چگونه بانکدار «هیتلر» سر از ایران در آورد ؟ داستانِ یالمار شاخت 

حمایت اختیاری از دیپ پادکست:
/ deeppodcastiran
Instagram: / deep.podcast
Telegram Channel: Https://www.telegram.me/deeppodcast
ـــــــــــــــ
music by :
www.youtube.com/@ScottBuckley...
Scott Buckley
ـــــــــــــــــ
یالمار شاخت در 22 ژآنویه 1887 در شهرِ Tinglev در امپراتوریِ پروسِ آلمان به دنیا اومد این شهر امروزه در کشور دانمارک قرار داره. خانواده‌اش بسیار ثروتمند بودن و پدر و مادرش مدتی در آمریکا زندگی کرده بودن. حتی اسمی که برای یالمار شاخت انتخاب کردن یک اسمِ آمریکایی بود اما مادربزرگ خانواده با این اسم مخالفت کرد و گفت اسمِ نوه‌اش حتما باید دانمارکی باشه به همین دلیل اسمش شد یالمار شاخت که این اسم و فامیلی هر دو ریشه در زبان دانمارکی داره.
شاخت تحصیلات ابتدایی رو در شهر هامبورگ گذروند و بعد هم به دانشگاه رفت. شاخت در دانشگاه های مونیخ، برلین، لایپزیگ و پاریس، علوم مختلفی از پزشکی گرفته تا سیاست و اقتصاد رو فرا گرفت. شاخت در سال 1899 موفق شد از تزِ دکتراش با عنوان (سیاست موازنه بازرگانی) کشور دفاع کنه.
در سال 1903 میلادی در بانک درسدنِر آلمان مشغول به کار شد و دو سال بعد یک سفر به ایالات متحده آمریکا داشت. در آمریکا با مدیران رده بالا ملاقات کرد اون حتی تونست بانکدارِ مشهور آمریکایی یعنی (جی پی مورگان) رو ببینه و جلسه‌ای با رئیس جمهور وقت آمریکا (تئودور روزولت) داشته باشه.
بین سال های 1908 تا 1915 ، معاون بانک درسدنر شد. بانک درسندر آلمان بعد ها به واسطه نفوذِ شاخت ، به مهمترین مرکز اقتصادی رایش سوم و برنامه های حزب نازی تبدیل شد. بانک درسدنر از سازمانهای محبوب فرمانده نیروهای ss یعنی هاینریک هیملر بود و همین بانک در مصادره اموال یهودیان توسط آلمان نازی مشارکت چشمگیری داشت. این بانک به تامین مالی اردوگاههای کار اجباری از جمله آشویتس کمک کرد.
در طول جنگ جهانی اول شاخت کمیسر بانکی در بلژیک بود، بلژیکی که در اشغال آلمانی ها بود. شاخت خریدهای دولت آلمان در بلژیک رو تامین مالی میکرد. ولی این پست و مقام دووم چندانی نیاورد و شاخت رو به جرم رسواییِ مالی از کارش برکنار کردن. در همین دوران مشخص شد، یالمار شاخت نزدیک به 500 میلیون فرانک از اسناد قرضه در بانک درسدنر رو به بلژیک منتقل کرده بود و این کار به صورت غیر قانونی انجام شده بود. به خاطر این کارها، شاخت رو از تمامی مقام های دولتی برکنار کردن، جست و گریخته وارد کارهای دولتی میشد حتی دوباره یک مدت به بانک درسدنر برگشت اما هیچکدوم از اینا ، موقعیت مهمی به شمار نمیرفتن.
رفته رفته هر چه به سالهای منتهی به جنگ نزدیک میشیم، اختلافات شاخت با هیتلر و سیاستهای اون پر رنگتر میشه به وضوح میشه مخالفتهاش با اقدامات حزب نازی رو مشاهده کرد.
شاید اولین رویگردونی شاخت با اقدامات حزب نازی به سالِ 1935 بر میگرده که در روزنامه حزب نازی به اسمِ Der Stumer به مخالفت با تبعیض نژادی دولت پرداخت و در اظهاراتی تند حکومت رو محکوم کرد.
