ในยุคสงครามอินโดจีน สงครามเวียดนาม ระหว่างเวียดนามเหนือกับเวียนามใต้ รวมทั้ง ประเทศลาว และประเทศกัมพูชา ปีพ.ศ. 2498 - 2520 มีประมาณการว่า เป็นช่วงที่ประเทศไทย และประเทศทั่วเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ สูญเสียโบราณวัตถุล้ำค่า ประเมินค้ามิได้ มากที่สุดในปะระวัติศาสตร์
การค้าวัตถุโบราณ ทำเงินให้ขบวนขายชาติได้อย่างมหาศาล โดยจะขนออกนอกประเทศทางเรือ เพื่อไปยังประเทศในฝั่งยุโรปและอเมริกา โบราณวัตถุหลายชิ้น ถูกพบว่ามีการจัดแสดงในพิภิทธภัณฑ์ต่างๆทั่วโลก
แม้ในปัจจุบันเหล่าประเทศต้นทาง ที่เป็นเจ้าของสมบัติอันล้ำค่าเหล่านั้น ได้ร้องขอให้มีการส่งคืนวัตถุโบราณ ที่สามารถพิสูจน์หลักฐานได้ เช่น ไทย สามารถขอคืน โกลเด้น บอย ประติมากรรมสำริดกะไหล่ทอง และประติมากรรมสตรีนั้งประนมมือ ได้เป็นผลสำเร็จ แต่นั้นก็เป็นแค่เพียงบางส่วนเท่านั้น ยังมีโบราณวัตถุอีกหลายชิ้น ที่ยังไร้วี่แวว ที่จะได้กลับคืนสู่มาตุภมิ
และ 1 ในนั้น ก็คือใบเสมาบ้านม้า อำเภอสว่างแดนดิน จังหวัดสกลนคร ใบเสมาบ้านม้า เป็นใบเสมา 1 เดียวของไทย ที่มีรูปสลักเป็นเอกลักษณ์ ศิลปะทวารวดี บวก ศิลปแบบขอม ซึ่งภาพจำหลักในลักษณะนี้ ไม่เคยปรากฏว่าพบที่ใดในประเทศไทย
จากบันทึกในหนังสือ ตามรอยสกลนคร สำนักงานโบราณคดีและพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติที่ 7 ขอนแก่น ทำให้เราทราบว่า ในการสำรวจของนักวิชาการในอดีต ใบเสมานี้ มีลักษณะพิเศษคือด้านหนึ่งสลักเป็นรูปคนแบกเด็กอยู่ในซุ้มเรือนแก้ว และอีกด้านสลักเป็นรูปคนถือกระบอง ใบเสมาแผ่นนี้มีขนาดกว้าง 63 เซนติเมตร ยาว 150 เซนติเมตร หนา 25 เซนติเมตร หากเมื่อพิจารณาอย่างระเอียด นักวิชาการ หลายๆท่านได้ให้ความเห็นว่า เป็นภาพจำหลัก ที่หลักเรื่องราว ในวรรคดี รามายณะ และภาพคนแบกเด็ก คือตอนพิราธลักพาตัวนางสีดา
ลักษณะของซุ้มเรือนแก้วที่ทำเป็นกรอบของใบเสมา ทั้งภาพจำหลักที่สลักไว้ในใบเสมา ทำให้ใบเสมาหลักนี้ แตกต่างต่างจากใบเสมาที่มีการพบทั่วไปในประเทศไทย เป็นไปได้ว่า ใบเสมานี้ เป็นการผสมระหว่าง ศิลปะทวารวดี บวก ศิลปแบบขอม ศิลปะภาพจำหลักบนใบเสมา ทำให้เราเข้าใจว่า อาณาจักรขอม และอาณาจักรทวารวดี มีความเกี่ยวเนื่องกันในบางช่วงเวลา
แต่เป็นที่น่าเสียดาย หากแต่ใบเสมาหลักนี้ ได้หายไปจากวัดบ้านม้า อำเภอสว่างแดนดิน จังหวัดสกลนคร เป็นเวลากว่า 40 ปีมาแล้ว เหลือทิ้งไว้เพียงสถานที่ที่พบ และร่องรอยความเจริยรุ่งเรืองของอารยะธรรมโบราณ ในดินแดนแห่งนี้เท่านั้น
วันนี้ลุยผ่านเลนส์ ได้เดินทางลงพื้นที่ วัดบ้านม้า อำเภอสว่างแดนดิน จังหวัดสกลนคร เพื่อสืบค้น เรื่องราวในอดีต ถึงความเป็นไป ของใบเสมา ที่ประเมินมูลค่าไม่ได้ใบนี้ ติดตามไปพร้อมกันครับ
เป็นที่น่าสังเกตว่า จุดที่พบใบเสมาบ้านม้าแห่งนี้ อยู่ห่างจากอโรคยาศาล หรือปราสาทบ้านพันนา เพียง 800 เมตรเท่านั้น นั้นแสดงว่า ปราสาทบ้านพันนา กับ จุดที่พบใบเสมาบ้านม้า อาจมีความเกี่ยวเนื่องกันในอดีต
เราได้มีโอกาส สอบถาม หลวงปู่หวา อายุ 68 ปี เจ้าอาวาสวัดบ้านม้าแห่งนี้ ท่านเมตตาเล่าให้เราฟังว่า ในอดีต เมื่อประมาณ 40-50 ปีที่ผ่านมา จุดที่ใบเสมาเคยตั้งอยู่ เป็นเนินดิน เป็นรูปสี่เหลี่ยม มีฐานเป็นสิลาแลง มีใบเสมาปักไว้หลายใบ ใบเสมารูปคนอุ้มเด็ก ปักอยู่ทิศเหนือ
ในปัจจุบันสถานที่นี้ ได้มีการปรับปรุง มีการก่อสร้างอาคาร ศาลาปฏิบัติธรรม พบกองหินทรายที่แตกหัก
พบใบเสมาที่เหลือพอให้ได้เห็นอยู่ 2 ใบ น่าเสียดาย ที่ยังไม่มีหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เข้ามาจัดการโบราณวัตถุที่เหลืออยู่นี้
4 окт 2024
