Primeiru-Ministru Taur Matan Ruak: Programa Governu, programa konsensual
Programa VIII Governu nian, programa ida ke horisehik iha ha’u nia diskursu temi konsensual tanba ne’e kolabora ho kontribuisaun Bankada CNRT nian, agora kompleta ho Bankada FRETILIN no Bankada hotu-hotu nian. Iha programa ida ne’e apela ba reformas, reforma nia funsaun ne’e saida? Primeiru efisiénsia iha ita-nia administrasaun publika, segundu mak garante sustentabilidade, terseiru mak hetan dezenvolvimentu ekilibradu ida, kuartu mak inkluzaun, i reforma sira ne’e akontese se ita-boot sira fó hotu apoiu. Se ita-boot sira la fó apoiu, ha’u dehan katak, ita hakarak ka lakohi ita rasik mak kee rai-kuak ba ita-nia nasaun i nia sei hakoi iha loron ida, tanba ita nia país kiak mais komportamentu hanesan riku i ema país sira ne’ebé riku komportamentu hanesan ema kiak. Ita haree ita-nia esperiénsia embaixada sira iha Timor, barak liu la selu, mas iha sira-nia rain, sira kobra ita maka’as. Sr. Deputadu sira levanta katak asesór ida ne’e manán hanesan ne’e, manán hanesan ne’ebá, lei sira ne’e uluk ita-boot sira mak halo hotu, i ohin ami implementa de’it ami seidauk halo alterasaun ida i entaun ha’u hanoin ne’e tempu para ita hamutuk i Parlamentu ne’e rasik iha nia lisaun rasik i se mak ha’u atu fó lisaun ba Parlamentu. Tanba hau-nia tempu iha Prezidente Repúblika, Parlamentu ne’e iha unanimidade, ha’u porque um pouco ser destituído. Tanba saida mak ohin ita-boot sira labele ajuda malu i ajuda Governu para rezolve problema sira ne’ebé barak ita boot-sira ko’alia ke barak ita-boot sira la ko’alia hotu, mas ko’alia de’it rohan. Ha’u lakohi hatudu liman ba ita-boot sira tanba ne’e la’ós hau-nia ábitu durante tempu naruk ne’ebé ha’u serbí Timor. Tanba prinsípiu ida ne’ebé orienta ha’u mak ida ne’e, “Iha tempu susar nia laran ita mate hamutuk iha tempu di’ak nia laran ita basa liman hamutuk”, se karik ha’u uja hanesan ita-boot sira, primeiru vitima mak CNRT tanba ukun tinan 10. Ha’u la fó sala ba ha’u-nia maun Xanana, ha’u fó sala ba sira hotu ne’ebé hale’u nia hodi dirije iha tinan 10 nia laran. Sr. Xanana ha’u nia wakil 17 anos, ha’u koñese liu nia duké ita-boot sira tuur iha ne’e. Entaun ha’u reforsa filafali ha’u-nia apelu katak ne’e tempu para ita hamutuk, ne’e mak tempu loos ita hamutuk, ha’u espera katak ita-boot sira iha korajen paraké ita halo ajuste i Parlamentu iha tiha esperiénsia ona.
30 сен 2020
