#ปอยล้อลากปราสาทล้านนา 

_____ #ปอยล้อลากปราสาท
พิธีการเชิญโลงศพสรีระสังขาร #พระราชธรรมาลังการ (จันทร์ กตปุญโญ) ขึ้นราชรถ
EP.2 #ปอยล้อลากปราสาท
____________________________________
งานประเพณี 'ปลงศพเจ้า เผาศพพระ'
ในวัฒนธรรมของชาวล้านนา
อีกหนึ่งประเพณีโบราณของล้านนาในงานศพพระ คือการเชิญโลงศพสรีระสังขารขึ้นราชรถ โดยวิธีการแบบโบราณจะใช้นั่งร้านไม้ต่อยกสูงที่ต้องใช้กำลังคนยกขึ้นลงซึ่งมีความยากลำบากไม่น้อย ปัจจุบันนิยมใช้ "เกรินบันได" หรือ "เกิ๋น" ในภาษาท้องถิ่น เป็นอุปกรณ์ที่ใช้เชิญโลงศพขึ้นและลงจากราชรถและเมรุ โดยทำเป็นรางเลื่อนขึ้นลงด้วยกว้านหมุน ลักษณะการใช้งานเหมือนลิฟต์ในปัจจุบัน มีแท่นที่วางโลงศพเพื่อสะดวกในการเคลื่อนย้ายขึ้นหรือลง ลักษณะเป็นแท่นสี่เหลี่ยม
#งานปอยล้อ
การประกอบพิธีทางศาสนาและงานมหรสพที่จัดขึ้นเนื่องในการฌาปนกิจสรีระสังขารพระเถระชั้นผู้ใหญ่ที่มรณภาพ เพื่อแสดงความกตัญญูและระลึกถึงคุณงามความดีที่ได้บำเพ็ญต่อสังคม ความโดดเด่นของประเพณีนี้คือปราสาท หรือเมรุขนาดใหญ่ที่จัดสร้างเป็นรูปนกหัสดีลิงค์อย่างวิจิตรงดงาม
#ขบวนกระบอกน้ำหยาดประเพณีโบราณของงานอวมงคลล้านนา
ขบวนกระบอกน้ำหยาดจำนวน ๑๐๐ กระบอกใน งานพิธีอาราธนาสรีระสังขารออกเมรุพระราชทานเพลิงศพ พระราชธรรมาลังการ (จันทร์ กตปุญโญ) อดีตเจ้าอาวาสวัดบุญวาทย์วิหาร พระอารามหลวง จังหวัดลำปาง ใช้สำหรับพระภิกษุสงฆ์กรวดน้ำหยาดหลังจากการสวดบังสุกุลตามแบบแผนจารีตประเพณีโบราณล้านนา ซึ่งเป็นจารีตที่พบเจอได้ยากแล้วในสังคมประเพณีล้านนาในยุคปัจจุบัน
ชาวล้านนานับถือพระพุทธศาสนามาตั้งแต่ครั้งโบราณกาล ทำให้วิถีชีวิตของชาวล้านนาผูกพันกับพระพุทธศาสนาอย่างแนบแน่น หลักคำสอนของพระพุทธศาสนาจึงมีอิทธิพลต่อชาวล้านนาในด้านวิทยาการความรู้ต่าง ๆ รวมทั้งได้มีส่วนสำคัญที่ก่อให้เกิดแบบแผนทางวัฒนธรรมหลากหลาย ตลอดจนคติความเชื่อประเพณีและพิธีกรรมต่าง ๆ โดยเฉพาะอย่างยิ่งประเพณีพิธีกรรมเกี่ยวกับความตาย ซึ่งหลักคำสอนของพระพุทธศาสนา เน้นเรื่องผลของบาปกรรม ชาติภพ ดังนั้นความเชื่อหลังความตายจึงก่อให้เกิดประเพณีเพื่อการเฉลิมฉลองให้กับคนตายที่ได้สร้างคุณงามความดีมาตลอดทั้งชีวิตขึ้น ประเพณีดังกล่าวนี้เรียกว่า ‘ประเพณีปอยล้อ’ หรือ ‘ปอยลากปราสาท’
‘ปอยล้อ’ คือการประกอบพิธีทางศาสนาและงานมหรสพที่จัดขึ้นเนื่องในการฌาปนกิจสรีระสังขารพระเถระชั้นผู้ใหญ่ที่มรณภาพ เพื่อแสดงความกตัญญูและระลึกถึงคุณงามความดีที่ได้บำเพ็ญต่อสังคม ความโดดเด่นของประเพณีนี้คือ ‘ปราสาท’ หรือ ‘เมรุ’ ขนาดใหญ่ที่จัดสร้างเป็นรูปนกหัสดีลิงค์อย่างวิจิตรงดงาม การทำศพพระสงฆ์ด้วยการใส่เรือนศพทำเป็นปราสาทลากไปสู่ป่าช้าของชาวล้านนาและเรือนปราสาทวางอยู่บนไม้แม่สะดึงมีล้อเลื่อนไปด้วย จึงเรียกว่า ‘ปอยล้อ’ คือ การลากศพไปด้วยล้อเลื่อนนั่นเอง
