کاوه بهبهانی: دین و تفکر نقادانه 

دوستان عزیز، لطفا برای حمایت از ما، سابسکرایب کنید
آیا متفکر نقاد شکاک می‌تواند ایمان بورزد؟
موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه، آبان سیاه ۱۴۰۱
دو سه ماه قبل از پرپر شدن ژینای زیبا بود که به گروه کلام انجمن حکمت و فلسفه وعده دادم ماه مهر از تفکر نقادانه و نسبت آن با فلسفه‌ی دین بگویم.
چه می‌دانستم دخترکی بی‌گناه، به معجزه‌ی عروجش، نیلِ تاریخ را خواهد شکافت و زمانۀ ما را به دو شقه بخش خواهد کرد. چه می‌‌دانستم قرار است تگرگِ اندوه بر سرِمان ببارد. چه می‌دانستم می‌خواهیم پوست بیندازیم.
ماه مهر چه بی‌مهری‌ها که نکرد و جلسه افتاد برای ماه آبان که خراب‌ترِمان کرد.
به گمان من دیگرانی که روزگارشان بهتر از ماست، اندیشه‌ورزتر و فکورتر از ما بوده‌اند، که تقدیر آدمی همان تدبیر اوست. اندیشه و تدبیر در هیچ شرایطی نباید به تعطیلات برود. اندیشه می‌تواند سوگوارانه در کنار فکرورزی، مویه کند، ولی نباید تعطیل شود. تفکر تحریم‌پذیر نیست. روال عادی به‌همان‌اندازه به اندیشیدن محتاج است که اوضاع غیرعادی و اضطراری.
آنچه می‌خواهم از آن بگویم این است که اندیشمند نقاد در روزگار معاصر چگونه می‌تواند ایمان بورزد؟ (اصلاً می‌تواند؟). و مراد از اندیشمند نقاد یعنی کسی که می‌کوشد به وقت تفکر کردن، جانب منطقِ تفکر و اندیشه‌ورزیِ نقادانه (یا به‌قول مهدی خسروانی عزیز، سنجشگرانه‌اندیشی) را پیش چشم داشته باشد و در همان‌حال آراسته به چند فضیلت فکری مثل فروتنی و سعۀ صدر (گشودگی) و شجاعت فکری و البته فضیلت دیرباوری باشد.
در این نشست خواهم کوشید چند الگو را بکاوم که فیلسوفان برای نسبت میان عقل و ایمان به دست داده‌اند و دست آخر، در نهایت فروتنی، مُدلی را پیشنهاد دهم که گمانم از قضا برازندۀ شهروند ایرانی امروز و فرداست.
مهمان‌های داخلی و خارجی دیگر هم در جلسات جداگانه موضوعات دیگری خواهند گفت که بی‌شک باید شنید.