Ассалаумалейкум, Қуат мырза! Бұл, жергілікті ел-жұртта, біздің бала күнімізде, үлкен кісілер бұл атауларды былай түсіндіруші еді: - "кезінде, сол баяғы бір замандар кезінде, таудағы бір ауылдың екі келіні бірін-бірі құтқарамыз деп, суға аққан бұзаудың артынан суға кетіп өлген өзенді -ҚОС КЕЛІН КЕТКЕН СУ, КОСКЕЛІН - атап кеткен дейтін. Содан сол өзен орыс тіліне "КАСКЕЛЕН" болып енген" - деуші еді. Ал, "Шымалған" атауы, Сол 18 ғасырдың аяғында, Верный бекетіне қала статусын табыстауға Петербордан бір шенеулік келетін болған. Сол кездегі Жетісу өңірінің генерал-губернаторы бекеттің ішін үлкен салтанатқа дайындауға бұйрық береді. Жаз ыстықтау болып, шөп-шалаң ерте сарғайып кеткен соң, сол кезде осы қазіргі Шымалған ауылының орыны, Шұбарат өзені жайыла саз болып жатады екен, осы саздан казактарға, сол кездегі әскерилер, шым ойдырып, төңірегіндегі қазақ ауылдарынан ата-арба, түйесі барларға қомдатып, жалдап, тасытып, бекеттің көшелерін, алаңдарын безендірген екен. Содан, сол жер,ауыл арасында "Шымалған саз"-деген атаққа ілініп, кейін, колхоздастыру кезеңінде осы төңеректі НКВДның подхозы жайлап, қоныстанған. Әбіш Назарбаев сол подхоздың малшысы болған. Кейін, Совет заманында өсіп үлкен іргелі ауылға айланған. Тарихшылар бәрін қалмақтармен байланыстырыпты. Содада жергілікті осындай ауызаңызда бар.
@@КамшатСултанова-с1м Шамалған Бурундай Қаскелен қалмақ жонғардың батырларының аты дейді Алматы қаласының қариялары. Осындай аңызды шығарып, жариялап отыру керек
Қуат дауысың жақсы, бірақ ертегілерің көп. Халықты шатыстыруға болмайды. Қаскелең бұрынғы Моғолстан территориясы. Боралдай- Боранды, Дегерес- Тегіс, Қапшағай- Шапшаң, Нарынқол- Жіңішке өзен, Байынқол- Бай өзен, Аңырақай- Тесік, саңлау т.с.с. монғол сөздері.Қаскелең де сол сияқты моңғол сөзі, бірақ қалмақтың аты емес.
Алла тағала жар болсын Алиаскар шежірені жақсы айтушы еді Асан да шежірені жинақтап жарыққа шығарып жүрген қазақтың бір туар азаматы, сыпыра шежірешінин ұлы Акпантайда өмір ден өтип кетті, қазақ халқының тарихы қазіргі уақытта қолдау ға аса мұқтаж осы орайда қалың елим қазағым осындай баға жетпес казыналарды қазақтың шежіресін жарыққа шығарып жүрген азаматтарға қолдау көрсету бұл азаматтық міндетіміз болсын иншалла
Ассалаумағалейкүм Қуат мырза ! Сіз оқыған мәтінді, "фольклорлық тарих" дейді. Қазір не көп, дауысы жоқ әнші көп, білімі жоқ тарихшы көп. Ойратша - Қазақша Хас келен ‐ сертіне берік дегенді білдіреді. Шамал хан, Боралдай, кісі аттары. Албаты ‐ салық төлейтін орын. Кеген - ұстаз Нарын гол- жіңішке өзен Баян гол- бай өзен Қапшағай- қуыс, тар жер Бақанас- Боз бала Балқаш- семіз, толық Шон жы- бөрінің апаны Педжим- қортық Алтын эмел- алтын ертоқым Қалматың "Албатысы", Алматыға айланған. Осыны біліп қазақтың зиялы қайраткері Ораз Жандосов 1924 жалдың 2 ақпанында Ленинге жолдаған телеграммасында Верныйды қазақша Алма-атаға ауыстырғандығын хабарлаған. Мысалы: Әулие-ата, Шолпан-ата, Бекет-ата таза түркі атаулар. Қанына тартқан қалмақтың шаталары 90‐ жылдардың басында Албатысын қайта қалпына келтіріп 30 жыл елге ойран салды. Қалмақтың қапшағайы, нарын голы Қонаев пен Райымбекке тек Тоқаев кезеңінде ауыстырылды. Осы үрдіс жалғасын табуы керек. Орыстар Қырымдағы түркі, Кенигсбертегі немісше атауларды толық орыс тіліне өзгертуі тегін емес. Қытай Балқашқа, дейін жер менікі деп, отырғанда Жетісудағы қалмақша жер су аттарын қазақшалау керек.
