Fəth etdim ölkələr, göstərdim hünər Mənə tabe oldu, bir çox şəhərlər Bu cürə söylədi böyük hökmdar Bundan daha böyük hünərmi olar? Bir şair daha böyük hünər göstərdi Saysız hesabsız ürək fəth etdi. Padşah qarşısında cəsarətilə Şair öz fikrini gətirdi dilə “Bir insan həyatı,insan taleyi Fəth edilmiş ölkələrdən qiymətli Edərdim əlimdən gələn hər şeyi Anaların gözü olmasın nəmli” Hökmdar şairə qəzəblə baxdı O dindi,sanki ildırım çaxdı “Çəkib qılıncını,minib boz atı Zəfərdən zəfərə getməsə əsgər Nəyə lazımdir insan həyatı? Dünya bir sönük səhnəyə bənzər” Hökmdar danışdı,şair dinlədi Şairə dedilər,-“Növbə səndədi”. “Zəfər - ev tikməkdir,zəfər - bağ salmaq Bunun üçün yaratmış Allah insanı. Zəfər - bir insanın kölnünü almaq Heçnə əvəz etməz tökülən qanı”. Hökmdar əyləşib uca taxtında Şairin cavabın verdi anında “Məmləkətlər alıb mən töksəmdə qan Elm, tərəqqi, ədalət yaydım Yazdığım qanunla qorundu insan Bu işi özümə şərafət sandım”. Mübahisə hələ davam edirdi Hardasa qəlblərdə eşidilirdi “Hər məkanda olsun sülhi-bərqərar Dağılmasın bir göyərçin yuvası İnsan yaşadarsa,özüdə yaşar Bitsin nəhayət dünya davası” Oxucunun fikri çox maraqlıdır Hökmdar haqlıdır?Şair haqlıdır?
Allah insanı öz sürətində yaradıb deyəndə görnüş olaraq deyilmir insan Allahın sifətlərindən ibarətdir mərhəmət sevgi bağşlam yaradaq kimi bir çox sifətlər insanda var hər bir insan Allahın bir zərəsdir insan Allahın sifətlərini daşıdıqını unutmamaldır
Bəs hürufilik sözünün mənası nədir? Sufilik sözünün mənası nədir? Bu barədə heç nə deyilmədi. Bu sözlərin mənası açılmadan Nəsimi yaradıcılığıni anlamaq olmaz.
Ümmül Kitab Allah Qatında Bir Kitabdır Orda Bütün Sirrlər Var Allaha Qovuşmağı Bu Günnən İstəyin Ruhunuzu O Na Təslim Edin Bütün Sırrlar Gelib Sizi Bulsun Allaha Aparsın Ermiş Evliya Olun... Yaşasın Allah Ve Dostları Allahhümme Lebbeyk
Nesiminin idealogiyasini anlamaq ucun cox boyuk elmi ve dini edebiyyat yolu kecmek lazimdir. Sigmazam sozu altinda bildirir ki, Allah insani ozune benzer bir shekilde yaradib ve insanin ucaligini vurgulayir. Govher ile la mekan menem sozleri ise cennet ve cehennem insanin xasiyeti ve onun pozitiv ve ya negativ ic dunyasini bildirir. Zerre menem gunes menem ve saire dedikde ise insan zerreden yani atomdan movcud olan bir varliq olmasi ile eyni zamanda gunesh ve saire movcud olan cismler insan ucun vacib olan bir elementlerdi yani insanin yashamagi ucun vacib baglanti yaradir. Yani butun beser her bir varlig insanin yaranmasi ile beraber insan ucun vacib olan bir elemtlerdir. Buda felsefe noqtei nezerden umumi birlik yaradir. Eyni zamanda MENEM sozunu tam olaraq baglayir ve insanin ne geder mukemmel bir yaradilish olmasini bildirir.
Xanım, bu qəzəl yox, qəsidədir, əruz vəzninin rəcəz bəhrindədir Bir də ki, Nəsimi insanı Allaha bərabər tutmur, sadəcə hurüfiliyə görə dünya ikidir: insan və kainat. Bu savadsızlığı sizə hansı məktəbdə tədris edirlər?
Hürufilikdə insan Allahla bərabər tutulmurdu. Sadəcə olaraq Allahın ən gözəl əsəri kimi baxıldığında Allahı xatırladır. Yaradılmışa baxanda Yaradanı görməklə yaradılmışın yaradıcı ilə eyni olması tamamiylə başqa şeylərdir.
