Το Μελένικο (βουλγαρικά: Мелник) είναι χωριό της Βουλγαρίας με 390 κατοίκους. Ανήκει στο δημοτικό διαμέρισμα της πόλης Σαντάνσκι από την οποία απέχει 18 km ΝΑ & στην διοικητική περιοχή του Μπλαγκόεβγκραντ. Βρίσκεται σε υψόμετρο 437 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας, ανάμεσα σε εντυπωσιακές αμμώδεις «πυραμίδες».
Ιστορία
Σύμφωνα με αρχαιολογικά στοιχεία οι πρώτοι που εγκαταστάθηκαν στην περιοχή ήταν η Θρακική φυλή των Μαίδων, στην οποία ανήκε ο περίφημος επαναστάτης Σπάρτακος. Στη συνέχεια πέρασε στην κατοχή των Μακεδόνων (Φίλιππος Β') και των Ρωμαίων, που άφησαν στην πόλη ένα από τα αξιοθέατά της, την Αρχαία Ρωμαϊκή γέφυρα, που διατηρείται ακόμη. Οι Σλάβοι, που ήρθαν αργότερα σε αυτά τα μέρη μετά τους Βυζαντινούς, μετονόμασαν τον οικισμό σε "Μέλνικ". Το Μελένικο έγινε τμήμα της Βουλγαρίας επί Χάνου Πρεσιανού Α΄ (836-852) και γνώρισε μεγάλη ακμή αυτή την περίοδο. Το 1215 έγινε πρωτεύουσα του αυτόνομου φεουδαλικού Πριγκιπάτου της Ροδόπης, κυβερνώμενου από το Δεσπότη Αλέξιο Σλαύο, απόγονο της δυναστείας των Ασέν, και γνώρισε μεγάλη οικονομική και πολτιστική ακμή έως τη Μάχη της Κλοκοτνίτσας το 1230, οπότε ενσωματώθηκε εκ νέου στη Βουλγαρία. Η πόλη συνέχισε να ακμάζει επί Τσάρου Ιβάν Ασέν Β΄ λόγω του εμπορίου χωρίς δασμούς με το, ελεγχόμενο από τη Βενετία, Ντουμπρόβνικ.
Ο Αυτοκράτορας Ιωάννης Δούκας Βατάτζης ελευθερωτής του Μελενίκου και της ευρύτερης Μακεδονίας κατά τον 13ο αι.
Μετά την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους, ο Βούλγαρος Κράλης Ιωαννίτζης εκμεταλλευόμενος τη διάλυση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, εισβάλει βίαια το 1205 στην περιοχή της Θράκης και της Μακεδονίας φθάνοντας έως τις Σέρρες. Η περιοχή ελευθερώνεται τελικά αργότερα από τον βυζαντινό Αυτοκράτορα Ιωάννη Δούκα Βατάτζη, ο οποίος ανέκτησε τη Βέροια, το Μελένικο, τις Σέρρες & άλλες σημαντικές πόλεις της Μακεδονίας.
Η Οθωμανική κατάκτηση των Βαλκανίων το 14ο-15ο αιώνα είχε ως αποτέλεσμα μια μακρά περίοδο παρακμής, αλλά το Μελένικο ήταν για μια ακόμη φορά μια ευημερούσα πόλη το 17ο και 18ο αιώνα, χάρις στην παραγωγή καπνού & κρασιού, που εξαγόταν, κυρίως στην Αγγλία και στην Αυστρία. Την εποχή αυτή το Μελένικο ήταν επίσης κέντρο καλλιτεχνίας, ιδιαίτερα εκκλησιαστικής διακόσμησης & ξυλογλυπτικής.
Οι Ελληνες Μελενικιώτες συμμετείχαν στην Ελληνική Επανάσταση του 1821 με κυριότερους αγωνιστές τους Αναστάσιο Πολυζωίδη & τον οπλαρχηγό Διονύσιο Ζάνο, καθώς επίσης και στη Μακεδονική επανάσταση του 1878, ζητώντας επίμονα οπλισμό από το Ελληνικό προξενείο Θεσσαλονίκης.
