ژاپۆن لە ناوچەیەکی چالاکی تیکتۆنیک هەڵکەوتووە، بەشێوەیەک ساڵانە نزیکەی 1500 بوومەلەرزە لەو وڵاتەدا روو دەدەن. ئەو بوومەلەرزانەی لە دەریادا روودەدەن، دەبنە هۆی سونامی بەهێز و وێرانکەر. زۆری بوومەلەرزە ژاپۆنییەکانی ناچارکردووە، گرنگییەکی زۆر بدەنە گەشەپێدانی تەکنەلۆژیا و رێوشوێنی خۆپارێزی لە بوومەلەرزە.
یەکێک لەو سیستەمانەی وای کردووە ژاپۆن قەبارەی زیانی بوومەلەرزەکانی کەم بکاتەوە، سیستەمی ئاگادارکردنەوەی پێش وەختەیە، کە هەندێکجار لە توانایدایە تا نزیکەی خولەکێک پێش گەیشتنی شەپۆلەکانی بوومەلەرزە، هاووڵاتییان و دەزگاکان ئاگادار بکاتەوە، بۆ ئەوەی خۆیان لە شوێنی تووندوتۆڵدا حەشار بدەن و شەمەندەفەر و ئۆتۆمبێلەکان خێراییان کەم بکەنەوە و بۆرییەکانی گواستنەوەی گاز و سووتەمەنی دابخەن.
جگە لە سیستەمی ئاگادارکردنەوەی پێشوەختە، ژاپۆن پێشکەوتووترین وڵاتە لە بەهێزی باڵەخانەکان و دانانی سیستەمی دژە لەرزە لە نێو باڵەخانە نوێیەکان و بەهێزترکردنی باڵەخانە کۆنەکانیشدا.
باڵەخانە کۆنەکان بە شێلمانی شێوە ئێکس پارێزگاری لێ دەکەن، بەڵام بۆ ئەو باڵەخانانەی کە بە سیستەمی نوێی دژە لەرزە دروست دەکرێن، دەبڵی گەورە، لە شێوەی ئەو دەبڵانەی کە لە ئۆتۆمبێلدا بەکاردێن، لە ژێر باڵەخانەکان دادەنرێن و لەڕێگەی رەبەرەوە، باڵەخانەکان لە زەوییەکانی ژێریان جیا دەکرێنەوە و لە کاتی زەوی لەرزەدا، زەوییەکەی ژێرەوە هەرچەندە بجوڵێت باڵەخانەکە لە شوێنی خۆیدا دەمێنێتەوە.
لە بەڵگەفیلمی (ژاپۆن وڵاتی دژە لەرزە) رووداو لەگەڵ کاربەدەستان و شارەزایانی ژاپۆنی نوێترین سیستەمی ئاگادارکردنەوەی پێشوەختەی بوومەلەرزە و سونامی و تەکنەلۆژیای پارێزگاری لە داڕمانی باڵەخانەکان دەخاتەڕوو.
بەڵگەفیلمی (ژاپۆن وڵاتی دژە لەرزە) بە پێشکێشکاری و پرۆدیوسەری رۆژ عەلی زاڵە لە ساڵی 2023 بەرهەم هێنراوە و ئەحمەد عەزیز دەرهێنەر و بەڕێوەبەری وێنەگرتنی بووە.
Japonya li devereke tektonîk a çalak cih digire. Tew her sal nêzî 1500 erdhejan li wî welatî diqewimin. Erdhejên ku di deryayê de diqewimin, dibin sedema tsunamiyên bihêz û wêranker. Pirbûna erdhejan japonî neçar kirin ku girîngiyeke mezin bidin pêşxistina teknolojî û tedbîrên xweparastina ji erdhejan.
Yek ji pergalên ku wisa kir Japonya ziyanên erdhejên xwe kêm bike, pergala agadarkirina pêşdem e ku carinan di şiyana wê de heye ku heta nêzî xulekekê berî gihîştina pêlên erdhejê, hevwelatî û saziyan agadar bike ji bo ku xwe li derên asê û tund veşêrin û trên û erebe xurtiya xwe kêm bikin û boriyên guhastina gaz û sotemeniyê bigirin.
Ji xeynî pergala agadarkirina pêşdem, Japonya welatê herî pêşketî ye li xurtiya avahiyan û danîna sîstema dijhejê li nêv avahiyên nû û qewîntirkirina avahiyên kevn jî.
Avahiyên kevn bi şêlmanên bi teşeya X-ê têne parastin. Lê ji bo avahiyên ku bi pergala nû ya dijhejê têne avakirin, jantên mezin, nola jantên ku di erebeyan de tên xebitandin, li jêr avahiyan tên danîn û bi rêya reberê, avahî ji erda di bin xwe de têne cudakirin û di dema erdhejê de, çiqasî erda di bin avahiyê de bilive jî, lê avahî di cihê xwe de dimîne.
Di belgefîlma (Japon welatê dijhejê) de, Rûdaw li gel karbidest û şehrezayên japonî nûtirîn sîstema agadarkirina pêşdem a erdhej û tsunamiyê û teknolojiya parastina xopaniya avahiyan nîşan dide.
Belgefîlma (Japon welatê dijhejê) bi pêşkêşvanî û produseriya Roj Elî Zaleyî li sala 2023yan hatiye berhemanîn û Ehmed Ezîz derhêner û rêveberê wênegirtina vê belgefîlmê bû.
10 май 2023
