Бугунги кўрсатувда жамиятдаги таранглик ва сиёсий “аллачи”лар ҳақида гаплашамиз.
“Капитализмни тўғирлашнинг иложи йўқ. Уни фақат енгиш мумкин”
“Бойлар орттирган бойлигидан кўпроқ солиқ тўлаб, халқ фаровонлигини ҳам ўйлайдиган вақт келди. Акс ҳолда исёнлар билан юзма-юз бўламиз”
“Замонамизнинг ҳасис олигархлари 1917 йилги ва ундан кейин авж олган социалистик инқилоблар натижасида завод-фабрикалар, банклар ва ерлар капиталистлардан тортиб олинганини унутиб қўйишди, шекилли”
Бу - ўтган асрдаги радикал ва инқилобчи коммунистларнинг эмас, 21 аср миллиардерлари, банкирлари ва иқтисодчиларининг фикрларидир.
Шулардан бири америкалик миллиардер Рей Далиодир.
Рей Далио: “Одамлар учун қайси тузум фойдалироқ? Албатта, тўртта олигарх ва бешта амалдорга эмас, кўпчиликка фойда келтирадиган тузум фойдалироқдир. Шу нуқтаи назардан олиб қаралса, бугунги капитализм қанчалик бақувват бўлмасин, одамларнинг кўпига эмас, озига фойда келтиряпти. Шу сабабдан ҳам бугунги капитализм ислоҳ қилиниши керак!” - деди.
АҚШдаги “Guggenheim Partners” инвестицион банкининг раҳбари Алан Шварц юртдоши Рей Далиодан ҳам ваҳималироқ баёнот берди.
2019 йилда ўтказилган иқтисодий анжуманлардан бирида у: “Агар халқ: “Элиталар миллий бойликларнинг жуда кўпини ўзига олиб, халққа жуда озини беряпти” - деган ҳулосага келса, икки тақсимлашдан бири содир бўлади. Ё миллий бойликларни қонуний йўл билан тақсимлаш, ёки бўлмаса камбағалликни инқилобий йўл билан тақсимлаш юз беради” - деди.
Қисқаси, демократик Ғарбда олигарх элиталар ва оддий халқ ўртасидаги ижтимоий табақаланиш, муносабатларнинг таранглашуви кўрина бошлаган эди, Ғарб иқтисодчилари, обрўли кишилари ва ҳаттоки Ғарб бойлари ҳам ўз ҳукуматларига бу муаммони ечиш йўлини таклиф қилишди.
Улар бойлар топаётган пулларидан ўз ихтиёрлари билан кўпроқ солиқ тўлаб, халққа ёрдамлашишни таклиф қилишди. Демократик Ғарбнинг нуфузли кишилариЖ “Акс ҳолда халқ исён кўтариб, бойларнинг завод фабрикаларини тортиб олади” - дейишди.
Бу борада диктатура ва автократия ҳукм сураётган минтақа ва давлатларда аҳвол қандай?
Аҳвол шундай-ки, бир томондан, миллий бойликларга эгалик қилувчи олигархлар, ҳукмдор элита ва иккинчи томондан оддий халқ ўртасидаги ижтимоий табақаланиш Ғарбдагидан 100 баравар дахшатли тус олган. Шунга қарамасдан нодемократик давлатларнинг олигарх ва ҳукмдорлари пинагини бузишмайди.
Юзага келган сиёсий, иқтисодий ва ижтимоий муаммоларни ечиш ўрнига, улар ўртадаги тарангликни инфлюенсерларнинг сиёсий “алла”лари ёрдамида бартараф қилишни, норози оммани чалғитишни, тинчлантиришни, ухлатишни мақсад қилишади.
Инфлюенсерлар кимлар?
“Influencer” сўзи инглизча “Influence”, яъни “таъсир” ва “таъсир қилмоқ”, сўзларидан олинган бўлиб, “таъсир қилувчи, таъсир кўрсатувчи” маъноларини англатади. Инфлюесерлар ўзининг билими, обрўси, нуфузи ва машҳурлиги билан жамиятга таъсир ўтказа оладиган шахслардир.
Инфлюенсерлар нафақат Рей Далио ва Алан Шварцларга ўхшаган катта бойлик, обрў ва нуфуз эгалари, балки машҳур уламо, олим, санъаткор ва ҳаттоки ижтимоий тармоқларда бир неча юз минг обуначисига эга блогерлар ҳам бўлиши мумкин.
Демократик давлатларда инфлюенсерлар мустақил фиркга эга қатъиятли шахслар бўлиб, ҳукумат йўриғи бўйича оқни - қора, қорани - оқ дейишмайди, адолатсизликдан норози оммани чалғитишда, аллалашда, ухлатишда иштирок қилишмайди.
Масалан, Германия миллий терма жамоасининг асли турк футболчиси Месут Ўзил уйғур мусулмонларини концлагерларда ўлдириб, уларнинг ички аъзоларини пуллаётган Хитой ҳукуматини танқид қилгач, бутун дунё футбол мухлислари бу муаммога эътибор қаратишди ва Хитойни қоралаб чиқишди.
Диктатура ва автократия ҳукм сураётган давлатларда эса инфлюенсерларнинг аксарияти сиёсий “аллачи” вазифасини бажонидил қабул қилишади. Чунки қабул қилишмаса, бундай режимлар томонидан жазоланишлари мумкин.
Халқчил ҳукуматлар доим муаммони ечишга ҳаракат қилишади ва жамиятдаги тарангликни фақат шу йўл билан бартараф қилишади. Масалан, халқ совуқда газдан узиб қўйилган бўлса, исёнларнинг олдини олиш учун узилган газни яна улашади.
Халқ дардидан йироқ ҳукуматлар эса муаммони ечиш ўрнига, норози оммани аллалашга ҳаракат қилишади. Масалан, халқ совуқда газдан узиб қўйилган бўлса, газни улаш ўрнига, норози омманинг олдига кўринишидан ҳалим, йиғлоқи бир уламони жўнатиб, халқни сабр-тоқатга чақиришади. “Сабрнинг таги - сариқ олтин!” - деган стандарт аллаларни айтишади.
“Факт ва Фикр”нинг кейинги, 9-чи сонида, охирги беш йилда Ўзбекистонда эл оғзига тушган сиёсий “аллачи”ларнинг ОЛДИ-10 талигини тақдим қиламан, иншаАллоҳ.
Фактларни ўрганинг ва фикр қилинг!
Бобомурод АБДУЛЛА
2021 йил 18 февраль
28 сен 2024