Бұл жерлер әу бастан қалмақша аталған. Қазақтар одан қалмақ болып кеткен жоқ. Бұл тарихи атаулар . Орыс атауларын ауыстыру керек. Қыртыл сыртыл боқтарын езбей . Солтүстік орталық шығыс батыс оңтүстік Қазақстанда бүкіл жерде орыс атаулы ауыл , қала , өзен , тау , су , көл , орман бәрінін атаулары орысша . 70 жыл совет үкіметі, 40 жыл нашарбай билігі кезінде қазақтар әбден орыс болып кетті. Қазақтын қыздары жартысы тек орысша сөйлейді, орыс болуды армандайды, өзінің туған қазақ халқын , қазақ тілін жек көреді, бәрі шетелге кетіп не осында қалып сасық орысқа , негрге , қытай , түрік , курд , европеец не басқа кәпірге тиюді армандап , кетіпте жатыр . Сендер мында боқтарын езіп , қыртып ежиктарша мұрынбоқтарын салбыратып тарихи атауларды ауыстыру керек деп сасып отырғанша .
Дастархан дын БАРАКАТ тын, ЫРЫС (ризк) кысын , огу жок, танкасы жок, Силерди олтургон ,, россияны-- орустарды) НЕГЕ АЙТПАЙСЫНАР???Кече maks бир гылым болгон иш. Силердин керек болсо ДНК -- СО 3 , как и у КАЛМЫКОВ, ЖУНГАР , БУРЯТов. При Назарбаеве хвост...
@@darkus5833 ол тарихи атаулар . Соны біліп ал қытай мен қалмақ сдігі . Керемет болсаң Қазақстан бойынша бүкіл су , жер , көл , өзен , қала , ауыл , дала , орман атаулары , ты́пті өзіміздің де атымыз да орысша . Соларды неге өзгертпейсін ? Орыс көрсең очко жим жим . Орыс көрсең қорыққаннан бұтқа тышып жүрсің ғой м ал .
@@darkus5833 қытай мен орыстардың қ тақтарын сорып жүрген қалмақтын сдігі. Орыстардың қ тақтарын жақсылап сор . Әлі дәу Қытайдың қ тақтарын сорасын . Алматының Сейфуллина көшесінде .
Оқыған əңгімеңізде қызықты тартымды дауысыңда құлаққа жағымды оқи берсең қоңыр ашық дауысыңды тыңдаи бергің келеді бұрындар ауа раиын аитатын Баижанбаиев деген кіснің дауысы осылаи еді ауа раиын аитушы еді үлкен апалар аитушыеді Баижанбаиев құрымаи күн жылымаиды деитін көшеде радио саңқылдап бəрін аитушы еді сол кісінің дауысын сағынамыз
Түк таппай енді жер су аттарымен алыса бастадық..Ұят. Жекпе жекте жеңілген жаудың батырларының атымен аталған себебі атам қазақ жауына да құрмет білдіре білген.Ал қазір біз жүзге бөлініп бірімізді біріміз сыйламаймыз.....
Бұл жерлердің түркі атаулары бар. Аталған қалмақ экспанциясы 17 ғ аяғы мен 18 ғ бірінші жартысында болған. Осыған орай, қалмақ шабуылы жер су аттарына көп әсерін тигізген жоқ. Қалмақ атаулары олардың мекендеген жерлерінде ғана сақталған. Аңыз әңгімелер көп, олардың бәріне сене беруге болмайды
Алматы облысының Ұйғыр ауданында Шошанай, Сүмбе, Шонжы деп аталатын ауылдар бар. Шонжы қалмақтың батыры болған екен, оның басын Ұлы жүз Əлмерек батыр алған, ал Сүмбе деген ауыл Райымбек ауданында да бар.
