ขันธมาร อุปสรรคต่อการบรรลุธรรม มรดกธรรม หลวงพ่อพุธ ฐานิโย 

ขันธมาร หมายถึง ขันธ์ ๕ หรือ รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ ที่เป็นอุปสรรคขัดขวางต่อการบรรลุธรรม หมายถึง ขันธ์ ๕ นั้นไม่เที่ยง เกิดขึ้น ตั้งอยู่ ดับไป เป็นทุกข์ ไม่ใช่ตัวตน ไม่ควรยึดมั่นถือมั่น
ขันธมาร มี ๕ ประเภท ดังนี้
๑. รูปขันธมาร หมายถึง รูปกาย ร่างกาย ที่เป็นอุปสรรคต่อการบรรลุธรรม เช่น ร่างกายเจ็บป่วย อ่อนเพลีย ทำให้ไม่สามารถบำเพ็ญเพียรได้
๒. เวทนาขันธมาร หมายถึง ความรู้สึกทั้งสุขและทุกข์ ที่เป็นอุปสรรคต่อการบรรลุธรรม เช่น รู้สึกตัวร้อน รู้สึกปวด ทำให้จิตไม่สงบ
๓. สัญญาขันธมาร หมายถึง ความจำ ความคิด ความปรุงแต่ง ที่เป็นอุปสรรคต่อการบรรลุธรรม เช่น คิดถึงอดีต คิดถึงอนาคต ทำให้จิตไม่สงบ
๔. สังขารขันธมาร หมายถึง เจตนา ความคิดปรุงแต่ง ที่เป็นอุปสรรคต่อการบรรลุธรรม เช่น คิดอยากสวย คิดอยากรวย ทำให้จิตไม่สงบ
๕. วิญญาณขันธมาร หมายถึง ความรู้ ความรับรู้ ที่เป็นอุปสรรคต่อการบรรลุธรรม เช่น รู้สึกตัว รู้สึกจิต ทำให้ยึดมั่นถือมั่นในจิต
**วิธีเอาชนะขันธมาร**
พิจารณาความไม่เที่ยง ของขันธ์ ๕ คือ รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ เกิดขึ้น ตั้งอยู่ ดับไป
พิจารณาความเป็นทุกข์ ของขันธ์ ๕ คือ รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ เป็นทุกข์ ไม่เที่ยง ไม่แน่นอน ไม่เป็นตัวตน
พิจารณาความเป็นอนัตตา ของขันธ์ ๕ คือ รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ ไม่ใช่ตัวตน ไม่ควรยึดมั่นถือมั่น
เจริญสติ กำหนดรู้กาย รู้ใจ อยู่กับปัจจุบัน