Ол кезде әр өңірде алып күш иелері болған шығар . Тағы бір әңгімеде шығыстың бір өңірінде алып күш иесі болған дейді ел аузынан қалған әңгімелерде . Сол балуан өз руының биінің атын сұрап келгенде , би бермеген екен , " арам нәрсеге , яғни барымта , ұрлыққа сұрап тұрсың " деп . Кейіннен жылқыдағы жылқышы биге кеп айтады , " сіздің атыңыз жоғалды " деп . Барып қараса , аттың ізі жоқ , бірақ адамның ізі бар , сол із бойымен жүріп қараса , әлгінін тоқтап дәрет сындырғаны , және сол жерде жоғалған аттың төрт аяқтап түскен ізі жатыр дейді . Бидің атын өз балуаны біраз жерге дейін көтеріп ұрлап кеткені белгілі болды . Сосын би әлгі балуанның қосына барып , балуанға теріс батасын берген дейді . Сол алып күш иесі жайлы бір ақсақалдан сұрағанда ол ақсақал өзінің естігенін айтып , ілулі тұрған жіңішкелеу шағын , кішігірім оқтауды корсетіп , сол алып күш иесінің саусағының жуандығы сол оқтаудың жуандығындай болған дейді .
Үлкенді сыйлау адамға тән қасиет! Адамның ішінде мұсылман еліне тән! Әсіресе Қазаққа тән қасиет! Адамды жануар әлемінен алыстатып, ақылмен биіктетіп тұрған да, осы қасиетіміз ғой!
60-ж асты жасым. Осы аңызды жас кезімде естіп едім. Апраи. Қазақ та батыр палуан өте көп. Ақылды қазақ. Есті паиымды сөз төркінін түсінетін қазақ, уаждеген қазақта бар соған түратын атыңнан аиналаиын қазақ.
Ия бул ангимени ,мен бурындары 99жылдары интернет жок кезде Кажымукан китабынан окыгам, ол жигиттин есимин сурамапын кап аттен деп окинип, Кажекен кеин орта жастан асканда есине алады ия, есиндегиси ол жигит Жалпак сары денели жигит, деп тулгасын аиткан аягы осылай бул ангименин калганы дурыс айтылган Балуан Шолак, Кажымукан туралы китап тар меним нагашы Атам нан калган еди, окып содан билемин, Атам ози спортшы еди тагы, сондагы тусингеним Мыкты небир аты шыкпаган талай казахтын жигиттери, омирден откен мм
Сүлеймен қарақшы қайтыс болар шағында аты есімде жоқ жазушыға өмір баянын айтады сонда жазушы сізді Қажымұханмен кездескен дейді сол распа дегенде Сүлеймен қарақшы былай депті: Қаратауда жүрген кезімде 1946 жылы Қажымұхан Шаянда өнер көрсетіп жатыр дегенді естідім де бардым сонда ол мені бірден күреске шақырды жарты сағаттай алыстық сонда Қажымұхан мен өзімнен күші асқан қазақтың жігітін өмір бақи іздеп таппап едім енді таптым ол сенсің, өзіңді дүлей қара күш іздеп тапқан екен ау, неге маған жаз кезіңде жолықпадың мен сені өзімненде күшті палуан етер едімғой еттең-ай бекерге жарты өмірің түрмеде жарты өмірің далада қарақшы болып өтіпті деп қатты өкінді деген екі күн бірге болдық деген
Мен бала кезімде бұл оқиғаны оқығаным бар.Бейтаныс жігіт есімін айтпастан кеткен.Алайда, Қажымұқан атамыздың оны өзіне тартып, бірге жүруді өтінген жері есімде қалмапты. Бейтаныс жігіттен есімін сұрағанда: аға біліп не істейсіз, екеуіміздің жолымыз екі бөлек бәрі осы жерде қалсын - деп,қоштасқан.Балуан атамыз ол жігіттің есімін білген де, шығар.Білмеуі мүмкін емес. Екеу-ара уағдаластық болған шығар.Қазақтың жылқы бағып,ат үстінде еркін отырып күресетін жігіттерді,қара жерден қозғау қиынға соғады.Сол заманда мұндай жігіттер көп болған.АЙНАЛДЫРЫП қайта орнына қойғаны,лақтыру тәсілі болмаған.Балуан атамызға сондай қарулы жігіт кездескен.Менің ойымша олар күреспей,тек күш сынасқан сияқты.Алып күш пен күрестің айырмашылығы көп.Балуан атамыз алып күш иесі,ал күрес тәсілін орыстардан үйренген.
