Бұл әңгімені Қытай қазақтарының әдебиет кітабынынан оқығанбыз, бізге сабақ ретінде өткен! өте керемет әңгіме, менде өз қызымның атын Шұға деп қойдым, осы шығарманың маған әсер еткені сонша!
Осылай қазақ жазушыларының кітаптарын оқып жариялап тұрсаңыз екен. Бір әулеттің келіні болғаннан кейін үй тірлігі, бала бар дегендей кітап бетін ашуға уақыт жоқ. Қалағыма наушник тағып алып ең болмаса осылай тыңдаған жақсы. Өзіміздің қазақ жазушыларының кітаптарын оқуға деген ынта кеды оянып жатыр. Рахмет сізге. Осылай көптеген жазушылардың еңбектерін жариялап тұрсаңыз, тыңдаудан жалықпаймын!
Ия, керемет оқисыз! Дауыс ырғағыңыз, үніңіз, дикцияңыз бәрі өз нақышында. Тәнтімін! Бұл кітапті балалық шақта оқығанмын. Алайда сіздікінің жөні бөлек. Сіздей азаматтарымыз көп болсын. Рахмет сізге.
Бүгінгі шыққан ауылыңызды «Ерекең» ауылы дейді. Содан ары қарай өзеннің бойы жалпағынан ел. Бір атаның баласы жүз елу-екі жүз үйлер бар. Қыс қыстаулары басқа болғанмен, жаз көбіне бірігіп отырады. Мынау алдымызда көрінген «Қамысақты» дейтін көліміз. Осының маңайы жыбырлаған шұқырынды томар. Августан бастап осының басы елмен толады. Әр томарға төрт-бес үйден қонып бөлек-бөлек отырғандары. Ой, дариға-ай, талай кызықтар өтті ғой. Бала күнімізде анау көрінген төбенің басында талай асық ойнап едік... ол да бір дәурен... ия... бұл ауылдың күзге қарай қонатын жері, жазғытұрғы авгусқа дейін отыратын жайлауымыз, бұл кел де Шұғаның белгісі атанды, бұрын «Тарғыл өгіз сойған» деуші едік. Үлкен көл, маңайы толған шорқынды су...ол уақытта жердің берекесі қандай. Өзіміздің ел қаншама... оның үстіне ту Сырдан келіп жаппастар да қонады... кейінгі кезде ғана жаппас келуін қойды ғой. Біздің Беркімбай дейтін жақын ағаларымыз болады. Бұрын бай еді, болыстыққа таласамын деумен-ақ малын құртып алды. Осы күні кедей. Сол Беркімбайдың әкесінің нағашысы - жаппас Есімбек дейтін болды. Өзі бай еді, жаппастың алды деуге боларлық. Беркімбайға арқа сүйеп, Есімбек сол «Өгіз сойғанның» ең шұрайлы жеріне қонушы еді.Өзі де жомарт, қонақпаз еді. Елге жағымды болып тұрды. Мал мен басы бірдей, құдай тілегін берген бір адам: ортан қолдай төрт ұлы болды - шетінен қасқыр. Сол төрт ұлдың ортасында бұландап ескен Шұға дейтін кызы болды. Шұға десе Шұға. Шұға, өй, шіркіннің өзі де келбетті-ақ еді... ақ құба, талдырмаш, көзі қап-қара, осы, үріп ауызға салғандай еді. Ажары қандай болса, ақылы да сондай. Жеңілдік дегеннің не екенін білген бала емес. Сөйлеген сөзі, жүрген жүрісі қандай, бір түрлі паң еді-ау, шіркін... Бұл күнде ондай қыз қайда. Ажары тәуірлеу біреу болса, соны көтере алмайтынын да білмейсің, ешкіге құсап шошандап жүргені. Заман бұзылған ғой... иә... Осы күнгілердің бір тапқаны, қызды оқыту керек дейді. Сол Шұғалар хатты зорға танушы еді. Сонда да осы күнгінің оқыған он қызына бергісіз еді. Айнала айтқанда құдай сана берсін десейші... Ол кезде менің жиырмаға жаңа келген кезім. Есімбектің үйіне араласып жүрдім. Менің бір Базарбай дейтін інім сол Есімбектің койын бақты. Озі бала күнінде епті-ақ еді, былтыр қайтты. Сол баланың арқасында ерте барам, кеш қайтам. Жаз көбіне сонда болушы едім. Шұғаның сонда он алтыдағы кезі шығар деймін. Елдің бозбалалары ертенді-кеш қылжақтап сол ауылдан шықпайды. Ептеп сөз салдыратындары да болады. Бозбалалардың хатын таситын менің інім, Шұға біреуіне жауап қайырмайды. Бозбалалар кейіп: байдың қызы болған соң іріленгені ғой, тәкаппар десуші еді. Менімен құрдас біздің ауылда Кәрім деген