ፋኖ የሚለው ቃል ከአማራ ሕዝብ ጋር በቀጥታ የተገናኘ ነው፡፡ ፋኖነት የአማራ ባህል ነው፡፡ ፋኖ አካታች ጽንሰ ሐሳብ ነው፡፡ ወንድ ወይም ሴት ወጣት ወይም ጎልማሳ ሽማግሌ ወይም አዳጊ ወጣት፣ ካህን ወይም ሸሕ፣ ክርስቲያን ወይም ሙስሊም ብሎ የሚለይ አይደለም፡፡ ሁሉም አማራ ፋኖ ነው፡፡ ፋኖ በሰላም ጊዜ እንደየሙያው ያድራል፤ የሚያርሰው ያርሳል፣ የሚቀድሰው ይቀድሳል፤ የሚነግደው ይነግዳል፤ በመንግስት መሥሪያ ያለ ሁሉ ሥራውን በዚያ ይከውናል፡፡ ሀገርን የሚወር፣ ሰንደቃላማን የሚያዋርድ፣ ሃይማኖትን የሚያረክስና አማራን በነገዱ ለይቶ ዘሩን የሚያጠፋ ጠላት በተነሣ ጊዜ ግን በየሙያው የነበረው ይፋንናል፤ ጦሩን ሰብቆ፣ ጥሬ ሰንቆ በረሀ ይወርዳል፡፡ የተለዬ አሰልጣኝ ሳይፈልግ፣ አስታጥቁኝ፣ አልብሱኝ አጉርሱኝ ሳይል በራሱ ስንቅ እና ትጥቅ ይዘምታል፡፡ ፋኖነት ይሄ ነው፡፡ፋኖ ማለት ሃገር የሰራ ታላቅ የኢትዮጵያ ሰም ነው፣ ፋኖ ማለት ሃገርን በደም እና በአጥንቱ የሰራ የሃገር ባለዉለታ ማለት ነው፡፡ The word Fano is directly related to the Amhara people. Fano is an Amhara culture. Fano is an inclusive concept. It does not identify as male or female, young or mature, old or young, priest or shah, Christian or Muslim. All Amara are Fano. Fano spends the night according to his profession in times of peace. He who cultivates cultivates, and he who sanctifies sanctifies; He who trades, trades; Everyone who is in a government office leaves their work there. But when the enemy who invades the country, humiliates the flag, defiles the religion and separates the Amara by their tribe and destroys their race, the one who was in his profession will be revealed. He breaks his spear and descends into the desert. Without needing a separate trainer, he marches with provisions and armor on his own, without asking him to arm me, clothe me, and groom me. This is vanity. Fano means a great Ethiopian wax who built a country, Fano means a country's patriot who built a country with his blood and bones.
