Nie jestem Ślązakiem ale skądś mam takie nawyki My Wy. Żona z lubelskiego wyzywa mnie od czerwońców jak tak mówię. Teraz mam wytłumaczenie. Na Śląsku często bywałem bo prowadząc firmę miałem interesy w Gliwicach, Zabrzu, Rudzie, Bielsko Białej, w Jastrzębiu Zdrój do dzisiaj, a i rodzinę w Tychach gdzie nocowałem. W Górniczym Centrum Rehabilitacyjnym w Reptach Śl. leżałem z Hanysami. Fajni ludzie. Heniek Bąk z Szombierek zapewne nie żyje już. Górnik, dysk Mu wyskoczył i miał mieć operację, innemu narządy powyrywało. W pokoju leżałem też z górnikiem ze Świerklańca na dysk. Zapomniałem imię. Ten może żyje bo niewiele był starszy. To częste choroby górników. Nauczyłem się trochę grać w skata ale z licytacją był problem. Na forsę grali całe dnie. To we czworo jak w brydża. Heńka Bonka nie zapomnę. Tak po Śląsku godoł, że nie wszystko jo gorol rozumioł. Ale dzielił sie ze mną posiłkami z domowej wyprawki. Wołał mnie tak. Maryk pudź tu. Mosz, żryj to kiełbasa. Podsuszana była. Bez chleba oczywiście. Tylko musztarda. Młody byłem. Palca mi w Reptach odjęto bo gangrena się wdała. Groziło rękę. Fajno godka ta Śląska. a kobiety jakie fajne. Zapewne coś nie tak gadam więc przepraszam Ślązaków. Kocham Śląsk. Inny świat. Wracałem do centrum to zaraz bym wracał.
Ja mojej mamie do dnia dzisiejszego mówię za dwoje,/ mamo dejcie, weźcie, chodźcie/ ale moje dzieci do mojej mamy, czyli babci mówią za jedno/ babciu daj, weź, choć itd.
Dodam, że w języku francuskiem jest podobna forma... nawet bliskie sobie osoby mówią do siebie w trzeciej osobie, w zależności od szacunku i dystansu to w licz. pojed. lub mnogiej. Pozdrawiam. Świetny felieton.
Do dziadka mówiłem "siednijcie se na ryczce to wom lepij bydzie" i do dziś nie wiem jaka to forma gramatyczna. Zaznaczam że mam 71 lat a z polskiego na maturze wyprosiłem trójkę.
Zgadzam się z Pana komentarzem co do odzywania do pacjentów w przychodniach, na co celnie odparowała Danuta Szaflarska w jednym z filmów. W domu mojej koleżanki mówiło się do rodziców za dwoje, a do dziadków za troje i do starszych sąsiadów również. To były czasy szacunku. Pamiętam, jak na początku mojej pracy w szkole dziewczynka zwróciła się do mnie: sprawdzom mi te zadanie? Myślałam, kto oprócz mnie, ale pani kucharka szybko wyjaśniła mi, że nie o liczbę mnogą tu chodzi, a o hierarchię, szacunek właśnie.
Żol to pedzieć, ale nawet te "dwojanie" we ślonskij godce sie traci... z moich obserwacji (a wetna sie, że z Waszych obserwacji tyż) nawet Ci co na dzisiejsze standardy dużo po ślonsku godajom, to i tak słychać łod nich: "mo Pan?" "mo Pani?" zamiast "Mocie?"
SUPER! Nosiłem się z zamiarem zapytania was o ten aspekt godki, chcąc się dowiedzieć, czy dobrze robię mówiąc per "wy" "na mieście", a tu na mnie czekał materiał. :D
Człowiek uczy się całe życie. Urodziłam się na Śląsku a nie wiedziałam, że taki sposób zwracania się do kogoś ma taką nazwę. Filmiki super...nie tylko dla goroli :)
He a jo wiedziała . Mój Tata tak godoł do Babci ( jo godała Babka i Dziadek a niy Starka i Starzyk) .A Babka chodziła ubrano po chłopsku inaczyj po śląsku, w długij kecce i zopasce ...i takie tam
W Polsce jakieś 50 lat temu zwracano się do osób starszych przez "Wy". Wyszło to z mody, ponieważ nieraz osoba starsza czuła się urażona i można było usłyszeć w odpowiedzi :Nie jestem jeszcze taka stara, stary aby mi mówić na "Wy". Zwrot Pan, Pani jest jednoznaczny.
Sto lat temu na Śląsku nie mówiło się po polsku. Ani nawet sześćset lat temu. Proszę zatem powstrzymać się od komentarzy, co bylo 50 lat temu w innym kraju.
