ฎีกา InTrend ep.45 ขุดดินในที่ตัวเองแต่ทำให้ดินที่ข้างเคียงเลื่อนไหล จะต้องรับผิดหรือไม่
The Host : กองสารนิเทศและประชาสัมพันธ์ สำนักงานศาลยุติธรรม
Guest Host : สรวิศ ลิมปรังษี
ที่ปรึกษา : อัครพันธ์ สัปปพันธ์, อรวรานันท์ ธนาพันธ์วรากุล
Show Creator : นันทวัลย์ นุชนนทรี, ศณิฏา จารุภุมมิก
Episode Producer & Editor : ศณิฏา จารุภุมมิก, ปนัสยา ชื่นอุระ
Sound Designer & Engineer : กฤตภาส ทองแจ้ง, กิติชัย โล่สุวรรณ
Coordinator & Admin : สุภาวัชร์ ดลมินทร์, โสรัตน์ ไวศยดำรง
Art Director : สุภาวัชร์ ดลมินทร์, ปันจารีณ์ สุวรรณโภชน์ ทศพร ศิลาบำเพ็ญ
Webmaster : ผุสชา เรืองกูล, วชิระ โรจน์สุธีวัฒน์
การทำประโยชน์ในที่ดินหรือจากทรัพย์สินของตัวเองปกติแล้วย่อมเป็นสิทธิของเจ้าของที่ดินหรือทรัพย์สินนั้นจะทำได้ แต่ในบางครั้งหากการทำประโยชน์นั้นส่งผลกระทบต่อที่ดินข้างเคียงอาจจะทำให้เกิดปัญหาขึ้นมาได้ กรณีที่นำมากล่าวถึงในตอนนี้จะเป็นกรณีที่เจ้าของที่ดินขุดดินในที่ของตนเองไปขายแล้วทำให้ดินในที่ดินข้างเคียงเลื่อนไหล เจ้าของที่ดินดังกล่าวจะต้องรับผิดหรือไม่
นายบัวเป็นเจ้าของที่ดินที่ตั้งอยู่ติดกับที่ดินของนายใบซึ่งมีพื้นที่ประมาณ 25 ไร่ นายใบประกอบอาชีพขุดดินไปขายโดยขุดจากที่ดินของตนเองที่อยู่ติดกับที่ดินของนายบัว
ภายหลังจากขุดดินไปขายหลายปีทำให้นายใบขุดจนกระทั่งเข้าไปใกล้แนวเขตของที่ดินนายบัว มีระยะห่างจากแนวที่ดินนายบัวเพียงไม่ถึง 50 เซนติเมตร และมีความลึกมากกว่า 3 เมตร เมื่อฝนตกหนักเข้าทำให้ดินจากที่ดินของนายบัวเลื่อนไหลลงไปในที่ดินของนายใบ
นายบัวเคยไปแจ้งความไว้เป็นหลักฐานกับเจ้าพนักงานตำรวจตั้งแต่ปี 2541 แต่นายบัวยังไม่ได้ดำเนินการอย่างไร ต่อมานายบัวได้นำเรื่องไปร้องเรียนกับเจ้าหน้าที่ฝ่ายปกครองอีกครั้งในปี 2557 โดยนายใบทำบันทึกยอมรับว่าความเสียหายในที่ดินของนายบัวเกิดจากการกระทำของนายใบเอง
ในปี 2558 มีการไกล่เกลี่ยข้อพิพาทที่เกิดขึ้น นายใบทำบันทึกตกลงจะถมดินป้องกันตามแนวเขตที่ดินของนายบัวไม่ให้เกิดความเสียหาย แต่นายใบก็ไม่ได้ดำเนินการตามบันทึกข้อตกลงดังกล่าว นายบัวจึงนำคดีมาฟ้องในปี 2559
การกระทำของนายใบที่ขุดดินในที่ดินของตนเองไปขายนี้เป็นการทำประโยชน์ในที่ดินที่เป็นทรัพย์สินของนายใบเอง ตามปกติย่อมเป็นเรื่องที่เจ้าของกรรมสิทธิ์ย่อมมีสิทธิทำได้
