หลักการและแนวทางการตั้งจุดตรวจ สำนักงานตำรวจแห่งชาติ พ.ศ.2566 

ในปัจจุบันตำรวจจะมีการตั้งด่านอยู่ 3 ประเภท คือ
ด่านตรวจ หมายถึง สถานที่ที่เจ้าพนักงานตำรวจออกปฏิบัติหน้าที่ตรวจค้นเพื่อจับกุมผู้กระทำความผิดในเขตทางเดินรถ โดยระบุสถานที่ไว้ชัดแจ้งเป็นการถาวร โดยได้รับอนุมัติจาก ครม. หรือผู้มีอำนาจตามกฎหมายว่าด้วยทางหลวง หรือ กอ.รมน.แล้วแต่กรณี
จุดตรวจ หมายถึง สถานที่ที่เจ้าพนักงานตำรวจออกปฎิบัติหน้าที่ตรวจค้น เพื่อจับกุมผู้กระทำความผิดในเขตทางเดินรถเป็นการชั่วคราวแต่ต้องไม่เกิน 24 ชั่วโมง เมื่อเสร็จสิ้นภารกิจแล้วจะต้องยุบเลิกจุดตรวจดังกล่าวทันที โดยจะต้องได้รับอนุมัติจากผู้บังคับบัญชาชั้นผู้บังคับการขึ้นไปของหน่วยที่ขอตั้งจุดตรวจนั้นๆ
จุดสกัด หมายถึง สถานที่ที่เจ้าพนักงานตำรวจออกปฏิบัติหน้าที่ตรวจค้น เพื่อจับกุมผู้กระทำความผิดในเขตทางเดินรถ ในกรณีที่มีเหตุการณ์ฉุกเฉินหรือจำเป็นเร่งด่วนเกิดขึ้นเป็นการชั่วคราว และจะต้องยุบเลิกเมื่อเสร็จสิ้นภารกิจดังกล่าว
โดยการตั้งจุดตรวจ เพื่อให้เจ้าพนักงานตำรวจออกมาปฏิบัติหน้าที่ตรวจค้น เพื่อจับกุมผู้กระทำความผิดในเขตทางเดินรถ หรือทางหลวง นั้น ได้มีการแบ่งขั้นตอนออกเป็น 5 ส่วนคือ ส่วนที่ 1.พื้นที่เฝ้าระวังสังเกตรถต้องสงสัย ส่วนที่ 2.พื้นที่คัดกรอง ส่วนที่3.พื้นที่ตรวจค้นและกองอำนวยการ ส่วนที่4.พื้นที่คอยสกัดรถ และส่วนที่5.พื้นที่ควบคุมผู้กระทำผิด
โดนส่วนที่ 1 เป็นพื้นที่เฝ้าระวังสังเกตรถต้องสงสัย ประกอบด้วย
ป้ายแจ้งเตือน ซึ่งจะแสดงข้อความว่าอีกกี่เมตรจะถึงจุดตรวจ โดยตั้งห่างจากส่วนที่ 2 ประมาณ 150 เมตร เป็นระยะที่ผู้ขับขี่สามารถหยุดรถได้อย่างปลอดภัย ใช้เจ้าหน้าที่ตำรวจอยู่ในที่ซ่อนพราง ไม่ปรากฏกาย ซึ่งหากพบรถต้องสงสัย มีความผิดปกติ หรือไม่ถูกต้อง เช่นไม่ติดแผ่นป้ายทะเบียน จะมีการแจ้งประสานไปยังส่วนคัดกรองทันที
ส่วนที่ 2 เป็นพื้นที่คัดกรอง ประกอบด้วย
1.ป้ายไฟเตือน แสดงข้อความว่า ข้างหน้ามีจุดตรวจหรือด่านตรวจ
2.ป้ายไฟจุดตรวจ แสดงให้ทราบว่าเป็นจุดตรวจของ สน.หือ สภ.ใด และมีผู้ใดเป็นผู้ควบคุม
3.กรวยยางและรถตำรวจ โดยจอดเฉียง 45 องศา เพื่อบีบการจราจร และสร้างพื้นที่ปลอดภัยให้กับเจ้าหน้าที่ผู้ปฏิบัติ
ในการปฏิบัติจะมีเจ้าหน้าที่อย่างน้อย 2 นาย ทำหน้าที่คัดกรองรถต้องสงสัย และแจ้งให้รถต้องสงสัยไปยังพื้นที่ตรวจค้นในส่วนที่ 3
ส่วนที่ 3 พื้นที่ตรวจค้น และกองอำนวยการ ประกอบด้วย
1.ป้ายแสดงขั้นตอนการปฏิบัติของผู้ขับขี่ เพื่อแจ้งให้ประชาชนทราบขั้นตอนการปฏิบัติเมื่อเข้าไปในพื้นที่ตรวจค้น
2.กล้องวงจรปิด ที่จะมีการบันทึกการปฏิบัติของเจ้าหน้าที่ตำรวจตลอดการตั้งจุดตรวจ
