Londra'dan sonra dünyanın en eski ikinci metrosu olan Tünel'in oluşum hikayesi Fransız mühendis Eugene Henri Gavand'ın girişimiyle başlar. Gavand, dönemin ticaret ve bankacılık merkezi olan Galata ile sosyal hayatın kalbinin attığı Pera arasında sürekli mekik dokuyan insanları gözlemler ve Yüksekkaldırım Yokuşu ile Galipdede Caddesi'ne alternatif bir yol düşünür. Bu iki merkezi birbirine bağlayacak asansör tipinde bir demiryolu projesi için Osmanlı Padişahı Sultan Abdülaziz Han'ın huzuruna çıkar, 10 Haziran 1869'da Tünel yapım imtiyazını alır. İşletme süresi 42 yıl olarak belirlenen Tünel "yap-işlet-devret" modeliyle inşa edilir.
Tünel yapım çalışmaları 30 Haziran 1871'de başlar. Temmuz 1872'de İngiliz uyruklu "The Metropolitan Railway Of Constantinople From Galata to Pera" adlı şirketin tescili yapılır. 05 Aralık 1874'de yapımı tamamlanan Tünel'de hayvan taşımalı deneme seferlerinin ardından 10 para yolculuk ücreti karşılığında insan taşımacılığına geçilir. Tünel, 17 Ocak 1875'te yerli ve yabancı muteber davetli topluluğunun katıldığı görkemli bir törenle hizmete alınır.
İlk yapım maliyeti 180 bin Osmanlı Lirası olan Tünel tesislerinin enerjisi 150 beygir gücünde iki buhar makinesiyle sağlanır. Tünel, sefere başladığında iki tarafı açık olan vagonlar elektrik olmadığı için gaz lambalarıyla aydınlatılır.
1910'da elektrikli tramvaylara geçiş çalışmaları başlayınca, şirket, 1911 yılında Osmanlı uyruğuna geçer ve "Dersaadet Mülhakatından Galata ve Beyoğlu Beyninde Tahtel'arz Demiryolu" unvanını alır. Daha sonra devlet tarafından 175 bin Türk lirasına satın alınarak 01 Mart 1939'da millileştirilen Tünel, 16 Haziran 1939'da 3645 sayılı yasa ile kurulan İstanbul Elektrik Tramvay ve Tünel İşletmeleri (İETT) Umum Müdürlüğü'ne devredilir.
İkinci Dünya Savaşı'nda bazı malzemeleri satın alınamadığı için üç buçuk ay yolcularından ayrı kalan Tünel, Fransız Electro Enterprise firması tarafından 33 Milyon Lira sarfla tamamıyla yenilenerek elektrikli hale getirilir. Tünel'in elektrifikasyon çalışmaları 1968 yılında başlar, 2 Kasım 1971 tarihinde yeni haliyle törenle hizmete açılır. 350 beygir gücündeki elektrikli sistemiyle 573 metrelik mesafeyi 90 saniyede aşan Tünel, 16 metre boyunda iki vagonuyla bir seferde 170 kişiyi taşır.
Kaynak: www.iett.istanbul
Story of Tünel, the second oldest subway in the world, began with the vision of French engineer Eugene Henri Gavand. He saw that people were constantly going back and forth between Galata, which was center of social life, and Pera where the hearh of trade and banking used to beat during those times. Gavand devised an alternative route to Yüksekkaldırım and Galipdede Street. He visited the Ottoman Sultan Abdülaziz Han to ask for permission to his project which was a funicular railway system to connect two centers. Project was implemented in a BOT (build-operate-transfer) model with an estimated 42 years operation period. Gavand obtained the concession on June 10th, 1869.
Tünel construction works started on June 30th, 1871. On 1872's July, the British Company "The Metropolitan Railway of Constantinople from Galata to Pera" was established. Construction was completed on December 5th, 1874 and Tünel started transporting people on January 17th, 1875. A spectacular opening ceremony was organized and many local and foreign guests participated to the event.
Initial construction cost was 180 thousand Ottoman Liras and the energy for operations was supplied through 150 horsepower steam engines. Wagons were illuminated with gas lamps due to the fact that electricity was not available at the time.
After electric trams had arrived in 1910, Tünel was registered as an Ottoman company and took the title of "Dersaadet Mülhakatından Galata ve Beyoğlu Beyninde Tahtel'arz Demiryolu." Tünel was purchased and nationalized by the Turkish Republic on March 1st, 1939. Then, it was handed over to the General Directorate of İstanbul Electricity Tram and Tunnel Enterprises established with the Law No: 3645.
During the Second World War, Tünel had to close its doors for three and a half months due to some material shortage. In time, it was renovated by a French Company called "Electro Enterprise" for 33 million TL, and took its present form. Wagons cover a distance of 573 meters in 90 seconds thanks to a 350 HP electrical system and 170 passengers can travel in two directions at one time.
Reference: www.iett.istanb...
/ mbc.tr
30 сен 2024