Қажымұқанды ешкім жеңе алмаған.Ал Балуан Шолақтан қаймығады екен дегенде қауесет.Ол кезде жасы кіші жасы үлкенге қарап сөйлемеген.Халықтың арасында үлкенге құрмет, кішіге ізет деген күшті болған. Егер жауласқан екі елдің батырлары жекпе-жекке шыққан күннің өзінде жасы үлкенге бірінші кезекті берген. Қазақта алыстағы ағайыннан жақындағы ауылдас деген сөз бар.Мысалы көршісі ішіп үйінің мазасын алып бүлдіріп жатса жасы үлкен көрші келіп әлгіні бұзақылығы үшін ескерту жасап,тіпті айтқанын қылмаса сабапта алған.Ол кезде үлкен кісіге сөз қайтару былай тұрсын,алдынан кесіп өтпеген...
Қажымұқанмен кездескен күш иесі ол Сүлеймен қарақшы, далада мал қарап жүрген бір әйелді зорлаған орыс солдатын ұстап алып, мойнын бұрап өлтіріп құздан лақтырып жіберген және басшы офицерлеріне қарсы барып өлтіргенін айтып, тағы қайталанса бұданда жаман болатынын қатаң ескертіп қайтқан жүректі батыр болған деп оқығанмын.
@@user-sx6dc2oc3z Ассалаумағалейкүм ол кезде болған күшті балуандар. Нұрмұхаммед бабамыз балуан шолақ лахаб атымен танылған сол бабамыз Қажымұқан бабамызданда күшті болған ол бірақ күресіп өнер көрсетпеген.
Сүлеймен қарақшыдан жеңілген Қажымұхан. Сүлеймен қарақшы Дүлей күштің иесі қорқудың не екенін білмейтін ірі денелі дәу адам болған түрі зәрдей суық болған деседі. Сүлеймен қарақшы 21 рет сотталған. 21 індеде түрмеде үш айдан артық жатпаған сібір түрмелерінде де көп болған. Үш ақ ай жатқан ең ұзағы. Орыстар 46 жылы оның бойын салмағын өлшегенде бойы 191см салмағы 140 келі болған бұл кезде 48 жаста еді
Қажымұқанды жеңе алмайды өйткені ол күресіп ел жер аралап жүрген адам оның тәжірибесі бар күрестің әдіс тәсілдерін біледі шалып жықса да жығады бұл тек аңыз ғой бекер әңгіме сенбеңдер.
Орыстар. Кажымуханды адам кылды атагын шыгарды орыс пауландармен дос болды ел корди.картайган шагында казактардын арасында аштан олген не деуге болады ?
Қазақтың сол заманында бағына жаралған ҚажыМұқан БалуанШолақ МәшһірЖүсіп.Ол кезде қазақтар үлкенге қол көтермек түгілі қарсы сөз айтпаған.Мұхтар Жәкіште сол қасиет әлі бар
Анау жеңген мынау жеңген деп әркім өзтуысын тықпалап таласып жатырсыңдарма Қажымұқан деген атпен өззаманында әлеммойындатқан адамның әруағын сыйласаңдаршы босқа көпіре бермей.ҚАЖЫМҰҚАН деген аты бар қазақа ортаққой.
Қажмұқан Дүние жүзінің чемпионы! Оны көрінген қазақ жеңді деген қисынсыз бос сандырақ! Қазақтың бақастығынан, күшілдігінен туған "қаңқу сөз"- екені сөзсіз!
