - papierosy w obozie
01:08:56 - „na wolność wyszła połowa więźniów, reszta zginęła”
01:08:56 - „głód jest straszną rzeczą, dzienna racja: 800 g chleba dla sześciu osób oraz zupa z wody z brukwią”; biegunka głodowa prowadząca do śmierci
01:20:37 - w lutym ewakuacja z obozu do Buchenwaldu, pakowanie i odwołanie ewakuacji
01:23:08 - „30 kwietnia dowiedzieliśmy się, że Hitler kaput - to była wielka radość”
01:29:17 - „wyszliśmy na wolność 9 maja 1945 roku”
01:33:08 - „pratele, vy jste wolni” - słowa spotkanego Czecha
01:35:45 - wydawane bilety na podróż do Polski przez Czechów w Żeleznym Brodzie i wkroczenie wojsk radzieckich
01:33:33 - opis „muzułmanina” (umierający z głodu)
01:39:50 - z Czerwoną Armią piechotą do Polski
01:40:50 - „Rosjanie prowadzili jeńców niemieckich, dotarliśmy do Bolesławca, tam był ogromny wojskowy obóz radziecki”
13 сен 2024
