14 Şubat 1924: Şeyh Said İsyanının Başlaması
Dönemin Derin Devlet Odakları 14 Şubat tarihinde Şeyh Said isyanını ülkenin gündemine armağan edivermişlerdir.
Kışkırtılan isyan, plânın 1. evresidir. Müteakiben isyan gerekçe gösterilerek Takriri Sükun Kanunu çıkarılıp İstiklal Mahkemeleri kurulmuş, her geçen gün büyüyen muhalefet bu konjonktürden yararlanılarak tasfiye edilmiştir.
Esasen Şeyh Said isyanına, ‘Doğuda 1924-1938 yılları arasında çıkan 18 isyandan’ farklı bir misyon yüklemek tãrihin ideoloji haline nasıl getirildiğinin bariz bir misalidir. Daha uzun süren bu Doğu isyanlarından hiçbirinin adı bile bilinmezken Şeyh Said İsyanı’nın bir kırık plak gibi sürekli tekrarlanması toplum mühendisliğinin günümüze yansıyan akisleridir.
İsyanı, ‘rejime karşı bir başkaldırı’ olarak gösteren resmî söylemin dışında olayın ‘bir Kürt bağımsızlık hareketi olduğunu, asıl amacın siyãsî ve millî haklar elde etmek’ olduğunu müdafaa edenler de mevcuttur.
Mete Tunçay, İsyanın nasıl bir tasfiyeye dönüştürüldüğünü şöyle anlatır:Takrir-i Sükûn Kanunu geliyor ve muhalefetin kurduğu Terakki Perver Fırka’nın canına ot tıkanıyor. Üniformayı çıkaranlar tasfiye ediliyor. İsmet Paşa “Hayır bunlarla böyle mücadele edilemez. Zaten asıl mesele sadece o başkaldıran Kürtler değil. Asıl mesele, o havayı yaratan İstanbul’daki soysuz aydınlardır” diyor. (Tunçay,2010)
14 Şubat 1925: Deli Halit Paşa'nın Mecliste Bir Tertiple Öldürülmesi
Deli Halit Paşa'nın kardeşi Sami Bey'in anlattıkları ise bütün bu anlatımlardan daha farklı ve oldukça ilginçtir. Sami Bey'in anlattıkları 18 Şubat tarihli Son Telgraf gazetesinde şu şekilde yer almıştır: Sami Bey, Halit Paşa'nın “Bana kahbelik yaptılar” dediğini ifade etmiştir. Paşa’nın çevresinin sarılıp kollarının tutulduğu,Halit Paşa'nın son günlerinde yanından ayrılmayan arkadaşlarının da şahit oldukları gibi Paşa'nın başında yaralar olduğunu bugüne kadar bu bilginin neden saklandığını sormuştur (Özkan,2016:418).
Biz tekrar meclise ve o kritik günlerde yaşananlara dönersek; yaralanan Halit Paşa’ya TBMM odalarından birinde alelade bir yatak yapılmıştır. Halit Paşa ara sıra kendine geldikçe çevresindekilerle kesik kesik konuşmuştur. Mustafa Kemal Paşa olayı heber alınca Halit Paşa’yı ziyaret ederek “geçmiş olsun” dileklerinde bulunmuş, vakaya şahit olmuş ve bu mbuslarla konuşmuştur. Halit Paşa Mustafa Kemal Paşa’ya da Ali Bey'i altına almışken Rize Mebusu Rauf bey tarafından arkadan vurulduğunu söylemiştir (Özkan,2016:419).
Paşa' nın ilk tedavisini Aydın mebusu Dr Reşit Galip yapmış, gerekli ilaçlar tedarik edilerek Halit Paşa’nın yarası sarılmıştır. Halit Paşa ilk 24 saati zaman zaman gelen nöbetlerle ızdırap içinde geçirmiş birkaç defa istifra etmesine rağmen ziyaretine gelenlerle görüşebilmiştir Mustafa kemal paşa Halit Paşa'nın tedavisi için İstanbul'dan alanında uzman bir doktor çağrılmasını emretmiş, bunun üzerine Operatör Doktor Orhan Bey 11 Şubatta Ankara'ya gelmiş Halit Paşa’yı muayene etmiştir. İlk yapılan açıklamalarda Halit Paşa'nın bir iç kanama yaşamaması halinde hayati tehlike olmadığı yönündeydi. Orhan Bey, Paşanın yerinden oynatılmadan tedavisine devam edilmesini istemiş, O nedenle Paşa'nın tedavisine hastanede değil mecliste devam edilmiştir (Özkan,2016:419).
Son anlarını bu şekilde geçiren Deli Halit Paşa,9 Şubat gününden sonra Meclisin bir odasında tam 6 gün boyunca bekletildikten sonra 14 Şubat 1925 günü sabaha karşı saat 02.20 de vefat etmiştir. Deli Halit’in vefat ettiği haberini alan Mustafa Kemal Paşa, Paşa'nın naaşını ziyaret etmiştir (Özkan,2016:420).
Ayrıcalıklardan yararlanmak için kanalımıza katılabilirsiniz:
/ mavera tv
Mavera TV her gün düzenlediği canlı yayınlarda; çocuk etkinlikleri, online atölyeler, kadın programları, sağlık, eğitim, dini sohbetler, aile, siyaset, tarih, ekonomi, edebiyat gibi alanlarda nitelikli ve güncel konuları uzman isimlerle sizlerin hizmetine sunuyor. Siz de Mavera TV’ye abone olarak ve bildirimleri açarak canlı yayınlarımızdan haberdar olabilir, birbirinden özgün içeriklerden ücretsiz yararlanabilirsiniz.
#maveratv #delihalit #şeyhsaid
22 авг 2024
