यस्तो छ पशुपतिनाथमा पूजा र पूजारीको इतिहास  

GUEST: Prof. Dr. Bishnu Dahal
HOST : Binu Pokhrel
CAMERA/EDIT: Arya Digital
भिडियो भित्र :
Podcast With Binu pokhrel, ft. Pashupati ka mul bhatta Prof. Dr Bishnu Dahal
आत्मीयजन, नमस्कार
कुलवर्ण तन्त्रमा एउटा श्लोक छ ।
घृणा लज्जा भयं शङ्का जुगुप्सा चैव पञ्चमी ।
जाति कुलं शीलं चेति अष्टौ पाशाः प्रकीर्तिताः ।।
अर्थात्
मानिसलाई बाँध्ने घृणा, लज्जा, भय, शङ्का, जुगुप्सा, निन्दा, जाति र कुल (शील) नामका आठ बन्धन छन् । यी आठ पाश अर्थात् (बन्धन)मा बाँधिएको अवस्थालाई पशुवत् अवस्था भनिन्छ । अनि यस्तो अवस्थामा बाधिएका प्राणीलाई त्यो अवस्थाबाट मुक्ति दिलाउने उनै शिवलाई पशुपति भनिन्छ ।
पशुपतिका पनि तीनवटा पक्ष छन् । पशु, पाश र पति । जो यो जगतको प्रपञ्चमा फसेर अविद्याको घेरा वा बन्धन भित्र रहन्छ, त्यो पशु हो । त्यस्ता जीवलाई ज्ञानको माध्यमले त्यस्तो पाश वा बन्धनबाट मुक्त गराउने चैतन्य शक्ति अर्थात् पति नै पशुपति हुन् ।
तिनै पशुपतिनाथ हाम्रा राष्ट्रिय आराध्यदेव हुन् । प्राचीन हिमवत क्षेत्रका देव शिवको महिमा कालान्तरमा सिङ्गो भारतवर्षभरि फैलियो र उनी सम्पूर्ण देवहरुका देव महादेव भए । यस हिमवत्खण्डको सभ्यताको सुरुवातकर्ता र योगका आदि गुरु पनि उनै शिव नै हुन् । तसर्थ शिव अनादि हुन् र अनन्त हुन् । त्यसैले शिवको विम्ब र साम्ब या मुर्त र अमूर्त दुबै रुपमा पूजा हुन्छ । मुर्त रुपमा शंकर नाममा र अमुर्त रुप शिवलिंङ्गको । या ब्रह्माण्डिय ऊर्जाको पूजा हुन्छ ।
शुक्ल यजुर्वेदमा पशुपतिनाथको वर्णन गर्दै लेखिएको छ-
ओम् नमः शम्भवायच, मयो भवायच, नमः शङ्करायच,
मयस्कराय च, नमः शिवाय च, शिवतराय च ।।
यसको अर्थ हुन्छ-
समस्त विश्व कल्याणका आधार भगवान् शङ्करलाई नमस्कार छ, सम्पूर्ण संसारको सुखका कारक भगवन शिवलाई नमस्कार छ । स्वयं रचेको यस सृष्टिको सधें कल्याण गर्ने परम कल्याणकारी भगवान शिवलाई नमस्कार छ । सबै कल्याणकारीहरुमा श्रेष्ठ भगवान् सदाशिवलाई नमस्कार छ ।
तर हाम्रो समाजमा एउटा जवर्जस्त भ्रम छ कि पशुपतिनाथ हिन्दुहरुका देवता हुन् । पशुपतिनाथको समग्रतालाई अध्ययन नगर्ने र सतही सूचना बोकेर हिंड्नेहरुले यस्तो ठान्छन् । तर पशुपति क्षेत्र भित्र हिन्दु देवी देवताका मूर्ति र मन्दिरहरु मात्रै छैनन् । यहाँ शताब्दीयौं देखिका बिहार र स्तुपहरु पनि छन् । भैरव, हनुमानका मूर्ति र मठ पनि छन् । किनकि परापूर्व कालदेखि नै वैदिकहरुले शिवलाई साम्भसदाशिवका रुपमा बौद्धहरुले अवलोकतेश्वरका रुपमा जैनहरुले ऋषव देवको रुपमा सिख, मष्ट, बोन लगायतले थानकोरुपमा पूजा गर्छन् । नाथहरु त शिवलाई श्रृष्टिकै पहिलो गुरुका रुपमा मान्छन्, प्रकृतिपूजक अघोर पनि यहिँ भित्र भेटिन्छन् । सबै सम्प्रदायलाई समेट्ने पशुपतिनाथ हाम्रा राष्ट्रदेव हुन्, हाम्रा कुलदेव हुन् र इष्टदेव हुन् ।
यस्ता सिङ्गै प्राणी जगतलाई पशुवत अवस्थाबाट मुक्त गर्ने र तुरिय चेतनासम्म पु¥याउने उनै पशुपतिनाथको आराधना गर्न कहिले देखि सुरु भयो ? खासमा मन्दिरहरु त ध्यानस्थल थिए होलान् यि यस्तो ठाउँमा पूजारी राख्ने र पूजा गर्ने ठाउँ कसरी र कहिले भए ? खासमा पशुपतिको मुल पुजारी को हुने र को हुन नपाउने भन्ने पनि नियम छन् । यस्तो नियम कहिले बन्यो ? र कस्ले बनायो ? जस्ता शिव र शिवत्व यस वरपरका संस्कृति र परम्परा वरपर रहेर आजहामी संम्यक् संवाद गर्दैछौं ।
संसारभरका मन्दिरमा कुनै मूर्तिको पूजा हुन्छ तर शिव मन्दिरमा शिवत्व या शिवलिङ्गको रुपमा ब्रह्माण्डिय ऊर्जाको आरधना गरिन्छ । जो पृथ्वी हुदा या नहुँदा पनि रहने अनन्त सर्वोच्च शक्ति हो । जुन विषयमा आजहामी संवाद गर्दैछौं । मुर्त हुँदै अमूर्त त्यो शक्तिमा पुग्ने यस संवादमा आज हामीसँग हुनुहुन्छ पशुपतिमा पहिलो नेपाली मुल भट्टका रुपमा नियुक्त हुनुभएको पशुपतिको पूर्व मुलभट्ट प्रा डा विष्णु दहाल ।
जो १५ वर्ष भारतमा नै बसेर पढेर, धेरै वर्ष खालखालका साधनाबाट निस्कनुभएको एक साधक र प्राध्यापक पनि हुनुहुन्छ । म जानकार छु हजुरहरु उहाँलाई सुन्न आतुर हुनुहुन्छ । त्यसैले धेरै नबोली म उहाँलाई संवादमा स्वागत गर्छु है त ।
Copyright for this content is with samyak samwad . Unauthorized reproduction and publication without written consent is strictly prohibited and subjected to legal obligation according to Copyright Act of Nepal Government.
🔔 Turn on notifications to stay updated with new uploads!
►🌐 www.Binupokhrel.org
►👍 / binuebhi
►🐦 / binuebhi
►📸 / binupokhrel9
►📧 Binuebhi@gmail.com
►📞 977-9851177244
#Binupokhrel #binupokhrelinterview #samyaksamwad
© All Rights Reserved
MORE CHANNELS:
#(Binu Pokharel Clips)