[κείμενο της Θάλειας Στεφανίδου για την έκθεση "Βραχεία Μνήμη" του Βασίλη Αλεξάνδρου στο I.F.S. τον Ιανουάριο του 2020 ]
ANA-THEMATA
Η εγκατάσταση βραχεία μνήμη του Βασίλη Αλεξάνδρου στους εκθεσιακούς χώρους του Γαλλικού Ινστιτούτου Θεσσαλονίκης συνδυάζει εικόνες και ήχους και ως ένα κατεξοχήν διαδραστικό έργο απαιτεί για την ολοκλήρωση τού νοήματός του την ενεργή συμμετοχή του θεατή.
Οι εγκαταστάσεις συχνά ανακινούν καταστάσεις του συλλογικού ασυνειδήτου, προσφέρουν μια ενδοσκόπηση στον κοινωνικό βίο και φέρνουν πολύ κοντά την εικαστική πράξη σε τομείς της ανθρωπολογίας και της πολιτικής. Μία τέτοια εκδοχή αποτελεί αναμφίβολα η βραχεία μνήμη, στην οποία ο Αλεξάνδρου μας υποψιάζει προς την κατεύθυνση επαναπροσδιορισμού της έννοιας μνήμη με βάση εκείνον τον ορίζοντα που περιγράφει μορφές βίας της εξουσίας. Εξάλλου οι εντυπώσεις που παράγει στην εγκατάστασή του μας δημιουργούν συνθήκες ικανές και ατμόσφαιρα, προκειμένου να μπορέσουμε να βιώσουμε αυτό που ονομάζουμε εμπειρία της εμπειρίας, μέσα, αλλά και έξω από τον ιστορικό χρόνο.
Αναρτημένα πρωτοσέλιδα εφημερίδων από παλαιότερες δεκαετίες - σφουγγαρίστρες σαν ειρωνικά λάβαρα - ηχεία που εκφέρουν πολιτικούς λόγους γνωστών δικτατόρων ή τις διατάξεις νόμων που αφορούν τα ανθρώπινα δικαιώματα - οθόνες που αναδεικνύουν πλήθη με καταναγκαστικό χειροκρότημα σε αντίστιξη με κρεμασμένα μεταλλικά κοφτερά εργαλεία για την παραγωγή δερμάτινων γαντιών. Ένα καμένο πιάνο, απομεινάρι βανδαλισμού, ένα έργο μάρτυρας και μέρη του πάνω σε βάθρο/τύμπανο αποτελούν αναμφίβολα τα πλέον αισθητικά μέρη της συνολικής εγκατάστασης. Προσφέρεται στους επισκέπτες της έκθεσης και αλκοολούχο ποτό με την χαρακτηριστική ετικέτα “νάρκωμα” και την παρότρυνση: μην ξεχνάς να τελειώσεις ό,τι ξεκίνησες.
Πρόκειται αναμφίβολα για μία εικαστική συλλογιστική με έντονο και δυναμικό τον επινοητικό της χαρακτήρα, η οποία παρουσιάζει συνθετική επάρκεια, συνεπή αλληλουχία, και τρόπους οικοδόμησης αισθητηριακής αντίληψης, χωρίς να επιδιώκεται κανενός τύπου διδακτισμός. Κατασκευαστικοί τρόποι με ειδολογικές μίξεις και ανατρεπτικούς χειρισμούς, όπως και διεργασίες σχεδιασμένες στην αντίληψη της in situ εφαρμογής φαίνεται να στοχεύουν στην αυτονόμηση ενός συστήματος προτάσεων στο χώρο, έτσι ώστε να είναι δυνατή η εμφάνιση υφολογικών αλλαγών πάνω σε ουσιαστικά αναλλοίωτους πυρήνες. Είναι εμφανείς οι ευαίσθητες αλληλεξαρτήσεις στο εσωτερικό των δομών, όπου οι συναρμογές και τα μαστορέματα λειτουργούν σαν παιχνίδι και δημιουργική απόλαυση μαζί, ακόμη και σαν ανιχνεύσεις πάνω σε έννοιες όπως η διαδικασία, η εξέλιξη ή δημιουργική προσπάθεια εν γένει. Επιπρόσθετα θίγονται ζητήματα που αφορούν την αντίληψη του ανεπίκαιρου, ως διαχρονικού στοιχείου για την σε βάθος κατανόηση των συμβάντων, τα οποία υπαινίσσεται η εγκατάσταση και των μνημονικών τους συνεκδοχών.
Η ποιητική του Αλεξάνδρου πολύ μακράν των παραδοσιακών αισθητικών κανόνων ή των καλλιτεχνικών συμβάσεων οργανώνει τρόπους που επιτρέπουν την ανανεωμένη νοηματοδότηση, την αυτονόμηση συμπερασμάτων, καθώς και την ανάγκη διαμόρφωσης μιας συνείδησης πάνω στη σημασία του πολιτικού στην τέχνη, προκειμένου να διευρυνθεί η δημόσια όραση. Στο έργο του ο θεατής εντάσσεται ως ρεάλιο της σύνθεσης, ενώ αυτή καθαυτή η πλαστική αναζήτηση σε αυτό φαίνεται να λειτουργεί με επεκτατική δυναμική, παρόμοια με την οργάνωση μιας αρθρωτής κατασκευής που έχει σπονδυλωτή αφήγηση και που πλάθεται και εξελίσσεται στα όρια έκπληξης και ειρωνείας. Οι λεκτικές μετατοπίσεις στο πεδίο της εικαστικής λειτουργίας ενδυναμώνουν τις διεργασίες πρόσληψης, ανοίγουν ορίζοντες σε κοινωνικούς σχολιασμούς και διευκολύνουν τη δημιουργία μεταμορφώσεων και νοηματικών μετασχηματισμών. Κατά περίπτωση κάποιες ρηματικές συνδηλώσεις, αλλά περισσότερο τα λογοπαίγνια συμβάλλουν αποφασιστικά σε μία στην κυριολεξία αποδόμηση της όποιας εικονιστικής αναπαράστασης ή λεκτικής αναμετάδοσης.
Η δημιουργική φαντασία του Βασίλη Αλεξάνδρου αποδομεί ιστορικά τεκμήρια σαν επιτήδεια ψέματα και αλήθειες, ερευνά, σκέφτεται, εφευρίσκει και συντονίζει ένα σύστημα συνεπές με τον εαυτό του, το οποίο προτείνει εν τέλει μία επικοινωνία ψυχαγωγίας, με την αρχαία σημασία της λέξης.
Θάλεια Στεφανίδου
Ιστορικός/Κριτικός Τέχνης, Curator
Θεσσαλονίκη, Δεκέμβριος 2019
_______________________________________________________
13 июн 2020
