Hıyar,halk tarafından kullanılan ismiyle salatalık, Kabakgiller (Cucurbitaceae) familyasından yazlık ve sarılıcı bir sebzedir. Yaz aylarında açık alanda yetiştirilir. Kış aylarında ise örtü altında yetiştiriciliği yapılır. Ülkemizde salatalık üretiminin % 60 - 70’i açık alanda yapılmaktadır.
Hıyar bitkisinin anavatanı Hindistan’dır. Hindistan’da 5000 yıldır yetiştirildiği bilinmektedir. Oradan Çin’e, Batı Asya’ya, Kuzey Afrika ve Güney Avrupa’ya yayılmıştır.
Bilimsel İsmi : Cucumis sativus
Kök
Hıyar bitkisi toprak rutubetini çok sever. Bu yüzden kökleri yüzlektir ve optimum koşullarda 20 - 25 cm derinlikte gelişir. Bitkinin ana kökü 5 - 10 cm uzunluğunda kazık karakterlidir. Ana kökün üzerinde bolca saçak kök uzantısı vardır. Kök kumlu ve hafif bünyeli topraklarda 100 - 200 cm, killi ve ağır bünyeli topraklarda ise 50-100 cm derinliğe gidebilir. Bitki kökünün büyük bir çoğunluğu 10 - 20 cm derinlikte yer alır.
Gövde
Hıyar bitkisi otsu bir gövdeye sahiptir. Gövde sürünücü ve tırmanıcı özelliktedir. Gövde yapısı köşeli ve tüylüdür. Bitkinin gövde üst aksamları taşıyacak güce sahip olmadığı için yakındaki nesnelere tutunarak ve sarılarak büyüme gösterir. Gövde boğumlardan oluşur. Bu boğumlar üzerinde yaprak ve sülükler bulunur. Yaprak koltuklarından yan dallar uzar. Dişi ve erkek çiçekler yaprak koltuklarından meydana gelmektedir. Ana gövde üzerinden ortalama 4 - 6 yan dal çıkar. Bu dalların her birinden de 4 - 6 yan dal uzar.
Yaprak
Bitkinin yaprakları gövde üzerinde bulunan boğumlar üzerinde gelişir. Uzun bir sapa sahip olan yaprakların büyüklük ve şekilleri birbirinden farklıdır.
Hıyar Çiçeği
Hıyar bitkisinin çiçekleri tek evciklidir. Yani erkek ve dişi organlar farklı çiçekler üzerinde bulunurlar. Çiçekler tekli veya çoklu olarak yaprak koltuklarından çıkar. Erkek çiçekler dişi çiçeklere göre daha erken gelişirler. Yan dallarda dişi çiçek yoğunluğu daha fazladır. Bu nedenle uç alımı yapılarak yan dalların oluşması sağlanır. Olgunlaşan çiçek tozları yapışkan bir madde ile birbirlerine bağlanırlar ve böylelikle dağılmazlar. Bu durum çiçeklerin rüzgarla taşınmasına engeldir. Bu yüzden çiçeklerin böcekler yardımıyla taşınması gerekmektedir. Dişi çiçeğin ucunda meyve taslağı bulunur. Dişi çiçeğin sapı erkek çiçeğe göre daha uzundur.
Meyve
Meyvelerin şekil ve büyüklükleri birbirinden farklıdır. İçi boş meyveler de görülebilir. Bu meyvelerin pazar kalitesi düşüktür.
Hıyar Tohumu
Ortalama 30 - 60 hıyar tohumu 1 gram gelir. Ticari olarak kullanılan tohumların en az % 80 - 90’ının çimlenmesi gerekmektedir. Optimum çimlenme sıcaklığı 25 - 30 C°’dir. 10 dereceden düşük ve 40 dereceden yüksek sıcaklıklarda çimlenme oranı ciddi oranda azalır.
İklim İsteği
Bir ılık iklim sebzesi olan hıyar, yüksek ve düşük sıcaklıkları sevmez. Soğuğa karşı çok hassastır, sıfırın altındaki sıcaklıklarda yaşayamaz. Düşük sıcaklıklarda bitkinin gelişimi yavaşlar, yüksek sıcaklıklarda ise fungal hastalıklar ve aşırı su kaybı verimi etkiler. 30 °C’ nin üzerindeki sıcaklıklar solgunluğa neden olur. Sıcaklığın 40 °C’ nin üstüne çıkması halinde, bazı fizyolojik bozukluklar görülür.
Bitkinin direk güneş ışığı isteği fazla değildir. Fakat ışık süresi ve miktarının azalması, hıyarda erkek çiçek oluşumuna neden olur. Işıklanma süresinin 12 saatten çok, ışık miktarının 6000 - 8000 lümen olması, dişi çiçek oranını artırır. Bu da verimin artmasını sağlar.
Toprak İsteği
Hıyar bitkisi toprak seçimi konusunda oldukça kaprislidir. Aşırı nemli, soğuk, killi ve su düzeyi düşük olan topraklarda istenilen verim alınamaz. Ağır bünyeli topraklarda çiçek oluşumu gecikir, kök hastalıklar görülme riski çoğalır. Hafif bünyeli topraklarda bilinçli bir gübreleme yapıldığı takdirde verimli bir üretim yapılabilir. Bitkinin yetişebilmesi için optimum pH aralığı 5.5 - 5.8 dereceleri arasındadır. Düşük pH değerine sahip, asidik topraklarda magnezyum eksikliği ortaya çıkabilmektedir.
Hasat Zamanı
İlk hasat için en ideal zaman, meyvelerin normal çeşit iriliğinin 1/3’ü ya da en çok 1/2’sini aldığı zamandır. Bu evrede hıyarlar gevrek olur ve özellikle çekirdekli çeşitlerde çekirdekler henüz irileşmemiştir.
Hasadın Yapılışı
Hıyar hasadı 2 - 3 günde bir, tam verime geçildiğinde her gün yapılır. Meyveler, dala bağlandıkları
saplarından keskin bir bıçak ya da makasla kesilir. Meyveler asılarak kopartılmamalıdır. Meyveler çizilmemeli ve zedelenmemelidir. Hasadın sabah erken ya da akşam saatlerinde yapılması tavsiye edilir.
Bu videomuzda bahçemizde teneke saksılarda yetiştirdiğimiz sırık salatalıklarımızın gelişim ve bakım sürecini sizler için kayıt altına aldık ve konu ile ilgili çok değerli bilgiler verdik ve uygulamalar gösterdik...
bahçe, pratik bilgi ve stil, nasıl yapılır, hıyar, salatalıkta verim arttırma, salatalık yetiştirme, sebze yetiştirme
Konu ile ilgili aklınıza takılanları bize sorabilir, yorum bölümü aracılığı ile bizimle iletişime geçebilirsiniz. İyi seyirler.
26 сен 2024