“ไม่ได้จะด่านะ แต่…” เมื่อการอ้อมค้อมแบบไทยๆ อาจไม่ได้ทำให้คนรู้สึกดี(?) 

ประโยค “ไม่ได้จะ...แต่...” หรือ “อย่าหาว่า...แต่...” เหล่านี้ เป็นรูปแบบทางภาษาได้ยินที่ไรก็ชวนให้ขมวดคิ้วตลอด เพราะมีลักษณะย้อนแย้งที่ผู้ฟังต้องเดาใจคนพูดว่าหมายถึงอะไรแน่ รูปแบบทางภาษานี้เรียกว่า ‘การกล่าวออกตัว’
นอกจากจะเป็นเครื่องมือทางภาษาเพื่อบรรเทาความรุนแรงและรักษาความสัมพันธ์ระหว่างคู่สนทนาแล้ว การกล่าวออกตัวยังเป็นรูปแบบทางภาษาที่สามารถสะท้อนสังคมและวัฒนธรรมไทยได้ เพราะคงมีเหตุผลบางอย่างที่ชวนให้การพูดอ้อมค้อมนั้นง่ายกว่าการวิจารณ์แบบตรงไปตรงมา …แต่การกล่าวออกตัวจะบรรเทาความรุนแรงและรักษาความสัมพันธ์สำเร็จเสมอไปไหม อันนี้ไม่แน่ใจเหมือนกัน!
เพื่อทำความเข้าใจการกล่าวออกตัวในมุมมองภาษาศาสตร์ เราสนทนากับ ผศ.ดร.อํานาจ ปักษาสุข และ ผศ.ดร.อนุชิต ตู้มณีจินดา อาจารย์คณะศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ เจ้าของงานวิจัยการกล่าวออกตัวในภาษาไทย : มุมมองจากการตระหนักรู้ทางอภิวัจนปฏิบัติศาสตร์ ที่เคยออกตัวไว้ว่า “ไม่ได้อวดนะ แต่นี่เป็นงานวิจัยภาษาไทยชิ้นแรกๆ ที่ศึกษาการกล่าวออกตัวอย่างทะลุปรุโปร่ง”
.
เรื่อง : ชลธิชา ทักษิณาเวศน์
วิดีโอ : กอบบุญ บูรโชควิวัฒน์
#การกล่าวออกตัว #ภาษาศาสตร์ #การพูดอ้อมค้อม