W kaszëbsczim téż je cos taczégò jak szląsczé "dwojanie", leno kòl naju to je kąsk inaczi. Kòl naju je takô persóna jak "Wë" ë òna òznôczô prawie "Pan, Pani, Państwo". Te më gôdômë np. "Jesce Wë doma?" (Jest Pan/Pani / Są Państwo w domu?), "Wë môce snôżą białkã" (Pan ma piękną żonę), "Bëlë Wë wczora w kòscele?" (Był Pan/Była Pani/Byli Państwo wczoraj w kościele?), "Bãdzece Wë mielë/miec nowi bùdink?" (Będzie Pan miał/Pani miała/Państwo mieli nowy dom?). Pòzdrówczi!
@@anetak3320 Nie tak bardzo. Dla mojej żony język śląski jest zupełnie naturalny. Posługuje się nim bardzo swobodnie. Kiedyś jechaliśmy z Gdyni na Hel pociągiem wsiadł Kaszub w średnim wieku i przez całą podróż gadał po kaszubsku przez telefon. Myślisz, że cokolwiek zrozumieliśmy? NIC. Kompletnie nic. Żona jako Ślązaczka z dziada-pradziada też nic. Może pojedyńcze słowa nic więcej. Mimo wszystko tak mi się to podobało, że zagadałem do chłopa. (po polsku też gadał). Ludzie pielęgnujcie swoje małe ojczyzny i swoje lokalne języki. Bo przez to Polska jest wielka.
Ja mam ten problem, że za chlebem wyjechałem do Krakowa a z domu wyniosłem dwojanie (trojania akurat nie, ale jako samouk zaczynam tak godać), w dodatku jestem filologiem jednej z filologii słowiańskich i do wszystkich zwracam się zamiast "Pan/Pani" per "wy", które wyniosłem zarówno ze ślonskiego, jak i wspomnianej filologii. Kilka razy miałem przez to kłopoty, nawet gdy wyjaśniłem, gdzie leży problem.
Kojarzę uniwersytecką historię, gdzie studentka z USA (acz z polonii, więc przyzwoicie mówiąca po polsku) regularnie zwracała się do nobliwych wykładowców per "ty", robiąc tym samym kalkę z angielskiego. Jej też nie pomogły wyjaśnienia ;)
Ja mialem rowniez ten problem ze czesto zwracalem sie do kogos per ''wy'' i oberwalo mi sie za to. Moi rozmowcy argumentowali to tym ze oni nie sa towarzyszami, komunistami.
Bardzo ciekawe. Z zajęć z językoznawstwa pamiętam, że zwracanie się do starszej osoby w rodzinie (np. Dziadka) w trzeciej osobie, było kiedyś w języku polskim czymś naturalnym i wyrażało szacunek. Taki nasz staropolski, który jeszcze 100 lat temu był obecny. Teraz ta forma została m.in. w języku czeskim (który jest naszym dawnym językiem polskim), a od niego prawdopodobnie w jakiś sposób przyjął to Śląsk.
Nie wiedziałem, ze to nazywają dwojaniem czy trojaniem . W Wielkopolsce też używało sie formy wy do osoby w zasadzie równorzędnej i "oni" w stosunku do dziadków.
Czy mogła by Pani wytłumaczyć, co to znaczy, że język czeski jest "naszym dawnym językiem polskim"? Sam jestem językoznawcą, tyle że germanistą. Stwierdzenie to mimo wszystko wydaje mi się bardzo dziwne.
