مقام اسکَندَرخان (سبک خانمیرزایی)
✍️ مهراب عالی (ابیات شادان شهرو)
هر جامعه ای در اعماق تاریخ خود صفحاتی درخشان دارد که تا سال ها بر آن می نازد و از آن اکسیر حیات بخش، آرامش خاطر و تداوم زیست می جوید. حماسه ها، ایثارها، آزادگی ها و ...
اما خداوندگار آفرینش راز خلقت را به زلف عشق گره زده است. ازیرا حتی پیش از آنکه این سقف سبز و طاق مینا بر کشند، چرخ کائنات را بر کاکُل عشق می چرخاند. گویی همه ی این آمدن ها و رفتن ها برای لمحه ای عشق ورزیدن و عاشقی کردن بود. عشق جانی داد و بستد والسلام.
قصه از صبحی بهاری آغاز شد. آفتاب تازه تیغ کشیده بود. جوان خوش تراش و رعنای بختیار نسب از طایفه بابادی عکاشه، شور جوانی بر سر، بر زینِ مادیان سفید می نشیند و به هوای تاخت و تاز در هوای سُکرانگیز اردیبهشت ماه، در مرغزار خانمیرزا زلف بر شانه باد می دهد.
به سر هر که را شور فرهادی است
چنان دان که از ایل بابادی است
خورشید که به نیمروز می رسد به کنار چشمه ی قُرتاپَسی می روند تا آبی بنوشند و نفسی تازه کنند. چندین دختر مَشک به دست، در حال برداشتن آب از چشمه هستند. چشم اسکندر خان در میان دختران، بر دختری بلند بالا و زیبا روی می افتد.
برای لحظاتی نگاهشان بر هم می لغزد و به یک کرشمه ی شیرین نوشافرین، سِکندر نه یک دل که صد دل بر او عاشق می شود.
نظر کردن و حُسن دیدن همان
بلرزیدن و دل تپیدن همان
اما روزگار چه شوخی های تلخی که با آدمیزاد نمی کند. عاقبت عشق شیرینشان به فراق و جدایی می کشد.
مشتاقی عشقِ نوش آفرین و مهجوریِ فراق او، اسکندر خان را به شاعری و نویسندگی می کشد.
بعدها، در بین مردمان بختیاری بالاخص در مناطقی از خانمیرزا و بروجن، سبکی موسیقی با عنوان سِکَندَر خانی یا ( سبک خانمیرزایی) خلق شد و خنیاگران و مردمان بختیاری دوبیتی های اسکندر خان را در فراق نوش آفرین هایشان زمزمه می کردند.
در خانمیرزا مرحوم ملا امیر صیدالی در سالهایی دور با صدایی حزین و لطیف سکندرخانی و سبک خانمیرزایی را به اوج رسانیده بود. اما شوربختانه جز چند قطعه کوتاه از این صدای زلال در دسترس نیست و این سبک در سالهای اخیر به دست فراموشی سپرده شده بود.
اما طنین این عشق، بار دیگر ققنوس وار بر خاکسترهای به جا مانده اش در خانمیرزا سر برآورد.
و این بار صدای میلاد صادقی خواننده ی جوان خانمیرزا، شورِ عشق نوش آفرین را بر سَرِ سِکندر های این سرزمین افکند.
گویی این صدا، نه از حنجره ی یک نفر که از اعماق یک تاریخ، دیگر بار خاطری نسیان زده را بر حلاوت عشق هوشیار می کند.
به شوق آید آن عاشق بی قرار
که از دیگران بشنود وصف یار
16 окт 2021