ประเพณีลากปราสาทศพของล้านนา นิยมจัดพิธีอย่างใหญ่โตแม้จะต้องใช้จ่ายเงินทองมากมายและเป็นการสิ้นเปลืองเงินทองอยู่บ้าง แต่ก็ให้ผลทางจิตใจและเป็นการสนองคุณครูบาอาจารย์ครั้งสุดท้าย ซึ่งท่านเป็นผู้เสียสละโลกียสุข งดเว้นจากสิ่งที่ชาวโลกประพฤติปฏิบัติกัน อุทิศตนเพื่อพุทธศาสนา นับเป็นบุคคลตัวอย่างที่ควรแก่การยกย่องสรรเสริญ นอกจากนี้การลากปราสาทศพยังทำแก่ผู้ใหญ่ในแผ่นดิน เช่น เจ้าผู้ครองนคร เจ้านายในพระราชวงศ์ สำหรับในพุทธศาสนากำหนดเอาพระสงฆ์ผู้ใหญ่ชั้นพระเถระ หรือพระผู้อาวุโสมีพรรษามาก เป็นที่เคารพยกย่องของลูกศิษย์และประชาชนทั่วไป
ปัจจุบันการทำศพพระสงฆ์ ใช้วิธีการ ๒ แบบ คือ
(๑) ถวายเพลิงศพลากปราสาทธรรมดา หมายถึง พระสงฆ์ที่เป็นผู้อาวุโสมีอายุพรรษามาก แต่ไม่ได้รับสมณศักดิ์เป็น ‘ครูบา’ ของประชาชนธรรมดา การทำศพแบบนี้มีการลากปราสาทไปถึงที่แล้วก็ทำพิธีบังสุกุล เผาธรรมดา
(๒) การถวายแบบขอพระราชทานเพลิงศพ คือ การขอพระราชทานไฟหลวงจากพระเจ้าแผ่นดินใช้สำหรับพระสงฆ์ทรงสมณศักดิ์ เช่น เจ้าคณะจังหวัด เจ้าคณะอำเภอที่มรณภาพลง การทำแบบนี้นอกจากจะลากปราสาทแล้ว ยังมีเจ้าหน้าที่เชิญไฟพระราชทานพร้อมกับมีผู้แทนของพระองค์มาทำพิธีแทน พระองค์ด้วย โดยมากเป็นผู้แทนจากสำนักพระราชวัง หรือข้าราชการชั้นผู้ใหญ่ในจังหวัด มีผู้ว่าราชการจังหวัด เป็นต้น
______________________________________
#ภาพ; งานพิธีอาราธนาสรีระสังขารออกเมรุพระราชทานเพลิงศพ #พระราชธรรมาลังการ (จันทร์ กตปุญโญ) อดีตที่ปรึกษาเจ้าคณะภาค ๖ อดีตเจ้าอาวาสวัดบุญวาทย์วิหาร พระอารามหลวง จังหวัดลำปาง ด้วยขบวนแห่แบบล้านนาเพื่อนำไปตั้งบนเมรุปราสาทนกหัสดีลิงค์ชั่วคราวบำเพ็ญกุศล ณ วิทยาลัยสงฆ์นครลำปาง ถนนพหลโยธิน ตำบลศาลา อำเภอเกาะคา จังหวัดลำปาง ณ วันอังคารที่ ๒๗ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๗
#ศึกษาข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ :
มณี พยอมยงค์. 2537. ประเพณีสิบสองเดือนล้านนาไทย. เชียงใหม่ : ส.ทรัพย์การพิมพ์.
เพ็ญสุภา สุขคตะ. (2562, 3 กุมภาพันธ์).
มติชนสุดสัปดาห์. สืบค้นเมื่อ 3 มีนาคม 2566, จาก www.matichonwe...
❖ #รวมรวมเรียบเรียง
ดร.กตัญญู เรือนตุ่น
อาจารย์ประจำมจร.ลำปาง
๑๔ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๗
#ทำขวัญนาคลำปาง #ทำขวัญบ่าวสาวลำปาง #พิธีบวงสรวงลำปาง #ตั้งศาลพระภูมิลำปาง #พิธีกรลำปาง #พิธีกรงานแต่งลำปาง #พิธีกรงานศพลำปาง #สูมาคัวตาน #โอกาสเวนตาน #พิธีลงเสาเอก #ศาสนพิธีกร #หนานเอ คนบ่เก่าเข้าบ่ต๋าน #หมายเรื่องเมืองพุทธ #พิธีวางศิลาฤกษ์ #พระธาตุเจดีย์ #ปอยล้อ #ปราสาทนกหัสดิลิงค์ #ปอยล้อลากปราสาท
______________________________