#Әл-Фараби #ИбнСина #қазақ
Ютубтан табыс тауып үйренгіңіз келсе келсе • ЮТУБТА ОТЫРЫП КҮН САЙЫ...
Әл-Фараби- Қыпшақтан шыққан ғалым. 870 жылы Отырар қаласында туылған. Әлемге әйгілі ойшыл, әлеуметтанушы, математик, физик, астроном, ботаник, лингвист, логика, музыка зерттеушісі.70-ке жуық тіл білген. Әл-Фараби өз еңбектерінде адамдарды білімге, тәрбие мен адалдыққа шақырды.Физика саласындағы Әбу Наср Әл-Фарабидің көрнекті еңбегі “Вакуум туралы” деп аталды.Сәуленің таралуын геометрия оптика заңдылықтарымен дәлелдеп береді. Сәуленің жиналу, сыну, тарау, шоғырлану заңдылықтарын геометриялық дәл әдістермен тапқан Әбу Наср Әл-Фарабидің шұғыла туралы түсінігі Еуропа ғылымына 17 ғасырда ғана мәлім болды. Әл-Фараби еңбектерін неміс астрономы И. Кеплер арабшадан аударып “фокус” атаған. Мұны Әбу Наср Әл-Фараби сегіз ғасыр бұрын “күйдіру”, “оттық орын” мәнінен шығарып “мұхарақ” атаған. Ол және өз қолымен ойыс айна, линза жасап, ғылымда қолданған да болатын. Өкінішке орай Шыңғысхан Отырарды күйреткенде Әл-Фарабидің көп кітаптары жойылып кетті. Бірақ бізге жеткен еңбектерінің өзі Әл-Фарабиді бүкіл әләем ғұлама ғалым деп мойындауына жеткілікті болды.
Әбу Райхан Әл Бируни- 970 жылы қазіргі Қарақалпақстан жерінде дүниеге келген. Өз заманынан біліміен 1000 жыл озып кеткен. Қазіргі европа ғалымдары ашқан жаңалықтарды 10 ғасырда айтып кеткен.
Тарих, география, филология, астрономия, математика, механика, геодезия, минералогия, фармакология, геология сынды 30 жуық саланы аса жоғары деңгейде меңгеріп таңғажайып жаңалықтар ашқан. Әл бируни хорезм, парсы, араб, еврей, үнді, грек тілдерінде еркін сөйлей алған. Өзі меңгерген барлық ғылым саласынан жаңалықтар ашып кеткен. Әл Бируни Америка материкы бар екенін анықтап картасын Колумптан 5 ғасыр бұрын жасаған. Тынық, Атлант, Үнді, Солтүстік мұзды мұхитының картасып жасаған. Орта Азияда тұрып алып бұндай карталарды қалай шығарғаны белгісіз. Астрономиялық өлшеу құралдарын ойлап тауып Айдың, күннің және жердің қозғалыстарын зертеп сол замандақ анықтап кеткен. Сонымен қатар Алғаш рет жердің диаметрін өлшеген. Бұл өлшемі қазіргі өлшемге дәлме дәл келуде. Еуропада мұны Бируни жүйесі деп атайды. Қазақ даласы жайлы көшпелі түркілермен олардың дәстүрлері жайлы деректер қалдырған.
15 май 2021