бар. Сол уақытта да өзі есерсоқтау еді. Біз мазақ қыла береміз. Шұғаға қылжақтайтынның біреуі сол. Бір күні бір жазған хаты менің қолыма түсті. Өлең жазған болыпты... немене еді, тәйірі, соның өлеңі... «... Қаладан алып келген боз белбеуім, Болса да жаман, жақсы өз белбеуім. Көп айдың көрмегелі жүзі болды, Жүрмісің аман-есен, көз көргенім», - деп жазыпты. Бозбалаға ермек керек. Мазақ қылу үшін Шұғаның хаты қылып өлеңмен жазып Кәрімге тапсырдық. Кәрім ашып оқығанда төбесі көкке жеткендей болды. Біздің сонда Шұға болып жазған өлеңіміз: «... Алаштан асып туған сымбаттым-ай, Базардың пұлы жетпес қымбаттым-ай. Арманым бұл жалғаңда болмас еді, Күн болса қосатұғын саған құдай...» Ой, алдай, қызық заман екен-ау, ә... Шұғаның әке-шешесінің бір артық жері, он алтыға келгенше Шұғаны күйеуге бермейді. Осы күні байлар, қызы шырылдап жерге түсісімен біреудің малын алады ғой... Уақытында талай мырзалар айттырды, бәріне де нәсіп болмады. Ат жетер жердегі бай балалары мүлде түңіліп болды. «Есімбек қызының бағын байлады. Енді бұған тәуір күйеу кездеспейді» деп жұрт өсек қылып та жүрді. Ол әшейін бір сөз ғой, құдайдың жазуынан артық не болмақ... Артынан есіттік, Есімбектің бермеудегі мәнісі, өзі жас кезінде Қали дейтін құрдасымен серт байласқан болса керек: «Бірімізден ұл, бірімізден қыз туса, екеуіміз кұда болайық» деп. Сол сертін күтеді екен ғой... Ия... Қамысақтының басына түсіп, азырақ кідіріп ер-тоқымымызды дұрыстап ерттеп, тағы да жүріп кеттік. Қаракерді бір-екі бауырлап алып жолдасым тағы сөзге кірісті. III ... Ол кезде заман қандай, жер әдемі, мал көп, орыстың иісі де жоқ.
Қандай қайғылы оқиға. Осы шығарманы қанша естісем де, оқып көрмеп ем. Сізге мың алғыс. Жүрекке жеткізіп оқыдыңыз. Бұл оқиға Ромео мен Джульеттадан кем емес екен. 💯💯💯
Керемет еңбегіңіз өрлеи берсін мен бала кезде әкеме қызығып оқып бастадым содан ауылда бар кітәптарды оқып тастадым кеиін сатып алып оқйтын әдетке айналды ұмыт болған кітаптарды Қуат бауырымның аудиосынан қайта тыңдаймын
Оқушы кезімде оқығанда алған әсер әншейін екен 50 жылдан кейін тыңдағанда өз жүрегімнің дүрсілінен шошынғандац болдым.Қайран қазақ қыздары ерік жігері өз еркінде болса Шұға ішқұса болар ма еді шіркін
... ой шіркін ай өзі де Шұға десе Шұға едіғой, деген жолдарының өзі адамды бір өкінішке жетелейді. Соңғы кездері ойлайтынмын, ее осы сияқты шығарма кітаптарды кім басып халыққа шығарсын деп... Рахмет.
Əлі тыңдаған жоқпын. Бірақ бұл керемет əңгіме. Реті түссе өзімді осы əңгімені оқыңызшы деп айтқым кеп жүр еді. Қателеспесем повесть. Баяғда солай жазылып тұрған əдебиет кітабымызда. Соңында еріксіз жас келеді
Хаты деп ақтық жазған ғашық жардың, Есіңе ал, дұғаңа мен ынтызармын. Қош, сау бол, ойнап-күліп жолығармыз, Астында ақ туының пайғамбардың!..» Шұғаның сүйегін бұрынғы ескі қорымдарына қоймақ болып, Есімбек көшін түйеге теңдеп жөнелді. Келер жыл «Өгіз сойғанның» басына келіп қонған соң ел жиып асын берді. Сонда тұрғызған белгі еді... деп сөзін бітірді. Әңгіменің қызығына түскен соң қаракер аты қамшыдан құтылып жолы болып келе жатыр еді. Бір-екі тебініп шаужайлап қатарласты. Алдымыздағы белеске шыққанда үлкен көлдің аңғары көрініп, құбыла жағында бір обашық мұнарланды. - Әне, - деді жолдасым, - әне, Шұғаның белгісі көрінді...өй, өзі де Шұға десе, Шұға еді-ау!.. -деп қойды.
Қуат Ахметжановтың жеке өзінің каспиголдына шама келгенше қаражатпен демеу көрсетуіміз керек, сонда кітаптардың көбі дерлік оқылады. Менің жеке пікірім.
