„Średniowieczna historia Bielska-Białej"
Scenariusz i konsultacje eksperckie: Dorota Kapska
Wystąpili: Dorota Kapska i Maks Tarnawa.
Czyta: Daniel Kusak.
Montaż i realizacja: Daniel Kusak
Prezentujemy FILMY EDUKACYJNE, których tematem jest dziedzictwo kulturowe Bielska i Białej, podwójnie ciekawa historia, podwójnie skomplikowane losy obu miast.
Zamieszczone na naszym kanale RU-vid filmy można wykorzystać do edukacji z zakresie dziedzictwa kulturowego naszego miasta przez szkoły i instytucje kultury. Polecamy także do wspólnego rodzinnego oglądania przez dzieci i ich bliskich.
Film jest częścią projektu BB DLA DZIECI W SIECI realizowany przez Dom Kultury im. Wiktorii Kubisz -placówkę Miejskiego Domu Kultury w Bielsku-Białej i jest dofinansowany w ramach programu Narodowego Centrum Kultury „Kultura w sieci".
Zapraszamy do wspólnej wędrówki szlakiem średniowiecznej historii naszego miasta!
GRODZISKO W STARYM BIELSKU
Pierwszym śladem osadnictwa na terenie dzisiejszego miasta Bielska-Białej jest grodzisko
w Starym Bielsku. Osada znajdowała się na szlaku handlowym łączącym Kraków z Cieszynem
i Morawami. Grodzisko należy do typu pierścieniowatego o kształcie zbliżonym do regularnego koła. Ma powierzchnię ok. 3,2 ha. Umiejscowiona tu osada rolniczo-produkcyjna miała charakter obronny i powstała w końcu XII w. Znajdowało się w niej ponad 20 obiektów mieszkalnych, rozlokowanych wokół centralnego prostokątnego placu. Aby bronić jej przed najeźdźcami, otoczono ją podwójnymi wałami ziemnymi rozdzielonymi suchą fosą
o szerokości 15 m. Mieszkali tu ówcześni hutnicy, kowale, garncarze, cieśle oraz prządki.
Średniowieczny gród znajdował się na szlaku handlowym, którym podróżowali kupcy z Moraw do Cieszyna i Krakowa.
Kres istnieniu grodziska położył gwałtowny pożar pod koniec XIII wieku To najprawdopodobniej po nim zostało ono opuszczone. Do dzisiaj nie wiemy, jak należy łączyć tę osadę z miastem Bielskiem, którego powstanie datuje się właśnie na XIII wiek.
SZLAK SOLNY
Droga od grodziska do miasta liczy prawie 2 km długości. W średniowieczu stanowiła odcinek traktu solnego, którym od XIII wieku przewożono sól z kopalni w Wieliczce i Bochni w kierunku Czech i Moraw. Dzisiaj dawny szlak solny to ulica Jana III Sobieskiego. Kilkaset lat temu trasę tę przemierzali kupcy, rycerze, dyplomaci a także najwyższej rangi orszaki dworskie.
GÓRNA BRAMA
Średniowieczna Górna Brama była usytuowana w miejscu znajdującym się dziś u zbiegu ulic Piwowarskiej, Św. Trójcy, Waryńskiego i Sobieskiego. Powstała już w XIV wieku w obrębie miejskich murów obronnych. Wjeżdżano nią do miasta od zachodniej strony. Miała kształt prostokąta i wysunięta była w fosę. Do dziś zachowały się tylko jej fundamenty.
Jedyne znane przedstawienie bramy występuje na panoramie Samuela Johanny'ego z 1801.
Wędrując szlakiem solnym dalej, przemierzamy, jak w średniowieczu, ulicę Celną, Rynek
w Bielsku, ul. Wzgórze i docieramy do Zamku książąt Sułkowskich.
ZAMEK KSIĄŻĄT SUŁKOWSKICH
Wznoszący się w centrum miasta zamek jest najstarszą i największą zabytkową budowlą stojącą na terenie historycznego Bielska.
Najstarsze dzieje zamku owiane są różnymi legendami i podaniami. Według jednej z nich w miejscu dzisiejszego zamku miał znajdować się niegdyś mały kasztel rozbójników napadających na kupców. Zbójników według legendy pokonał książę opolski Kazimierz. I to właśnie on miał wznieść na wzgórzu nad rzeką Białą zameczek myśliwski, który z czasem został rozbudowany do postaci okazałego zamku.
Według innej legendy istnieje tajemnicze podziemne przejście, łączące zamek z górą Klimczok. Z tego tajemniczego przejścia mieli skorzystać zbójnicy, którzy obrabowali tzw. „grafa na Bielsku”.
Zamek ma za sobą ponad 600 lat historii. W tym czasie był też kilkukrotnie przebudowywany. Wzniósł go w XIV wieku książę cieszyński Przemysław I Noszak. Przez kolejne stulecia służył on jako jedna z siedzib Piastów cieszyńskich. Pełnił ważną funkcję w systemie fortyfikacyjnym miasta. Początkowo, jako śląska warownia, strzegł ustanowionej na rzece Białej granicy dzielnicowej między księstwami cieszyńskim i oświęcimskim. Od połowy XV wieku granicy chronił granicę państwową między Królestwem Czeskim a Polskim, a od XVI wieku roku granicę między Austrią i Polską.
Od końca XVI wieku zamek powoli przekształcał się z warowni granicznej w rezydencję szlachecką. Dawne cechy budowli zatarły się na skutek przebudowy przeprowadzonej
w drugiej połowie XIX wieku. Obecna eklektyczna dwupiętrowa sylwetka zamku powstała według projektu wiedeńskiego architekta Jana Polzmayera.
Właścicielami zamku kolejno byli: Piastowie cieszyńscy, Promnitzowie, Schaffgotschowie, Sunneghowie, Solmsowie, Haugwitzowie i oczywiście rodzina Sułkowskich.
W 1752 roku bielskie posiadłości wraz z zamkiem nabył Aleksander Józef Sułkowski. Jego potomkowie władali nim aż do roku 1945. Obecnie bielski zamek jest siedzibą Muzeum Historycznego w Bielsku-Białej.
29 окт 2020