3.พื้นที่อำนวยการ สำหรับผู้ควบคุมจุดตรวจเพื่อควบคุมการปฏิบัติของเจ้าหน้าที่ และให้บริการประชาชนที่เข้ามายังจุดตรวจ
4.ป้าย QR Code ประเมินความพึงพอใจการทำงานของเจ้าหน้าที่
การปฏิบัติ เมื่อรถต้องสงสัยจากพื้นที่คัดกรองเข้ามาในพื้นที่ตรวจค้น เจ้าหน้าที่ตำรวจจะทำการตรวจค้นโดยตรวจค้นผู้ขับขี่และผู้โดยสารก่อน โดยการตรวจแบบตามหลักยุทธวิธี จากนั้นจะทำการตรวจค้นรถหรือ จะมีกล้องวงจรปิดบันทึกการปฏิบัติของเจ้าหน้าที่ตำรวจ หากมีการตรวจค้นพบการกระทำความผิด จะควบคุมตัวผู้กระทำความผิดมายังพื้นที่อำนวยการเพื่อดำเนินการตามกฎหมายต่อไป กรณีตรวจค้นไม่พบการกระทำความผิดจะให้ผู้ขับขี่แสกน QR Code เพื่อประเมินความพึงพอใจก่อนออกจากจุดตรวจ
ส่วนที่ 4 พื้นที่คอยสกัดรถ ประกอบด้วย
รถยนต์หรือรถจักรยานยนต์ตำรวจ พร้อมเจ้าหน้าที่ประจำรถ และอุปกรณ์หยุดรถ เช่น Stop Stick เพื่อทำหน้าที่สกัดรถต้องสงสัยหรือรถที่มีพฤติการณ์หลบหนีออกจากจุดตรวจ
ส่วนที่ 5 พื้นที่ควบคุมผู้กระทำผิด ประกอบด้วย
รถควบคุม พร้อมเจ้าหน้าที่ควบคุมผู้กระทำความผิดอย่างน้อย 2 นาย ทำหน้าที่ควบคุมผู้กระทำความผิดซึ่งถูกส่งตัวจากพื้นที่ตรวจค้น ควบคุมตัวไปยัง สน.หรือ สภ. หรือพื้นที่ทำการ ส่งพนักงานสอบสวนดำเนินการต่อไป
เมื่อเจ้าหน้าที่ตำรวจได้เตรียมพื้นที่ อุปกรณ์ และกำลังพลในการตั้งจุดตรวจเรียบร้อยแล้วจะมีการเข้าแถวรวมพลเพื่อชี้แจงงข้อปฏิบัติและตรวจตราความเรียบร้อยของเครื่องแต่งกาย แล้วจึงสามารถดำเนินการดูแลประชาชนได้ ซึ่งหากรถยนต์ของประชาชนที่เข้ามาในพื้นที่ตรวจค้นไม่พบสิ่งผิดกฎหมาย หรือการกระทำผิดอื่นๆ ก็จะให้ขับรถออกไปจากจุดตรวจค้นได้ทันที แต่หากกรณีที่มีการค้นพบสิ่งผิดกฎหมายหรือการกระทำผิดอื่นๆ จะมีการเชิญลงจากรถเพื่อให้เจ้าหน้าที่ดำเนินการตรวจค้นโดยละเอียด และแจ้งข้อกล่าวหาที่ตรวจพบ จากนั้นจึงควบคุมตัวผู้กระทำผิดขึ้นรถที่จัดเตรียมไว้
ส่วนกรณีที่มีการพยายามหลบหนีจุดตรวจ หรือพยายามขับรถหนีซึ่งสันนิฐานได้ว่าอาจจะเกิดจากกระทำผิดกฎหมายหรือมึนเมา เจ้าหน้าที่จะมีการนำอุปกรณ์ Stop Stick เข้าขัดขวางโดยทันทีเพื่อให้รถดังกล่าวไม่สามารถเคลื่อนที่ต่อไปได้
สำหรับข้อพิจารณาในการตั้ง ด่านตรวจ จุดตรวจ ควรมีคือ
ปฏิบัติหน้าที่ด้วยความสุภาพ
กำหนดแผนการตั้ง จุดตรวจ จากแผนวิเคราะห์อาชญากรรม และได้รับอนุญาตถูกต้อง
ประสานการปฏิบัติไม่เหตุเกิดการตั้งจุดตรวจ ซ้ำซ้อน หรือให้ประชาชนได้รับความเดือดร้อนเกินสมควร
ไม่ควรตั้งจุดตรวจ ในพื้นที่จราจรติดขัดหนาแน่น ใกล้สะพาน ทางโค้ง จุดกลับรถ
ในเวลากลางคืน จุดตรวจต้องมีแสงสว่างเพียงพอ
มีการกวดขัน ควบคุมการปฏิบัติจากผู้บังคับบัญชา อย่างใกล้ชิด