دومین مخالفت علنی شاخت با هیتلر به دوران بحران اقتصادی سالهای 1935 و 1936 بر میگرده، که به دلیل رکود اقتصادی شدید در سایر کشورهای دنیا، آلمان هم دچار بحران اقتصادی شد. شاخت در این دوران از هیتلر خواست که هزینه های نظامی رو کاهش بده و دولت دخالت زیادی در اقتصاد نداشته باشه ، شاخت به هیتلر گفت که دست از سیاستهای خودکامه برداره.
به گفته مورخین، شاخت با جناحی در افتاده بود که ریاست اون بر عهده هرمان گورینگ بود، هرمان گورینگ مخالف جدی بازار آزاد بود، در نهایت هم هیتلر نظرات شاخت رو رد کرد. گورینگ در 18 اکتبر 1936 به عنوان مامور تام الاختیار برای برنامه چهار ساله، در جناحِ مخالفِ یالمار شاخت قرار گرفت. شاخت با افزایش بودجه نظامی مخالف بود چون اعتقاد داشت همین کار باعث افزایش تورم میشه.
در نوامبر 1937 اون به خواستِ خودش و همچنین به توصیه هرمان گورینگ از سمت وزیر اقتصاد و نماینده تام الاختیار استعفا داد. شاخت اعتقاد داشت آلمان به زودی ورشکست میشه و به شدت عصبی بود که چرا در مقابل هرمان گورینگی قرار گرفته که هیچ سوادی در مسائل اقتصادی نداره. از اون طرف هیتلر دوست نداشت شاخت از دولت فاصله بگیره به همین دلیل تا سال 1939 شاخت رییس بانک رایشِ آلمان بود بعد از اون هم توسط هیتلر اخراج شد.
در نوامبر 1938 واقعه (شب شیشه های شکسته) اتفاق افتاد و اعضای حزب نازی به کنیسه های یهودی حمله کردن، شاخت علنا انزجار خودش رو از این رویداد اعلام کرد. اون با خشم به هیتلر گفت اگه میخوای از شرِ یهودی ها خلاص بشی باید یه فکر دیگه‌ای بکنی
زمانیکه هیتلر روی کار اومد پیوند بسیار عمیقی بین تهران و برلین شکل گرفت. دکتر شاخت با دستور مستقیم هیتلر در 20 آبان سال 1314 خورشیدی سفری به ایران داشت، یک قراردادی بین دو کشور امضا شد که به موجب اون ایران در مقابل صادراتِ مواد خام، دانش فنی و مهندسی و تجهیزات صنعتی از آلمان وارد میکنه. همچنین شاخت در این سفر با بررسی هایی که انجام داده بود ، چندین طرح مالیاتی ، گمرکی و راه صنعتی شدن ایران رو به دولت رضا شاه اعطاء میکرد.
اما این سفر تنها حضور شاخت در ایران نبود، 17 سالِ بعد و در زمان دکتر مصدق و ملی شدن صنعت نفت، ایران یکبارِ دیگه دست به دامان یالمار شاخت شد و قرار بود یک برنامه‌ای ریخته بشه موسوم به رشد اقتصادی بدونِ نفت.
شاخت در مهرماه 1331 راهیِ ایران شد و طرحِ اقتصادیِ غیر نفتی رو برای دکتر مصدق تهیه کرد. حضور شاخت و اقداماتش تاثیر شگرفی در ایستادگی نهضت ملی در مقابل بیگانگان داشت، به حدی این قضیه رفت جلو که روزنامه های لندنی شروع به اعتراض نسبت به حضور شاخت در ایران کردن.
سرانجام دکتر یالمار شاخت در 3 ژوئن 1970 میلادی در سن 93 سالگی در آلمان غربی از دنیا رفت.
شاید بعضیا دکتر یالمار شاخت رو به عنوان یک جنایتکار بالفطره به حساب بیارن اونو همسنگر جنایتکارانی مثل هیتلر و هیملر بدونن.