Armenia (en armenio: Հայաստան, romanizado: Hayastan), oficialmente la República de Armenia (en armenio: Հայաստանի Հանրապետություն, romanizado: Hayastani Hanrapetut'yun), es un país del Cáucaso Sur sin salida al mar localizado entre Europa y Asia. Comparte frontera al oeste con Turquía, al norte con Georgia, al este con Azerbaiyán y al sur con Irán y el exclave azerbaiyano de Najicheván.
Armenia es una antigua república soviética, y un Estado unitario, multipartidista y en un proceso de democratización6 que tiene sus raíces en una de las más antiguas civilizaciones del mundo. Dotada de un rico patrimonio cultural, se destacó como la primera nación en adoptar el cristianismo como religión oficial en los primeros años del siglo iv (la fecha tradicional es 301).8 Aunque Armenia es un Estado constitucional secular, la fe cristiana desempeña un papel primordial en su historia y en la identidad del pueblo armenio.
Cultural, histórica y políticamente, Armenia se considera como parte de Europa. Sin embargo, su localización en el Cáucaso meridional la sitúa en una supuesta frontera imaginaria entre Europa y Asia: en realidad se trata de un país transcontinental, a medio camino entre los dos ámbitos geográficos. Estas clasificaciones son arbitrarias, pues no hay diferencia geográfica fácilmente definible entre Asia y Europa.
En Armenio / հայերեն (hayeren)
Հայաստան (հայերեն՝ Հայաստան, ռոմանիզացված՝ Hayastan), պաշտոնապես Հայաստանի Հանրապետություն (հայերեն՝ Հայաստանի Հանրապետություն, ռոմանիզացված՝ Hayastani Hanrapetut'yun), հարավկովկասյան երկիր է դեպի ծով ելք չունեցող ծով, որը գտնվում է Եվրոպայի և Ասիայի միջև։ Այն արևմուտքից սահմանակից է Թուրքիային, հյուսիսից՝ Վրաստանին, արևելքից՝ Ադրբեջանին և հարավում՝ Իրանին և Նախիջևանի ադրբեջանական էքսկլավին։
Հայաստանը նախկին խորհրդային հանրապետություն է և ունիտար, բազմակուսակցական պետություն՝ ժողովրդավարացման գործընթացում6, որն իր արմատներն ունի աշխարհի հնագույն քաղաքակրթություններից մեկում։ Օժտված լինելով հարուստ մշակութային ժառանգությամբ՝ այն աչքի է ընկել որպես առաջին ժողովուրդը, որն ընդունել է քրիստոնեությունը որպես պաշտոնական կրոն 4-րդ դարի սկզբին (ավանդական տարեթիվը՝ 301 թ.):8 Թեև Հայաստանը աշխարհիկ սահմանադրական պետություն է, սակայն քրիստոնեական հավատքը խաղում է. դեր, հիմնարար դեր նրա պատմության և հայ ժողովրդի ինքնության մեջ։
Մշակութային, պատմական և քաղաքական առումով Հայաստանը համարվում է Եվրոպայի մաս, սակայն նրա գտնվելու վայրը Հարավային Կովկասում նրան դնում է Եվրոպայի և Ասիայի ենթադրյալ երևակայական սահմանի վրա. իրականում այն անդրմայրցամաքային երկիր է՝ երկու աշխարհագրական տարածքների միջև ընկած ճանապարհի կեսին: կամայական են, քանի որ Ասիայի և Եվրոպայի միջև հեշտորեն սահմանելի աշխարհագրական տարբերություն չկա
(Hayastan (hayeren, Hayastan, rromanizats’vats, Hayastan), pashtonapes Hayastani Hanrapetut’yun (hayeren, Hayastani Hanrapetut’yun, rromanizats’vats, Hayastani Hanrapetut'yun), haravkovkasyan yerkir e depi tsov yelk’ ch’unets’vogh tsov, vory gtnvum e Yevropayi yev Asiayi mijev. Ayn arevmutk’its’ sahmanakits’ e T’urk’iayin, hyusisits’, Vrastanin, arevelk’its’, Adrbejanin yev haravum, Iranin yev Nakhijevani adrbejanakan ek’sklavin.
Hayastany nakhkin khorhrdayin hanrapetut’yun e yev unitar, bazmakusakts’akan petut’yun, zhoghovrdavarats’man gortsynt’ats’um6, vorn ir armatnern uni ashkharhi hnaguyn k’aghak’akrt’ut’yunnerits’ mekum. Ozhtvats linelov harust mshakut’ayin zharrangut’yamb, ayn ach’k’i e ynkel vorpes arrajin zhoghovurdy, vorn yndunel e k’ristoneut’yuny vorpes pashtonakan kron 4-rd dari skzbin (avandakan taret’ivy, 301 t’.):8 T’eyev Hayastany ashkharhik sahmanadrakan petut’yun e, sakayn k’ristoneakan havatk’y khaghum e. der, himnarar der nra patmut’yan yev hay zhoghovrdi ink’nut’yan mej.
Mshakut’ayin, patmakan yev k’aghak’akan arrumov Hayastany hamarvum e Yevropayi mas, sakayn nra gtnvelu vayry Haravayin Kovkasum nran dnum e Yevropayi yev Asiayi yent’adryal yerevakayakan sahmani vra. irakanum ayn andrmayrts’amak’ayin yerkir e, yerku ashkharhagrakan taratsk’neri mijev ynkats chanaparhi kesin: kamayakan yen, k’ani vor Asiayi yev Yevropayi mijev heshtoren sahmaneli ashkharhagrakan tarberut’yun ch’ka.)
6 сен 2024
