සෝතාපන්න වූවෙකු ප්‍රථමධ්‍යානයට පැමිණි බව දැනගන්නේ කෙසේද? 

පුජ්‍ය පාද වහරක අභයරත්නාලංකාර හිමිපාණන් වහන්සේ.
Ven. Waharaka Abayarathanalankara Thero.
අනන්ත සසරේ එනවිට සමහර පින්වතුන්ගේ විවිධ යහපත් ප්‍රාර්ථනා තිබෙනවා. ඒ අනුව ලොවුතුරා බුදුවරයෙකු වීමට වාග් ප්‍රණිධාන, මනෝ ප්‍රණිධාන විසි අසංඛ්‍ය කල්ප ලක්‍ෂයක් පාරමී දම් පුරා තවත් සම්මා සම්බුදුවරයෙකුගෙන් නියත විවරණ ගත යුතු වෙයි. නියත විවරණ ගත් පසු ප්‍රඥා අධික බෝසතාණන්වහන්සේ නමකට සාරසංඛ්‍ය කල්ප ලක්‍ෂයක් පාරමී දම් පිරිය යුතු වෙයි. ඒ වගේ ම ශ්‍රාවක පාරමීතා පුරන උතුමන්ට ඒ ඒ තත්ත්වයන්ට පත්වීමට එවැනි පෙරුම් පිරිය යුතු වෙනත් කාලසීමාවන් ද පවතින බව ධර්‍මයේ දැක්වෙයි.
ඒ අතර, ලෝකෝත්තර පැතුම් අරමුණු කරගෙන ලොව්තුරා සම්මා සම්බුද්ධ වීමටත්, පච්චේක බුද්ධ වීමටත්, අග්‍රශ්‍රාවක වීමටත්, අසූමහා ශ්‍රාවක වීමටත්, පෙරුම් පුරන උතුමෝ ද ලෝ සතුන් අතර වෙති.
එසේ ම බුද්ධ ශාසනයක් පිරිහී යන කාලයක නිර්මල බුදුදහම ලොවට මතුකර නැවැත නගා සිටුවන්නට ශ්‍රාවක පාරමිතා පිරූ උත්තමයින් ද වරින් වර ලොව පහල විය හැකි ය.
වර්තමානය වන විට ද බුදුදහමේ යම් යම් අර්ථ විපරිතයන් ට ලක්වීමෙන් නිර්මල බුදුදහම යටපත් වී ඇත. එසේ යටපත් වී ඇති නිර්මල බුදුදහම නැවත මතුකරලීමේ උතුම් අභිලාශයෙන් වහරක අබේරත්න මහතාණන්ටත් අනන්ත වූ සසර ගමනේ පින් රැහැන තුළ එක්තරා අවධීන් 2 ක දී එවැනි උතුම් ප්‍රාර්ථනාවන් දෙකක් පහල වී ඇති අතර, එය දැනට අප කියවා ඇති ත්‍රිපිටකාශ්‍රිත හෝ වෙනත් ග්‍රන්ථයකින් උපුටාගත නොහැක්කේ ඒ සියලු දත්ත භාවනාවේ සමාධි අවස්ථාවේ එක්තරා කඩඉමක දී මනසට ගෝචර වූ අත්දැකීමක් නිසාවෙනි.
පළමු ප්‍රාර්ථනාව දිගහැරෙන්නේ දීපංකර බුදුපියාණන්වහන්සේගෙන් ගෞතම බුදුපියාණන්වහන්සේ සුමේධ නම් තාපස ව ඉපි ද නියත විවරණ ගන්නා කාලසීමාවේ දී තමන් (අබේරත්න මහතාණන්) තම යහළුවෙකුත් සමඟ ගොවිතැන් කටයුතු කරන ගොවියන් ලෙස ඉපැදීමෙනි.