Σύμφωνα με τον Κωννο Τσώπρο η προσχώρηση των σλαβοφώνων της περιφέρειας Μελενίκου στο σχίσμα και η εισαγωγή της σλαβονικής γλώσσας στις εκκλησίες δεν έγινε αμέσως με την ίδρυση της Βουλγαρικής Εξαρχίας. Όπως προκύπτει από τα αρχεία της Κοινότητας Μελενοίκου κατά το 1895 υπήρχαν 25 ορθόδοξα χωριά (Πατριαρχικά) στον καζά Μελενοίκου.
Το Μελένικο καταλήφθηκε από τον Αυτοκρατορικό Ρωσικό Στρατό κατά το Ρωσοτουρκικό Πόλεμο του 1877-78, αλλά επιστράφηκε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία σύμφωνα με τη Συνθήκη του Βερολίνου (1878). Η πόλη ήταν το κέντρο ενός ΄καζά΄ (δήμου), στο σαντζάκι των Σερρών της Επαρχίας της Θεσσαλονίκης ως Μελένικο μέχρι το 1912. Κατά τον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο η πόλη τελικά ενσωματώθηκε στη Βουλγαρία. Στα τέλη του 18ου αιώνα η πόλη είχε 1.300 σπίτια, 70 εκκλησίες και πληθυσμό 20.000 κατοίκων αλλά μια πυρκαγιά την κατέστρεψε σε μεγάλο βαθμό. Αποκαταστάθηκε όμως και ξαναχτίστηκε και ο σημερινός πληθυσμός (400) απέχει μακράν από εκείνο των αρχών του 20ού αιώνα, όταν συνίστατο κυρίως από Έλληνες, αλλά επίσης και Βουλγάρους, Τούρκους & Ρομά.
Ονομασία
Η σημερινή ονομασία του προέρχεται από την Σλαβική λέξη «мел» που σημαίνει «κιμωλία».
Πάντως ο Γεώργιος Ακροπολίτης επιφανής βυζαντινός λόγιος (1217-1282) στη χρονική συγγραφή του κάνει αναφορά στο φρούριο Μελένικον. Και ο Γεώργιος Κεδρηνός 11ος αι. αναφέρει:...ένθα το λίαν οχυρώτατον φρούριον ο Μελένικος επί τινος πέτρας ιδρυμένον κρημνοίς και φάραγξι βαθυτάταις παντόθεν εστεφανωμένης.
Κατ΄αρχάς Μελένικος ονομάσθηκε η οροσειρά «...βασιλέα σκηνούμενον καθ΄όρους Μελενίκου... χωρία περί την Θεσσαλονίκην». Περισσότερο λογικοφανές και αληθοφανές φαίνεται η προέλευση της ονομασίας από το (Μέλας+οίκος), αν ληφθεί υπόψιν, έστω και συμβολικά, η εκτόπιση από την Κωνσταντίνου Πόλιν των εκάστοτε επικινδύνων αντιπάλων των κρατούντων.
Το Μελένικο 1890-1913
«Κατά την εποχήν εκείνην πριν το 1895 η ζωή στο Μελένικο ήταν σχετικά ήρεμη. Οι σχέσεις των Ελλήνων μετά των ελαχίστων Τούρκων ήσαν άρισται. Τα εργοστάσια επεξεργασίας Μετάξης (διασώζεται η οικοδομή Γ.Παπάζογλου), το ελληνικόν τυπογραφείον του Κ. Καλαβάκη και οι ξακουστές λαξευτές εντός των βράχων οιναποθήκες «φυσικά ψυγεία» (τρυπητές) 25χ30χ6 με στενήν είσοδο βάθους 8-15 μέτρων μήκους αποτύπωναν γλαφυρά την ακμή της πόλης. Εντός των τρυπητών τούτων συναρμολογούντο τα τεράστια βαγένια. Τις παράξενες αυτές στοές ή κατακόμβες απεθαύμασε Γάλλος περιηγητής, εξέφρασε την απορία του διερωτηθείς πως εισήχθηκαν εις αυτάς τα τεράστια βαγένια δια τόσων στενών εισόδων!»
Πηγή : Βικιπαίδεια
1 окт 2024