Несы өтырык Балуан Шолакты балтырын кысып езып жыбере жаздаган батыр балуан болған сонда балуан Шолак жаным козыме көрынды деген енды тағы кыса түскенде аиғаилап жыберушы едым деген Балуан Шолак өз сөзінде. Тарих кытабынан алынған. Ол Ысалым деген Балуан .осындаи көлеңкеде калып коиган кара күш иелерыде болған
@@didarmishelov5866 алып анадан туылады, батыр халықтан шығады деген халық даналығы мықтылар ел арасында бар оған дауым жоқ ал Қажымұханды жеңді деген дәлелсіз әңгіме
Қажмұханнан күші басым ҚАЗАҚТЫ Бар болғанын бұрын естіген едім. Аты-жөні есімде қалмаған екен. Палуанды жеңсем бүкіл Қазақтың Иығы жерге тигенмен бірдей деп Намысты жерге жықпайық деген Ойымен күшінің басым екенін Білдірген жауырынын жерге тигізбеген СІЗДІҢ жауырыныңыз Жерге тимесін деп Абырой атағына Құрмет білдірген.Бұндай ЖІГІТТЕР өз Заманы,болмаса уақытында болған деседі.Біздің жастар біле бермейді, Кітапты болсада оқымайды білімнің нөлге айналуы содан біздің сыртта алпауыт жауларымыз өте мәдениетті түрде түбімізге жеткізетін құралдың бірі Телефондарымыз тұрғанда оны Дұрыс пайдалана алмай жүргенде, Әркім әрнәрсені түсіріп лайық бас Деп тұрса, БЛОГЕР-СЛОГЕР дегендер Елді әлемге масқаралап ақша үшін Істегеніне ойланбаса ертеңіне өзін-өзі Тексермесе, ойланбаса біздің ұрпақ Келешекте қиналайын деп тұр. Телефондағы жын шайтанның ойынан көзін,ойын, ала алмаған ұрпақ өткені мен ертеңін ойлауға Уақыты жоқ боп тұр,бекерге өткен Есіл уақыттар десеңші әттең ай. Одан алған үлгісі,Әкені,Шешені, үлкенді кішіні "тіптіМұғалімді" де құрмет етуді де қойып барады. ҚАЖМҰХАНДЫ ұмытады бір күні. Осындай Аталарының ерлігін көптеп айтып отырыңыздар құптаймын. . .РАҚМЕТ.. Отыз жыл бекерге өткен уақыт. Басшы дұрыс болғанда текті болғанда ғой әттең. Біздің дамуымыз өте басқаша болар еді, Әр қызметкер өз мамандығы Бойынша істегенде осы кезде еңсені тіктеп,намысты болар еді,,орыстың айтқанымен қолдан істеп өсірмеді. Біздің қанымыз таза қолдан бәрі де келер еді,енді АЛЛА ТАҒАЛА ӨЗІ жәрдем бермесе өте қиын жағдайлар Алда болып қалуы да ғажап емес. АТА -ЗАҢЫМЫЗДА ЖОҚТЫ ЗАҢҒА ЕНГІЗГЕНДЕРДЕН ЕШТЕҢЕ КҮТУГЕ БОЛАЙДЫ.
Абайлап сөйле өз қазағынды зімиян айтушы сен соншама кімсін, аныздын аты аныз, ол болған ба, болмаған ба бір Құдай біледі бірақ елдің ортасында әр өмірінде осындай сөздер көп тараған, сол үшін аузына ие бол. Сүмілек.
Өтірік әңгіме не керек. Қажымұқан туралы ол кісінің көзі тірісінде ҚАЛМҰҚАННАН БАСҚА ЕШКІМ ӘҢГІМЕЛЕСІП КІТАП ЖАЗҒАН ЕМЕС, ақ ПАТШАНЫҢ БАЛУАНЫ ДЕП ЖАНЫННА ЖОЛАУҒА ҚОРҚАТЫН ҮШ ӘРІПТЕН. Оның өзінде ауылдасы болғаннан кейін мен туралы кітап жаз әлемді аралап күрескен меннен басқа кімің бар деп өзі келгеннен кейін жазған. Бұл батыр туған кезде жазушының айтуы бойынша Қажұмүқан атамыз отызға келіп қалған болып тұр, Сонда бұл сабазың ер жеткенде әкесімен жасты кісімен ,алпыстан асқан Қажымұқан ақсақалмен күрескен болып тұр ғой. Ұяты жоқ екен.
Қазақ фольклорында "жара" болған əфсана. Оны Ə.Тəжібаев қайталады деуге ауыз бармайды. Тарихи Қажымұханды Семейге жыққызу , Семейді жоғарылату... Бұл олардың Абай атасынан қалған "мен-мен" қасиеті ! Құсық, құсық...
Мен 66жастамын Ә.тәжібаев айтты деген әңгіме ертеректе Жұлдыз журналына шықты.Оны Қажекеңнің арманы болар деп бәтуә қылған еді.Және сол жұлдыз журналында"Битаббар'деген повесть шықты.Бұл кісіде орасан күш иесі болған 16-17жастарында түйені көтеріп,БалуанШолақтың батасын алған.Халық екеуінкүрестірмекші болған,Битаббар бас тартқан ағаның жағасын ұстамаймын деп.Содан Шолақ батасын берген.Кеиін кеңес өкіметі келіп солкезде шахтада жұмыс жасаған.Бұл материалдарды 1970 жылдарғы аты аталған журналдардан қарасаңыз болады.