@@bartekjura487 po prostu mamy wspólną historię i w swoim czasie nasze języki brzmiały tak samo. Potem nasze drogi się rozeszły i polski ewoluował pod wpływem innych narodowości i języków. Podobną historię ma też język portugalski i hiszpański. ;) pozdrawiam
@@alicjape524 Dziękuję za szybką odpowiedź. Oczywiście ma Pani rację jeżeli właśnie chodzi o korzenie obu języków, jednakowoż należałoby tutaj nadmienić, iż jest to proces naturalny. Idąc dalej można przecież stwierdzić, iż język niemiecki i polski, mimo iż obecnie są to dwie kompletnie różne podrodziny językowe, pochodzą od jednego i tego samego języka - indoeuropejskiego. Nie chodzi tutaj o typowo język polski i czeski, ale także o inne języki słowiańskie i niesłowiańskie - zależy tylko jak daleko będziemy spoglądać w historię. Jest to coś kompletnie naturalnego, że z biegiem czasu języki dość podobne się od siebie oddalają i stają się językami coraz mniej podobnymi, a wręcz odrębnymi. Natomiast stwierdzenie, że język czeski jest "naszym dawnym językiem polskim" jest całkowicie błędne, a nawet nielogiczne, gdyż oznaczałoby to, że język czeski na przestrzeni wieków się kompletnie nie rozwijał, tylko stał w miejscu. A sami wiemy, że język sam w sobie nie jest czymś skostniałym. Pozdrawiam serdecznie
Podobnie jak po rosyjsku tylko brak jeszcze drugiego nazwiska patronimicznego np jak Ojciec Ivan to Andriej będzie Andriej Ivanovic Mołotov dość ciekawy odcinek wiele osób o tym nie wie ;)
W czeskim i slowackim się to nazywa "vykanie" i wiele osób nie wyobraża sobie, że użyjecie słowa ty do drugiej osoby, chcecie być wychowani musicie się zwracać per Wy. Trojanie w niemieckim mnie strasznie denerwuje, szczególnie jak nie pamiętam odmiany i pomaga mi słownik, a ja piszę do kogoś z kim jestem na ty. ;-)
Pamiyntom jak za bajtla jeszcze opa czy oma godali za troje, choć niewiela żech z tego rozumioł a i niy wiela z tego pamiyntom. Potym muter mi tyż ło tym łopowiadali :)
W języku ukraińskim oraz rosyjskim też się używa formy dwojania. Naprzykład "czy wy macie jutro dzień wolny " w znaczeniu czy PAN/PANI ma jutro dzień wolny
Zwrot w liczbie mnogiej ze względu na to iż mamy doczynienia z dwoma tzw podmiotami jeden to człowiek a drugi to osoba (działają razem ) ,więc wychodzi nam liczba mnoga
Co ciekawe, Polski jest chyba jedynym językiem słowiańskim, w którym forma grzecznościowa "Wy" zanikła na rzecz innej. Zarówno w językach zachodniosłowiańskich takich jak Czeski, Słowacki, Kaszubski czy właśnie Śląski, jak i wschodniosłowiańskich, np. Rosyjski, Białoruski i Ukraiński, występuje nadal głównie forma grzecznościowa per "Wy"
@@Matthias_SZL typie, argumentum ad ortografiam nie działa, to jest błąd logiczny. To, że olaboga hurr durr śmiałem napisać nazwy języków z wielkiej litery, nie oznacza z automatu, że ten błąd przekreśla to co napisałem. Robisz przypierdolkę o nic, zapewne dlatego, że śmiałem nazwać godkę językiem, ale stwierdziłeś, żeby mnie ""zdyskredytować"" wycelujesz w coś innego, bo na tamto nie masz argumentów. Idź robić przypierdolkę gdzie indziej
@@zbigniewg339 Tak jak myślałem: dla niektórych "typów" nie ma znaczenia, jak coś napiszą - byle się wypowiedzieć. Faktycznie, na maturze za ortografię można dostać bodaj 2% do wymaganych minimum 30., i teraz mamy tego skutki. Gorzej, jeśli kiedyś spadnie ci na łeb wiadukt, zaprojektowany przez inżyniera z maturą na 30%, a sądząc po "typach" twojego pokroju, jest to całkiem możliwe już w najbliższym czasie. Dalsza konwersacja nie ma sensu, więc ją kończę.
Trzeba przestać "panować" To nie średniowiecze i okres niewolnictwa... Przecież nie wypada a nawet jest zabranione witać się po hitlerowsku... A to takie było prestiżowe...
Nie qiem łoco tu idzie ale nie ło Śląsko godka, jo godo do nie znanej Kobiety Pani i obcego faceta pan. Tyljo pierwy godali, wiecie , mogecie. Za dwóch i czech bylo tez pierwy ale formy sie tracom i pszesto tak je bo malo fto godo po slonsku. Kazde male miasto inaczej godo po slonsku. Dobry slonzok czy slonzoczka wie jak sie godo a nie heblo bele co.
Z tym co mnie spotkalo odnosmie zwracania sie do drugiej osoby mam na mysli Ameryke to nikt do nikogo nie zwraca sie przez ty. Jesli osoby sie znaja zwracaja sie do siebie po imieniu. W urzedzie, banku czy na innej plaszczyznie rozmowy obowiazuja zwroty grzecznosciowe poprzez uzywanie wyrazow takich jak pan czy pani. Nie ma czegos takiego jak mowienie sobie na ty. Tak zwracanie sie do drugiej osoby uwaza sie za prostackie, oczywiscie jest ono stosowane przez tzn januszy.
