ملتی که تاریخ و گذشته ی خود را نشناسد؛ گذر درست و سلامت آن مردمان از دالان های تاریک پیش رویشان غیر ممکن است.
با کشف سنگ نگاره های کهن در غارها و کوه های نقاط مختلف ایران در دو دهه ی گذشته، اتفاق های عمیق و شگفتی در معرفی تاریخ و هنر مردمان ایران باستان رخ داده است.
همان طور که متخصصین و باستان شناسان در خصوص تاريخ كشف، قدمت و مضمون طرح روي سفال انيميشن كشف شده در شهر سوخته (زابل) نظریاتی ابراز داشته اند. از منظر تطبیق و قیاس با سنگ نگاره هاي ایران از ديدگاه شباهت هاي ظاهري و مضامين، شگفتي هاي ديگري از پيوسنگي، گستره و پيچيدگي هنر در ايران باستان را به نمايش مي گذارند.
طي كاوش های انجام شده بدست باستان‌شناسان ایتالیایی به سرپرستی مارتیسو توزی از سال ۱۳۴۶ تا ۱۳۵۷ و ادامه ي آن بررسي ها به دست دكتر سيد منصور سجادی، در سال 1356 ظرفي شبيه گلدان هاي امروزي كشف مي شود (هزاره ي سوم پ.م.) كه بر روي آن طرح يك بزكوهي در پنج حالت متفاوت از هم با رنگ سياه خلق شده، كه در حال جست زدن براي چيدن گياهي درختچه اي است. در هنگام كشف اين ظرف از چرايي خلق اين نقوش بي اطلاع بوده اند كه طي زمان هاي بعد موفق به كشف اسرار نهفته در نقش هاي بزكوهي در حالت هاي مختلف و گياه مي شوند. نقش بزكوهي و گياه در پنج حالت مختلف بر روي ظرف سفالي نقاشي شده كه با چرخاندن سفال، بزكوهي جست مي زند و از گياه مي چيند. به نظر نگارنده طرح روي سفال مضمون يك دعا دارد كه در قالب هنري شگفت خلق شده است. بزكوهي نماد يك فرشته است (ناجي مشي و مشيانه) و گياه روي سفال هم گیاه مقدس هوم Ephedra ( گیاه جاودانگی و مانايي) است و تركيب نقش بزكوهي و گياه هوم به اين مضمون است، كه: ای فرشته ی ناجی مشی و مشیانه (ماري و ماريانه)، از گیاه مقدس هوم ( گیاه مانايي ) بخور تا مانا شوي(هميشه بمانی). البته وجود نقش بزكوهي و گياه هوم را در میان سنگ نگاره ها و طرح روی سفالينه های پیش از تاریخ ایران متعدد مي بينيم.
يكي ديگر از شگفتي هايي كه ما در عرصه ی پژوهش بر روي سنگ نگاره هاي ايران با آن رو به رو شديم؛ كشف بومي با نقش هاي متعدّد بزكوهي (5 حالت) و گیاه هوم در تيمره بود. دقيقا شبيه طرح روي سفال انيميشن شهر سوخته، با تكنيك هنري فوق العاده، دیرینگی بيشتر( حدود4000 پ.م.) و پيامي يكنواخت با سفال انيميشن شهر سوخته! مسافتي بسيار دور از هم و دوراني بس كهن تر و شباهت و پيامي يكسان، كه نشان از گستره هنر هم پیام و اسطوره ها در ايران باستان دارد. به نظر نگارنده، طرح روي سفال انيميشن شهر سوخته( زابل ) و نقوش سنگ نگاره هاي تيمره، نوعي خطّ تصويري مقدس Pictogram Holy با مضمونی دعاگونه است؛ كه پیامش براي انسان هاي آن دوران شناخته شده بوده( ای فرشته ناجی ماری و ماریانه از گیاه مانایی بخور تا جاودانه بمانی). در ميان سنگ نگاره هاي نقاط مختلف ايران، اغلب نقوش کهن گياه هوم و بزكوهي كنار هم هستند كه نياز به مطالعات جامع و عميق تری دارد. در اينجا جاي دارد از تلاش هاي ارزنده ي جناب دكتر منصور سيد سـجادي و تيم همـراه شان هم سپاسگزاري داشته باشیم.
منبع : کتاب ، سنگ نگاره هاي ايران زبان مشترك جهاني
26 июн 2023