Еліміздің,мүйіздері қарағайдай,мен тарихшымын,профессор-доктормын,академикпін-деп,төсін ұрып жүргендер,орыстар бұрмалаған шын тарихымызды неге,баспасөз беттерінде,мектеп,жоғарғы оқу программаларына жария етпей,ұйықтап отыр?Білім беру министрлігі де ұйқыда.Егемендік алғанымызға 30 жылдан асып барады.Ел боламыз десең,бірінші кезекте тарихыңды білу міндет.Қазақтың тарихында,қазақтың рухын көтеріп жүруіне негіз болатын,дүние жүзі мойындаған,тарихи құндылықтар өте көп екенін,интернет арқылы біліп жатырмыз.Оған,бір мысал,1812жылғы,орыс-француз соғысындағы,орыстардың Мәскеуді,француз әскеріне тастап қашып кеткені,одан соң,орыс патшасының өтініші бойынша,қазақтың атты әскері мен жолдан қосылған,башқұрт ұлтының әскерлері,Мәскеуді француз әскерінен азат етіп,оларды Полтаваға дейін қуғаны.Осы айтылып отырған,Шымалған-Қаскелен -деген атауларды,кейбір әдеби кітаптарда,интернетте,Чомолган-Қаскелен дегендерді,жоңғардың батырлары,Боралдайды жоңғардың бай адамы-дейді.Жоғарыда аталған екеуін де,қазақ батырларымен болған,жекпе-жекте қайтыс болған-деп көрсетеді.Сонда кім дұрыс,кім дұрыс айтып отыр.Сұрақ: тарихшылар мен білім министрлігіндегі үндеместерге.Халықты мәңгүрттендіре бермеңдер,жетер осы уақытқа дейін,жалтақтап,бұғып жатқандардың.
Аныз ангимеге сенуге болмайды. Аныз халыктын арманы мен киялынан туатын туынды. Ол тарихи фактиге жатпайды.тарихи окига саналмайды. Мынау аныз ангиме.Тарихи мани жок.
Бұл жерлер әу бастан қалмақша аталған. Қазақтар одан қалмақ болып кеткен жоқ. Бұл тарихи атаулар . Орыс атауларын ауыстыру керек. Қыртыл сыртыл боқтарын езбей . Солтүстік орталық шығыс батыс оңтүстік Қазақстанда бүкіл жерде орыс атаулы ауыл , қала , өзен , тау , су , көл , орман бәрінін атаулары орысша . 70 жыл совет үкіметі, 40 жыл нашарбай билігі кезінде қазақтар әбден орыс болып кетті. Қазақтын қыздары жартысы тек орысша сөйлейді, орыс болуды армандайды, өзінің туған қазақ халқын , қазақ тілін жек көреді, бәрі шетелге кетіп не осында қалып сасық орысқа , негрге , қытай , түрік , курд , европеец не басқа кәпірге тиюді армандап , кетіпте жатыр . Сендер мында боқтарын езіп , қыртып ежиктарша мұрынбоқтарын салбыратып тарихи атауларды ауыстыру керек деп сасып отырғанша .
Нашарбай өзі сатқын ежик южан ғой. Бүкіл Қазақстандағы орыс кәріс жүнкөт курд түрк әзірбайжан шешен армян қытай бәріне емін еркін өмір беріп , ежиктардын әдеті бойынша көттерін жалап жүр ғой. Қазақстаннын бүкіл байлығын тиын тебенге көрінген сасық орыс қытай сыған негрге таратып жіберіп отыр . Ежиктар бір тиын берсең шешесін де сатып жібереді ғой.
Не болсада Қазақтың үш жүзінің баллары жонғарқалмақтардың көтін аиырып бытшытын шығарып қырып қалғанын құл қылып қыздарын күң қылып шылғауша орадығои аиақтарына оны аита бергеннен не шығады қазіргі Қазақстанның жақсаруын оилаңдар көп сөилемеи ағаиындар
Кайран да кайран бабаларым .РухыбиикАлатауымдайкеленкеленк аскарларым .Жандарын Фердауыс Гадын жаннаттарынан болсын .Кас келенатауын озгерту керек .Президент Касымжомарт Кемел улына отиниш.
