In zijn nieuwste boek ‘Fabriekswerk. Over de vergeten arbeidersklasse’, bewijst arbeidssocioloog Fabian Dekker dat de arbeidersklasse nog springlevend is. Hoe ziet die klasse eruit? Hoe geeft ze betekenis aan het dagelijkse werk, wat zijn de belangrijkste zorgen en welk gat gaapt er tussen arbeiders, managers en de gevestigde politiek? Dekker laat de mensen om wie het gaat, de arbeiders, zelf aan het woord in zijn boek.
In het voorwoord van het boek schrijft Ron Meyer (Programmadirecteur van het Nationaal Programma Heerlen-Noord, voorheen partijvoorzitter van de SP) dat Peter Hein van Mulligen van het CBS tot de ontkenners behoort, volgens Van Mulligen heeft Nederland geen arbeidersklasse meer. Maar dat is onzin, zegt Meyer, want er zijn er 847.000 in Nederland. En het zijn er miljoenen als je de moderne werkende klassen erbij telt, zegt Meyer.
Dekker voert de arbeiders die hij spreekt anoniem op, dat vindt hij zelf ook jammer, maar ze wilden liever niet, vaak uit angst voor wat de werkgever of anderen ervan zouden zeggen. Maar dat hij zijn oor te luisteren legde bij over wie het gaat is al enorm te prijzen. De Amerikaanse econoom Jeremy Rifkin deed dat niet en beweerde dat fabriekswerk midden 21ste eeuw helemaal niet meer bestaat. ‘We zijn dan allemaal theoretisch geschoold, behoren zonder uitzondering tot eenzelfde brede middenklasse en communiceren vooral met onze smartphone en laptop met de buitenwereld.’ Dekker weet waarom veel academici zo denken: ‘We zijn geneigd ons niet meer echt te verplaatsen in de leefwereld van mensen die minder op onszelf lijken. Bovendien zijn met name academici vatbaar voor de “plicht” van het snelle publiceren en dat gaat nu eenmaal minder goed samen met het investeren van tijd in de verhalen van de ander.’
Fabian Dekker doet dat wel. Hij schreef eerder boeken over het arbeidsleven van circusartiesten, nachtwerkers, de positie van zzp’ers op de arbeidsmarkt en over de invloed van technologische verandering op werk. De arbeiders in ‘Fabriekswerk’ zijn vooral werkzaam in de vleesverwerkings- staal-, of vleesindustrie. Ze zijn trots op hun werk, maar ervaren geen waardering van de samenleving. Er wordt op ze neergekeken, ze zijn door de samenleving levend begaven. Misschien ook, denkt hij, omdat Nederland van oudsher meer van het bedenken en exporteren dan van het maken is. Dekker vindt de term bullshitjobs, die vaak wordt gehanteerd voor deze beroepen, veel te denigrerend: ‘Ik sprak een kattenbakgrindvuller, die het werk graag deed vanwege de routine, de structuur en de regelmaat.’
Zijn opa’s werkten op de scheepswerven van de Rotterdamse haven, het boek is ook een ode aan hen. Aan de huidige generatie vroeg Dekker welke politici ze waarderen. ‘Authentieke politici vinden ze Van der Plas, Wilders en Omtzigt.’ Hun grootse angst is of hun baan straks nog bestaat. Wat ze naast structuur fijn vinden? ‘De scheiding werk-privé. Naar huis gaan en alles vergeten, geen app-verkeer in de avond. Eén kunnen zijn met je machine. Trots zijn op een bakje saté in een winkel dat je zelf gemaakt hebt.’ Eenstemmig zijn ze ook in hun afkeer van managers: ‘We zijn overgenomen en met die overname kwam er ook meer top-down management. Het oude bedrijf bestaat niet meer. Ze proberen ons op een Engelse manier op te voeden. Met een boel regels en procedures, zoals over veiligheid en manier van werken. Dat geeft irritatie op de werkvloer, want we weten allemaal waarom dit gebeurt: om nog efficiënter te werken.’
Eén van de geïnterviewden heeft nog een belangrijke boodschap voor de politiek: ‘Luisteren doen politici niet echt volgens mij. Ik vraag me af of ze wel eens in een productiehal hebben rondgestapt. Ja, misschien een keer een werkbezoekje. Maar écht luisteren en kijken wat er speelt: ik geloof er niets van.’
10 сен 2024
