අවුරෝරාස් කියන්නේ බොහෝ දෙනෙක්ට ජීවීතයේ වරක් හෝ නැරඹිය යුතු සංසිද්ධි විදිහට ලැයිස්තුගත වෙන දෙයක්. මේවායින් උත්තරාවලෝක එහෙමත් නැත්තන් Nothern Lights හමුවන්නේ උත්තර ධ්‍රැවාසන්න පෙදෙස් වලින්. මේකටම කියනවා Aurora borealis කියලා. දක්ෂිණාලෝක එහෙමත් නැත්තන් Southern lights හඳුන්වන තවත් නමක් තමයි Aurora australis. දක්ෂිණාලෝක අපට හමුවන්නේ දක්ෂිණ ධ්‍රැවාසන්න කලාපවලින්.
අනිත් කතාවලට යන්න කලින් මේ අවුරෝරා කියන නම සහ අවුරෝරාවලට කියන සිංහල නමේ පසුබිම් කතාවක් තියෙනවා. අවුරෝරාවලට අවුරෝරා කියන නම දාන්නෙ 1619 දි ගැලීලියො ගැලීලී. රෝම දේව පැන්තියමේ අරුණෝදයට අධිපති දෙවඟන තමයි අවුරෝරා. ගැලීලියො නීරීක්ෂණය කරන්නෙ උත්තරාවලෝක. අරුණෝදයේ සුර්ය කිරණ ඇතිකරන ආලෝක දහරා සිතුවම් මෙන් දිස්වන හෙයින් අරුණෝදයට අධිපති අවුරෝරා දෙවඟනගේ නමත්, ග්‍රීක සාහිත්‍යයේ උතුරු සුලඟට කියන Boreas කියන නමත් එක් කරලා තමයි උත්තරාලෝක වලට Aurora borealis කියන නම ගැලීලියො දෙන්නේ. මේ අවුරෝරාවලට සිංහලෙන් කියන්නේ ඌෂාවලෝක කියලා. වේද සාහිත්‍යයේ අන්ධකාරය දුරු කරමින් සියළු සත්වයන්ට ආලෝකය පතුරවමින්, සියළු සිත් පහන් කරන අරුණෝදයේ දෙවඟන හඳුන්වන්නේ ඌෂා ලෙස නිෂා නැමති රාත්‍රියට අධිපති දෙවඟන ඇගේ සොහොයුරිය. අවුරෝරා = ඌෂා එනයින් අතිශයින්ම ලගන්නාසුළු ගැලපෙන පර්යාය යෙදුමක්.
දැන් ඊයේ ෆේස්බුක් පිරෙන්න අවුරෝරා පින්තූර එන්න හේතුවත් ටිකක් දුර්ලභ සංසිද්ධියක්. හේතුව තමයි මේ අවුරෝරා සාමාන්‍යයෙන් ධ්‍රැවාසන්න කලාපවලට සීමාවෙන දෙයක්. ඒ වගේම සමහර අවස්ථා තියෙනවා අවුරෝරා නිතර දකින්න ලැබෙන නගරවලත් අවුරෝරා බලන්නම කියලා විසිට් කරාට ඒවා පේන්නෙ නැති වෙන. මම මුලින්ම අවුරෝරා දැක්කේ නොර්වේවල ත්‍රොම්සෝ නගරයේදි. ඒක ආර්ක්ටික් වෘත්තයට කිලෝමීටර් 350 ක් පමණ උතුරින් තියෙන්නේ. ඒ කියන්නේ ආර්ක්ටික් වෘත්තය ඇතුලේ පිහිටන නගරයක්. සාමාන්‍යයෙන් අවුරෝරා හොට් ස්පොට් එකක් විදිහට ප්‍රසිද්ධයි. හැබැයි අවුරෝරා බලන්න කියලා ගියාට නිකන් ඡායාවක් විතරයි දකින්න ලැබුනේ. දැන් මම ඉන්නේ බ්‍රිටිශ් කොළොම්බියා ප්‍රාන්තයේ දකුණු කෙළවර. මෙතන ඉඳන් ආර්ක්ටික් වෘත්තයට අඩුම තරමේ කිලෝමීටර් 2000 විතර තියෙනවා. අවුරෝරා ලොවෙත් පේන්නෙ නැති රේන්ජ් එකක් මේක. හැබැයි ඊයේ වහලට උඩින් අවුරෝරාස් පේන්න ගන්නවා. මෙච්චර දකුණින් ඉන්න අපිට විතරක් නෙවෙයි මෙතනින් පහලට තියෙන එක්සත් ජනපද ප්‍රාන්තවලටත් මේවා පේන්න ගන්නවා. පහල තියෙන කොලරාඩෝ වගේ ප්‍රාන්ත කියන්නේ ආර්ක්ටික් වෘත්තයෙන් කිලෝමීටර් 3600 ක් පමණ ඈතින් තියෙන ප්‍රදේශ. නමුත් ඒවාටත් මේ අවුරෝරාස් පේන්න ගන්නවා. වැඩේ තියෙන්නෙ මේ අවුරෝරාස් නිකන් ඡායාමාත්‍ර අවුරෝරාස් නෙවෙයි.. සියළු වර්ණවලින් පැහැ ගැන්වුනු පුර්ණ සංසිද්ධියක් ලෙස තමයි මේක පේන්නෙ. ඇත්තටම අවුරෝරා හඹා යන කෙනෙක්නන් දන්නවා මේ තරන් ඉන්ටෙන්සිටි එකක්, කලර්ස් පේන්න තියෙන අවුරෝරාස් ලේසියෙන් අවුරෝරා රේන්ජ් එක ඇතුලෙවත් දකින්න අපහසු බව.