Тарыхты дурыс жазу үшін,әр ру, әр жүз өз тарихын жазу керек, алматыда жатып орта жүздің, кіші жүздің тарихын жазады ойына келгенін естігенін булай болмайды халқты шатастырамыз.
Жоңғардың әскерінің жартысын қазырғы ресейдің алтай өлкесінде тұратын шорс , телеут , төлеңгіт сияқты түркі тілдес халықтардан тұрған .Ал шамалған, кеген , қаскелең сияқты атаулар сол шорстардан қалған .Өйткені шорстар түркі тілдес болған.Қазырдың өзінде олар түркі тектес Қазақтан гөрі еділ қалмақтарына бүйректері бұрып тұрады .Жоңғар жеңілгеннен кейін Абылайхан оларға жорық жасаған .Әсіресе Найманның Қошқарбай деген батыры оларды қырған .Олар орыстың қамалдарына тығылып аман қалған .Тарихты білмейтін кейбір Қазақтар олардың тілдері ұқсас болған соң ойбай бізге туыс , братья дейді .Анығында олар бізге діні бөлек ата жау .
Кабдеш атамыздың Дарабоз кітабында Шамалған, Қаскелең деген жоңғардың батырларының есімі. Біреуі Наурызбай батырдың қолынан, Біреуі Қабанбай батырдың қолынан жекпе жекте қаза тапқан дегенді оқыған едім. Не болсада Жоңғар есімдері болып тұрғо
Бұл елді мекендер қалмақтардан бұрын да солай аталған, орыс отарлығы біздің жер-су тарихымызды қисынсыз бұрмалап өткенімізді бұлдыр етіп жеткізген тұстары көп болған…
Сұмдық қой бұл шындығында. Солтүстік пен Шығыста орысша атауларын өзгерту үшін көп күш керек, орыстар көтеріліп шу шығарады және де орыстар әлі де үлкен мән береді тіл,атау жөнінде. Ал таза қазақи орналасқан Алматы және Алматы облысының жерлерінің атауын өзгерту неге қиын? Әлде олар қазақ емес пе? Мәселе неде?: Назарбаев жоқ кезде де сол атаулар болған. Ақсақалдар неге көтермеген бұл жәйді. Ал қазақ жауларының тарихын айтып ұрпағымызды улауға кіріскендеріңнің қандай да бір политикасы бар екені айдан анық. Ол жоңғар атауларының тарихын зерттемей -ақ қойыңдар! Онсыз да көшеде жастар өзге тілде сөйлегендеріне мәз.
Шымалған,Қаскелең,Боралдай жер атуы қазақша.Қалмақ атауы деп айтпаса,орыстар тарихшыларды қудалайды.Шымалған, соқпа там,үй салу үшін шым ойып алған жер.Қаскелең,сыйлы кісінің,инабатты Қоскеліні болған дейді.Ал Қордайдың асуында,Қасқарау руы бар,шын аты басқа.Асуда қас қақпай жауды қарап тұрғаны үшін атау алған.Алматы атауы да қалмақтікі емес.Қазақты албаты,бет албаты кетіп жатқан өзенді атаған.Неге қазақтың атауларын жоққа шығарасыңдар.Жер бетіндегі жер аттары түгел қазақтан шыққан.Түркі тілдес емес,қыпшақ тілдес деу керек.
Комментті оқып байқадым. Бірімен-бірі қырқпышақ болып бөлініп жатыр, ұят екен. Сырттан жау керек емес, өздері-ақ бірін бірі сөзбен сойып, бауыздап жатыр ғой😳
Өңкей ертегі. Шамалған, Қаскелең , Қапшағай ол қалмақ батырларының есімдері. Алматы , Нарынқол , Қордай ол қалмақша атаулар . Орта жүз қазақтарынын әскері солтүстіктен келіп южандарға бұл жерді алып берген .
Айналайын , мына ертегіні қайдан ойлап шығардың . Бұл жердің бәрін южандарға орта жүз алып берген ,анау өйткен , мынау бүйткен дегенді қалай айта бересіңдер . Шаршамайсыңдар ма . Ұят та ғой .
@@ОрынханБотабасова рас қой . Орта жүз бен кіші жүз болмағанда . Ежик южандар боқтарынды жеп отырушы едіндер. Қалмақ, өзбек , қырғыздардын құлы болып. Солардың көттерін жуып жүруші едіндер . Онсыз да бүкіл жерлерінді өзбектер мен қырғыздар тартып алған .