සුමේධ තාපසතුමා ගෞතම බුදුන් ලෙස බුද්ධත්වය ලැබීමට දිපංකර බුදුරජාණන්වහන්සේගේ පාදමූලයේ බිම දිගාවී නියත විවරණ ගන්නා ලෝ කම්පනයවන ඒ උතුම් මොහොතේ තමන් සහ තම යහළුවා ද එය දැක මහත් සතුටින් ප්‍රමෝදයට පත් ව තමන් හා දෙදෙනා ම අනාගත ප්‍රර්ථනාවක් කරන්නෙ මැ යි සිතමින් ප්‍රාර්ථනාවන් කැර ඇති අතර, එය දීපංකර බුදුපියාණන්වහන්සේ දැනගෙන ඒ මොහොතේ විස්තර කැර තිබෙන්නේ දෙදෙනා ම අනාගත බුද්ධ ශාසනයක දී විශේෂ පුද්ගලයින් වන බව යි.
දෙවන අවධිය දිග හැරෙන්නේ, එනම්, ගෞතම බුදුරජාණන්වහන්සේගේ සිට ආපසු පසු පසට ගත්විට එනම්, කාශ්‍යප, කෝණාගමන ආදී වශයෙන් බුද්ධාන්තර 10 ක දී හෝ අටවිසි බුදුවරුන්ගේ නාමයෙන් තණ්හංකර බුදුපියාණන්වහන්සේගෙන් ආරම්භ ව මේධංකර, සරණංකර ආදී බුද්ධාන්තර 18 කට පසු ව 19 වැනි බුද්ධාන්තරයේ දී කිණිහිරි බෝධියට පිට දී සම්මා සම්බුද්ධත්‍වයට පත්වූ සිද්ධාර්ථ නම් සම්මා සම්බුදුපියාණන්වහන්සේගේ කාලයේ දී ප්‍රාර්ථනා පරිදි ලබාගත් ශ්‍රාවක පාරමිතාවක් වශයෙනි.
ඒ කාලසීමාවේ දී මහා සිටුවරයෙකු වශයෙන් ඉපිද සිටිය දී සිද්ධාර්ථ බුදුපියාණන්වහන්සේ ප්‍රමුඛ ශ්‍රාවක මහරහතන්වහන්සේ ලෝක සත්‍වයාට කරන මහා සේවාව දැක තමන්ටත් ශාසනය වෙනුවෙන් මෙවැනි අති උදාර සේවාවක් කිරීමට හැකිනම් යනුවෙන් අදහස් පහල වී, ඒ අනුව ලොව්තුරා බුදු කෙනෙකුගේ දහම පිරිහී යටපත් ව යන කාලයක එය නැවත නගා සිටුවීමේ අදහසින් සුදු නෙළුම් මලේ හැඩයට සෑදූ කිරිබත් කැට ලක්‍ෂයකින් සමන්විත කිරිපිඬු දානයක් නෙළුම් මල් සුවඳින් සාදා සිද්ධාර්ථ බුදුහිමියන් ප්‍රමුඛ මහරහතන්වහන්සේ වෙනුවෙන් පුරා දින හතක් තිස්සේ මෙම ප්‍රාර්ථනාව හිතේ තබාගෙන දානය පිළිගන්වා ඇත.
එසේ සත් දින අවසානයේ කිරිපිඬු දානය පූජා කැර තම අභිමත ප්‍රාර්ථනාව හිතේ තබාගෙන බුදු සිරිපා පියුමට පසඟ පිහිටුවා වඳිනවාත් සමඟ ම "දරුව ඔබේ ඔය ප්‍රාර්ථනාව ඉටුවන කාලයක් මතු උදාවෙයි., ඒ සඳහා වීර්යය, බලය ගන්නාවිට සිතිවිලි වැඩෙන්නේ යැ" යි කියමින් මහා බුද්ධාශිර්වාදයක් සිදුකොට ඇත.
ඒ පාරිශුද්ධ වූ ප්‍රාර්ථනය මල්ඵල ගැන්වීමේ අදහසින් ප්‍රථම මංගල බෝධි පූජාව පොල්ගහවෙල උඩපනලිය ගෝඨාභය රජමහා විහාරයේ දී ආරම්භ විය. ඒ අනුව ආරම්භ වූ මෙම සෙත් ශාන්ති බෝධි පූජා ම ය ප්‍රතිකාර ක්‍රමය ක්‍රමයෙන් ගිජිදාගම, මීරිගම කලුගල්ලෙන ආරණ්‍යය, මීරිගම කලුඅග්ගල විහාරය යන ස්ථානවල දී ද හුණුමුල්ල ආදී තැන්වලට ද ව්‍යාප්ත විය.