อย่างไรก็ตาม ในกรณีของการขุดบ่อ ขุดสระนี้กฎหมายวางข้อจำกัดไว้ด้วยว่าจะทำในระยะที่ใกล้ที่ดินข้างเคียงเกินกว่า 2 เมตรไม่ได้ ทั้งนี้เพราะการขุดในระยะที่ใกล้ดังกล่าวย่อมมีความเสี่ยงที่การขุดนั้นจะก่อให้เกิดความเสียหายแก่ที่ดินข้างเคียง การขุดดินไปขายของนายบัวนี้แม้ไม่ใช่การขุดเพื่อทำบ่อหรือสระโดยตรง แต่สภาพการขุดดินไปขายจากที่ดินทั้งแปลงย่อมทำให้สภาพที่ดินที่ถูกขุดไม่ต่างจากบ่อหรือสระขนาดใหญ่จนเรียกได้ว่าเป็นบ่อหรือสระที่มีขนาดเท่าที่ดินนายใบเอง ดังนั้นการขุดจึงต้องอยู่ภายใต้ข้อจำกัดของกฎหมายดังกล่าวด้วย
นอกจากนั้น กฎหมายยังกำหนดไว้ด้วยว่าการขุดดินแม้จะทำในที่ตนเองก็จะต้องไม่ทำให้เกิดอันตรายต่อความมั่นคงของที่ดินที่อยู่ติดต่อกันด้วย หากมีการทำการใด ๆ ที่แม้เป็นการใช้สิทธิของตน แต่หากทำให้เจ้าของที่ดินข้างเคียงได้รับความเดือดร้อนเกิดกว่าที่ควรคาดหมายได้ตามปกติตามสภาพของที่ดินที่อยู่ติดกันนั้น เจ้าของที่ดินที่ได้รับความเดือดร้อนเสียหายย่อมมีสิทธิที่จะได้รับการเยียวยาให้ความเดือดร้อนเสียหายนั้นหมดไปและอาจเรียกค่าทดแทนได้
ดังนั้น ในกรณีของนายใบนี้ แม้จะเป็นการขุดดินจากที่ดินของตนเองไปขายแต่เมื่อขุดจนใกล้ที่ดินของนายบัวมากจนห่างเพียงไม่ถึง 50 เซนติเมตร และทำให้ดินจากที่ดินของนายบัวเลื่อนไหลลงไปในที่ดินของนายใบ นายบัวย่อมมีสิทธิได้รับค่าสินไหมทดแทนเพื่อเยียวยาความเสียหายที่เกิดขึ้น
แต่ปัญหาของเรื่องนี้ยังมีอีกว่านายบัวทราบเรื่องการกระทำและผู้กระทำให้เกิดความเสียหายแก่ที่ดินของตนตั้งแต่ปี 2541 แต่เพิ่งมาฟ้องเรียกค่าเสียหายในปี 2559 การฟ้องดังกล่าวจึงเป็นอันขาดอายุความในมูลละเมิดที่ต้องฟ้องภายใน 1 ปี
อย่างไรก็ตาม ในกรณีนี้ปรากฏว่ามีการไกล่เกลี่ยและมีการทำบันทึกข้อตกลงที่นายใบตกลงจะดำเนินการถมดินเพื่อเยียวยาความเสียหายให้แก่นายบัวในปี 2558 การทำบันทึกดังกล่าวจึงเป็น “การรับสภาพความรับผิด” ที่ทำขึ้นภายหลังสิทธิเรียกร้องขาดอายุความ การฟ้องร้องเพื่อบังคับตามสิทธิที่เกิดจากการรับสภาพความรับผิดดังกล่าวมีอายุความ 2 ปี เมื่อนายบัวนำคดีไปฟ้องไม่เกินกำหนดเวลาดังกล่าวจึงไม่ถือว่าคดีขาดอายุความในมูลเรียกร้องตามหนังสือรับสภาพความรับผิดนี้
การใช้สิทธิและทำประโยชน์ในที่ดินตนเองที่อาจก่อให้เกิดความเสียหายแก่ที่ดินข้างเคียงอย่างเช่นการขุดดินนี้จึงต้องทำด้วยระมัดระวังไม่ทำให้เกิดผลกระทบต่อความมั่นคงของที่ดินข้างเคียง หากมีลักษณะเป็นการขุดบ่อขุดสระจะต้องไม่ใกล้ที่ดินข้างเคียงเกินกว่า 2 เมตรด้วย มิฉะนั้นหากเกิดความเสียหายแก่ที่ดินข้างเคียงขึ้นก็จะต้องรับผิดชอบชดใช้ค่าสินไหมทดแทนให้ตามกฎหมาย
(คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 2576/2562)
17 ноя 2021
