Kaynaklarıyla İşte Konu
Hz. Aişe’nin Peygamber Hz. Muhammed (asm) ile evlilik yaşı dönem dönem tartışılan konulardan biridir.
Hz. Aişe’nin Rasulullah (asm) ile kaç yaşında nikâhlandığı konusunda farklı kaynaklardan değişik bilgiler verilmektedir. Klâsik hadis ve İslâm tarihi kaynakları incelendiğinde Hz. Aişe’nin 6 veya 7 yaşında nişanlandığını, 9 veya 10 yaşlarındayken evlendiği belirtilmektedir. Diğer taraftan daha geç dönem eserlerde ise, Hz. Aişe’nin nişan ya da nikâh yaşının 14 ile 19 yaşları arasında olduğu ileri sürülmektedir. Böylece Hz. Aişe’nin evlilik yaşıyla ilgili iki farklı görüşle karşılaşmaktayız.
1. Hz. Aişe’nin Küçük Yaşta Evlendiği Görüşü
Hz. Aişe’nin evliliği ile ilgili olarak İbn İshak, “Hz. Hatice’nin vefatından 3 yıl sonra, 6 yaşında iken nişanlandığını, 9 yaşındayken de evlendiğini, Rasulullah (asm) vefat ettiğinde de 18 yaşında” olduğunu rivayet eder. 1
Müslim’de kaydedilen bir rivayette “Rasulullah beni 6 yaşındayken nikâhladı. Benimle beraber oyun oynadı. Ben 18 yaşında iken de vefat etti.” 2 Hz. Aişe, Hz. Peygamber’in (asm) vefatına kadar onunla 9 sene beraber yaşadı. 3
İbn Sa’d ve Müslim’de kaydedilen başka bir rivayette de “Hz. Aişe 6 veya 7 yaşında nişanlanmış, 9 yaşında da evlenmiştir.” Bazı kaynaklarda nişanlanma yaşı “6 veya 7” olarak verilmiştir. Ancak başka yazılı eserlerde de nişanlanmadan bahsedilmeksizin, direkt “9” yaş ifade edilmektedir. 4
İbn-i Hişam, Es-Siretu’n Nebeviyye adlı eserinden naklettiğine göre “Hz. Peygamber (asm), Hz. Ebu Bekir’in kızı, 7 yaşındaki Aişe ile Mekke’de nişanlanmış. Hz. Aişe, 9 veya 10 yaşındayken Medine’de evlenmişlerdir. Rasulullah (asm), Hz. Aişe’den başka bakire ile evlenmemiştir.” Hz. Aişe’nin küçük yaşlarda evlendiği bilgisine farklı kaynaklardan da ulaşılabilir.
Hz. Muhammed’in (asm) Hz. Aişe ile evliliği ise şu şekilde gerçekleşmiştir: “Hz. Hatice’nin vefatının ardından Osman b. Maz’un’un karısı Havle bint Hakim, Hz. Muhammed’e (asm) evlenmek isteyip istemediğini sormuş, ona bakirelerden Hz. Ebu Bekir’in kızı Hz. Aişe’yi ve dullardan da Sevde bint Zem’a’nın uygun olabileceğini bahsetmiştir. Hz. Muhammed’in (asm) kabul etmesi üzerine, her birini istemeye gitmiştir.
Ancak daha önceden Hz. Aişe için, Mut’ım bin Adiyy’in oğlu Cubeyr ile evlenmek üzere söz verilmiştir. Sözlülük esnasında Mut’ım bin Adiyy ve hanımı, oğlu Cubeyr’in Hz. Aişe evlenirse, Cubeyr’i ve diğer oğullarının Müslüman olacağından şikâyet etmesi üzerine, Hz. Ebu Bekir onlara verdiği sözden vazgeçti. Fakat bu seferde Hz. Ebu Bekir’in kendisinin Hz. Muhammed (asm) ile kardeş olduğunu söylemesinden sonra, Hz. Muhammed (asm) kendisinin Hz. Ebu Bekir ile dinde kardeş olduğunu ifade etmesiyle, bu durumun evliliklerinin önünde engel olmadığını belirtmiştir. Daha sonra Hz. Ebu Bekir, Hz. Muhammed’i (asm) dâvet eder ve evlilik gerçekleşir. 5
Hz. Aişe’nin, Hz. Peygamber’le (asm) evlilik tarihini Hicretin 1. yılı Şevval ayı (Nisan 623) olarak rivayet edenler olduğu gibi, Hicretin 2. yılı Şevval ayı (Nisan 624, iki bayram arasında) şeklinde kaydedenler de mevcuttur. 6
Arapların eski bir geleneğine göre gelin, önünde ateş yakılarak götürülür, belirlenen bir noktada damatla buluşurdu. Buhârî ve Kastallânî, Hz. Aişe’nin düğününde bu törenin de kaldırıldığını belirtmektedir. Böylece Allah Rasulü (asm) bu bâtıl iki geleneği de yıkmış oluyordu. Ayrıca Araplar kardeş gibi yakın oldukları arkadaşlarının kızlarıyla evlenmeyi uygun görmezlerdi. Hz. Peygamber’in (asm), yakın arkadaşı Hz. Ebu Bekir’in kızı Hz. Aişe ile evlenmesi bu yanlış anlayışı da ortadan kaldırmış oluyordu. Böylece Hz. Muhammed’in (asm) Hz. Aişe ile evliliği yenilikleri de beraberinde getirmişti.
Dipnotlar:
1- Kasım Şulul, “İlk Kaynaklara Göre Hz. Peygamber Devri Kronolojisi”, İstanbul, İnsan Yayınları, 2011, s. 309.
2- Ahmed bin Yahya El-Belâzürî, “Hz. Peygamber’in (asm) Hayatı ve Şahsiyeti, Siyasî ve Askerî Mücadeleleri”, c. 2, s. 37.
3- Belâzürî, c. 2, s. 38; İbn Kudâme el-Makdisî, Muvaffikuddîn Ebû Muhammed Abdillah b. Ahmed b. Muhammed (ö. 620/1223), et-Tebyîn fî Ensâbi’l-Kureşiyyîn, thk. Muhammed Nayif er-Düleymî, Mektebetü’n-nehdetü’l-Arabiyye neşri, 1408/1988. s. 73, Beyrut.
4- İbn Sa‘d, Muhammed b. Saʻd b. Menî el-Hâşimî el-Basrî (ö. 230/845), “etTabakâtü’l-Kübrâ”, 2. Baskı, 8. cilt, s. 62, Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 1418/1997, Beyrut.
5- eş-Şâmî, Şemsuddîn Ebû Abdullah Muhammed b. Yûsuf b. Ali b. Yûsuf es-Sâlihî ed-Dimaşkî, (ö. 972/1536), c. 11, s. 184. Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail (ö. 256/870), “el-Câmi‘u’s-Sahîh”, thk. Muhammed Züheyr b. Nâsır en-Nâsır, 1422, s. 65.
6- İbn Sa‘d, a.g.e.; Nedvî, Süleymân, (1884-1953) Sîretü’s-seyyide Âişe ümmi’l-mü’minîn, 2. Baskı, Dımaşk: Dâru’l-kalem, 1431/2010, s. 54; Şulul, a.g.e. s. 517.
7- Bünyamin Erul, “Hz. Âişe Kaç Yaşında Evlendi? Dokuz mu? On Dokuz mu?”, İslâmî Araştırmalar, 2006, c. XIX, s. 4, s. 642.
17 июн 2024