මෙම සෙත්ශාන්ති ක්‍රමයත් සමඟ පහල වූ විශේෂ ශක්තීන් 4 ක් බලගැන්වී ඇත. එසේ බලගැන්වුණු ශක්තීන් වනුයේ,
1. ලෝකයේ පරිණාමය
2. සත්ත්වයාගේ පරිණාමය
3. සත්ත්වයාගේ ලෙඩරෝග
4. සත්ත්වයාගේ කර්ම ශක්තිය යන්න යි.
සමාධිගත ව සිටින අවස්ථාවක දී මෙම කරුණු 4 ට අදාළ ව පොත්ගුල් 4 ක් නියෝජනය කරමින් යතුරු 4 ක් තම සුරත මත දෘශ්‍යමාන වී ඇත.
මෙයින් සත්ත්වයාගේ ලෙඩරෝග ලෙස දෘශ්‍ය වූ යතුර මගින් සමාධි ම ය බෙහෙත් ඖෂධ දීමේ හැකියාව ද
සත්ත්වයාගේ කර්ම ශක්තිය ලෙස දෘශ්‍ය වූ යතුර මගින් ලෙඩරෝග සෑදීමට නිධානය වූ හේතු සාධක ඉස්මතු වීම ද දැක්විය හැකි ය.
සත්ත්වයාගේ පරිණාමය යන යතුරින් සංකේත වූයේ සත්ත්වයා පෙර භවයක යම් අවස්ථාවක ආරම්භ ව මේ භවයේ මරණය කරා යාමේ දී හා ඉන් අනතුරු ව කෙසේ සිදුවෙමින් ගලා යන්නේ ද යන්න දැකීමේ හැකියාව යි.
ලෝක පරිණාමය යන පොත්ගුලට අදාල යතුරින් සංකේතවත් කරන්නේ ලෝකයේ පෙර සිට වර්තමානය දක්වාත් ඉන් අනතුරුවත් පෙළගස්වා දැකීමේ හැකියාව යි.
සත්ත්වයාගේ ලෙඩරෝග හා සත්ත්වයාගේ කර්ම ශක්තිය සංකේතවත් කරමින් දෘශ්‍යමාන වූ යතුරු දෙකෙන් එයට අදාළ ව සමාධි බෙහෙත් ඹෟෂධ හා එයට කළයුතු වත්පිළිවෙත් අළලා කෙරෙන විශේෂ බෝධි වන්දනා ක්‍රමයකින් සෙත සැලසීමේ සේවාවක් ලෙස ආරම්භ වූ මෙම ශාසනික කර්තව්‍යය සැදැහැවත් පින්වතුන් අතර සීඝ්‍රයෙන් ප්‍රචලිත වන්නට වූයේ කිසිවෙකු නොසිතූ පරිද්දෙනි.
මෙම අත්භවයට අත්බැව් 4 කට පෙර පැවිදි වී එහිදී දහම් ඇස පහල වී මේ අත්භවයේ උත්පත්තිය ලබන්නේ ජාත සෝතාපන්න උතුමෙකු වශයෙනි. එහි ප්‍රතිඵලයක් වශයෙන් එය නැවත මල්ඵල ගැන්වීමේ උදාර හෝරාව 2004 දී ඉස්මතු විය.
ඒ අනුව 2004 වසරේ දී සියම් මහ නිකායයේ දඹදෙණි හත්පත්තුවේ ද්විතීය සංඝනායක සද්ධර්ම කීර්ති ශ්‍රී රේවත පූජ්‍ය දියකෙළිනාවල මේධංකර නායක ස්වාමීන්වහන්සේ යටතේ උතුම් පැවිදි දිවියට පත්වූයේ "වහරක අභයරතනාලංකාර හිමියන්" ලෙසිනි.