මේක අවුරෝරා අවුට් ඔෆ් රේන්ජ් යන්න හේතු වෙන්නෙ ඒවාට හේතවුනු ආසන්න සුර්ය කුණාටුවල ප්‍රභලත්වය. මේ කුණාටු නැත්තන් Geomagnetic storms ප්‍රභලත්වය G1 සිට G5 දක්වා පරාසයක් ලබා දෙනවා. G1 කියන්නේ ප්‍රබලත්වය අඩුම. මේ ආසන්න කුණාටුව G4 ප්‍රබලත්වයෙන් යුත් එකක්. ආසන්න සංසිද්ධිය ඇතිවීම ආරම්භ වුනේ පහුගිය මැයි 8 වෙනිදා සුර්යා මත පිහිටි සුර්ය ලප පොකුරක් මඟින් සිදුකල සුර්ය ගිනිදළු විසර්ජන හේතුවෙන්. මේකේ සයිස් එක ගැන හිතාගන්න මේ පොකුර සාමාන්‍යයෙන් පෘථෘවිය මෙන් 16 ගුණයක් විශාලත්වයකින් යුක්තයි කිව්වම. මේ හුටපට නිසා තමයි මේ දවස්වල පෘථෘවි වායුගෝලයට ඇතුලුවන සුර්ය ද්‍රව්‍ය වෙනදාට වඩා දීප්තිමත්, වෙනදාට වඩා දුර ගමන්කල අවුරෝරාවන් මවන්නේ.
ඊයේ අවුරෝරා දැකපු 95% පමණ පිරිස අවුරෝරා රේන්ජ් එකේ ඉන්න අය නෙමෙයි. 2005 අවුරුද්දට පස්සෙ ඇතිවුනු ප්‍රබල සුර්ය කුණාටු තත්වය හේතුවෙන් උතුරු අර්ධගෝලයේ කෙලවර ඉඳන් පහලට බැස්ස දුර්ලභ තත්වය තමයි ඊයේ ඡායාරූපවලට අහුවෙන්නෙ. මේ හින්දා තමයි ලොවෙත් අවුරෝරා නෙපෙනෙන රේන්ජ් එකේ ඉන්න අපෙත් වහලට උඩින් අවුරෝරා පේන්න ගන්නේ.
Copied in Facebook - don supz
Happy birthday Tharindu ❤️
අම්මේ මට දැන් 29 ක්....
මට හිතෙනව අපි ඉක්මනට ලොකු වෙලා කියලා...
අපි ගොඩාක් ඈතයි කියලා...
වැඩිහිටියෝ උයලා දෙන දෙයක් කාලා බීලා...
සමරපු අවුරුද්ද
අපිම හම්බ කරන්
අපිම උයාගෙන
අපිම අවුරුදු කනකොට මට එහෙම දැනුනා ....
මම ආසයි ආපහු ඔයා උපන් දිනේට හදන කිරිබත් කෑල්ලක් කන්න...
2014 ට එහා මිසක් මෑත කාලීනව එහෙම මතකයක් නෑ...
අවුරුදු 10 ක් එක දිගට දුවලා....
නැවතිලා බලද්දී 29යි..
ඇත්තටම මම ලොකුයිද...
උකුලට නාවත් එදා වගේ ....
මා පොඩි පුතු අම්මේ....
මම අම්මට කවදාවත් ආදරෙයි කියලා නෑ....
29 වෙනි උපන් දිනේ දවසේ
මම කියනවා....
අම්මේ මම ඔයාට ආදරෙයි....❤️
3 июн 2024
