Бәріңізге Ассалаумағалейкум
Қытай әскері шынымен «китайский» ма? Әскери шерулерде аждахадай көрінетін армияның шын мәніндегі бет бейнесі қандай? Сынақ алаңында 40 танкісі оталмай жатып өшкен қытайлар кімге күлкі болды? Қазақстанды басып аламыз дегені жайлы не дейміз? Басымен бетон жарып жүретін 10 мың әскері қайдан шықты? Бұл туралы қызықты ақпараттарды сізге Білген дұрыс!
Қытай әскерінің парадын көрсем, денем түршігіп кететіні бар. Қарға аунасына қарап, «Балқашпен шектелмеймін. Астанаға дейінгі жеріңді алам»,-деген аранын оқығандай боламын.
Осы бір қорқынышымды қайбір жолы әскери сарапшымыз тағы үдете түсті. «Қытай қазір қорғаныстың емес, шабуылдың қамына кірісті. Шетелден сатып алып жатқан қару-жарақтарының барлығы баса-көктеп кіруге арналған»,- дейді олар. 2020 жылға қарай Ресей, Қазақстан, Тәжікстан секілді мемлекеттермен жерге таласып, соғыс ашуы мүмкін екен. «Көппен көрген ұлы той. Соғыссақ соғысамыз» деуге келмейді. Қытай армиясымен шекісе қалсақ, біздікілер 45 минутқа ғана шыдай алады екен.
Бұл болжамдар қаншалықты рас? Қытай шынымен ең қуатты әскерге ие ме? Ойландым. Иә, бұл мемлекеттің 2 миллион 250 мыңдық сарбазы барын білемін. Бұл елдің 5 мыңнан астам ұшағы, 10 мыңға жуық танкісі бар дейді.
Танкі демекші. Биыл Қытайдың Қорғаныс министрлігі Ішкі Моңғолия провинциясында танктердің қатысуымен «Солтүстікке сермелген қылыш» деп аталатын әскери жаттығу өткізбек болды. Болымсыз шақта сөйлеуіміздің себебі бар. 48 сағатқа созылған іс-шара кезінде 40 танкі істен шықты. Бұл оқиға Қытай армиясының шын мәнінде қандай әлеуетке ие екенін көрсеткендей болды. Иә, әскери жаттығу аяқтала салысымен Компартия 27-армияның бронетанк бөлімінің командирі Хоу Миньцзюньді ауыр жазаға тартты. Бірақ бүкіл әскерің осындай хәлде болғанда, бір адамды жазғыру пайда бермесі анық.
Қытай әскерін мейлінше модернизациялап жатыр. Бірақ әлі де шешімін таппаған мәселелер көп. Соның бірі - Халықтық-азат ету армиясының қолындағы қарудың сапасыздығы мен жоғарғы білікті офицерлердің аздығы.
«Солтүстікке сермелген қылыш» жаттығуының сәтсіздікпен аяқталары әу бастан белгілі еді. Себебі, 10 мыңға тарта танктің түгелге жуығы бағзы заманғы. Атап айтсақ, екінші жаһан соғысынан кейін пайда болған кеңестік Т-55 дейтіндер. Жыл сайын жөндеу мен ішінара модернизациялау өз заманында аты дүркіреген танктердің ғұмырын ұзартқаны рас енді. Бірақ, олар әбден ескірген еді..
1991 жылы Парсы шығанағындағы қақтығыста ҚХР араб елдері мен Иранға советтік және соған еліктей соғылған қытайлық танкілерді сатқаны бар. Алайда америкалық су жаңа танкілер осы соғыста бұл мәшинелерді пішен өртегендей жойып жіберді. Қаруының қаншалықты деңгейде екенін көрген қытайлар бірден соғыс жарақтарын жаңарта бастады. ZTZ-99 деп аталатын советтік һәм батыстық артықшылықтарды бойына жиған танкі құрастыра бастады.
Бірақ, War on the Rocks дейтін америкалық сайтқа сенсек, Қытайдың сауытты танк бөлімшелерін жаңарту процесі тым баяу жүріп жатқанға ұқсайды. Жылына қарулы күштер бар-жоғы 15-20 танкіні қабылдап алады. Келесі партия келгенше, жаңасы ескіріп, ескісі музейге тапсырылатындай жағдайға кеп қалады екен. Біздің елде еш болмаса пәленшесінші жылға дейін ұшақтың түгенше пайызы жаңартылады деген жоспар бар ғой. Ал Қытайда ондай нақты стратегия жоқ. Содан, соғыса қалсақ деп жасалатын әскери жаттығуларда офицерлер ескі-құсқы мен заманауи техниканы сапырылыстырып өткізуге мәжбүр.
Ескі танкілердің өшіп қала беретіні бірінші проблема болса, екінші мәселе - танкіні айдайтын әскерилер кәсібилігінің төмендігі. Жай жаттығуда, ешкіммен соғыспай-ақ 40 танкісінен айырылған бұл бөлім, қазіргі соғыстарда қандайда бір қауқар көрсете алары күмәнді. Қысқасы, Қытайдың құрлық әскеріне қарайтын танк полктерінен қорқудың қажеті шамалы. Шекарамызға жетпей жатып, әр шұңқырда шоңқиып-шоңқиып қалуы бек мүмкін.
ТАНКІ, ҰШАҚТЫ АЙНЫТПАЙ КӨШІРЕ АЛАМЫЗ. АЛ ҚОЗҒАЛТҚЫШЫН ЖАСАУ - ОЛ ЕНДІ ПРОБЛЕМА...
Соңғы уақытта Бейжің әскери-әуе күштеріне қатты көңіл бөлгенін білеміз. Бірақ, жағдайын қанша күйттегенімен, бұл сала әлі де болжамды қарсыластарына қарағанда әлсіздеу болып тұр. Басты себеп - танкі бөлімшесі секілді, қолданыстағы ұшақтардың ескілігі.
Иә, Қытай қазір J-11 шабуылдаушы ұшағымен мақтанып отыр. Керемет-ақ мәшине. Бірақ, бұл ұшақ советтік Су-27СК жойғыш ұшақтың көшірмесі ғана. Көшірме дегенде, қытайлардың қолынан бұл техниканың сүйегін, яғни каркасын жасау келіпті де, моторын сол күйі жасай алмапты. Әлі күнге Қытай өзінің J-11-не қозғалтқышты Ресейден сатып алады.
Толығырақ видеода....
12 июл 2020