Ия, менде талай әуре, әбігерге түсіп ем қазақша түсініктеме іздеп: Қаскелең - қас қарая кеш мезгіл ме екен, Қапшағай - қап, шалғай екен - алыс екен деп ренжіп барған адам қойды ма екен атауын. Енді Д. Қонаев есімімен аталады. Басқаларында қазақыласа керемет болар еді - ұйғыр ауданы, Шонжы, Масаншы, Пинжим толып жатқан тағысын тағы сая жайларға дейін өзге атаулар бар әлі, атаған сайын суық ойлар келтіреді, қай ғасырдағы жау шаптылардан қалды екен деген. Орыс тілділерге бәрі бір сияқты, соқыр тауыққа бәрі бидай дегендей - ұрпақтарың қазақ тілді мектептерде оқып білім алсын, еліне жеріне, тіліне, жанашырлық дін, діліне жаны жақын болады. Еліміз аман жұртымыз тыныш, жерііміз кең әрі кен болсын.
Оу ағайын бәрін қалмақ атауы етіп жібердіңдер ғой. Бұларың тек болжам ғой. Сонда .қалмақтар келгенше бұл жерлердің атауы болмағанба. Бірінші сол қалмақтардың кім екенін біліп алайықта. Келісесіңдер ме жоқпа өздерің білесіңдер. Шындықғы қалмақтар Шыңғысхан қытайды тізе бүктіріп билеуге жалайыр мұқалиді көп әскермен қалдырған. Ол әскердің құрамында найман, жалайыр басқада көптеген тайпалар болған. Ал қытайдың батысымен шығысы қытайланған түркілер мен сібір халықтарының ұрпақтары. Қалмақ атауының шығу тегі . Бұл қалдық. Юань Мұқали құрған империя. Осы империя құлағаннан кейін империя әскерінің қалдықтары көшпелі мемлекет құрды. Мемлекеттің халқы қалдық қалмақ аталды. Олар цинь империясымен 4- ғасыр көше жүріп соғысты. Ақыры жеңіліп екіге бөлініп бір бөлігі бізге келді. Оны өздерің білесіңдер. Діні өзгерді түрі өзгерді түркінің салт дәстүрінен айырылды. Қалмақ Қонтайшысы нағыз қазақ атауы. Қонтайшы- қоныс тайшысы. Тайшы билеуші. Тай қазақтың төл сөзі. Қазақтар балам тай болсын деп есімдерін Я НҰР ТАЙ, АМАН ТАЙ, ЕР ТАЙ айта берсең кете береді. Нұр хан, Нүр бек, Нұр тай, Нұр сұлтан деген сияқты. Қалмақта қонтайшыда түбі қазақтың сөздері. Қалмақ құрамында найманбыз дейтіндер әлі бар. Біздің тарихшылардың жазып жүргендерінің көпшілігі өтірік. Тарихты жазу үшін мықты дәлел керек.
Әр нұсқаны дұрыс, күшті екен деп қайда барамыз. Қазбек Бек Тауасарұлының өз аузымен жазып кеткен кітабында мүлдем басқаша. Соғысып көріп жүріп жазған адамға сенген дұрыс. Екі ғасыр, үш ғасыр өтіп кеткеннен кейінгі жазушылардың санырағы не керек.
Казыбек бек Тауасарулы деген тарихи тулга болмаган.Отирик. Китабтын шын авторы Балгабек Кыдырбекулы деген журналист.Окигалары тарихи фактилерге сайкес келмейди. Бари бурмаланган ойдан коскан. Арнайы тапсырыспен Назарбаев ушин жазылган.Ондагыны айтпай ак кой. Жалган.
Уш гасыр бойы комули жатты жаткан дейди бир жерде. Ал жазылу стильи соз соз тиркестери бугинги кунги. Уш жуз жылда тил озгеристери болады гой. Жане арабша жазылуы керек. Бул да китаптын отирик екенин далелдейди
@@salamatkenesov8949 Айтып отырғаның дәлелге жатпайды. Үш төрт рет оқып. болған оқиғаларды басқа дерек көздерінен он шақты жылдар бойы салыстырып келдім. Шындықты жасырғың келсе де өзіңді жасыра алмайсың Саламат
