#ayfer #düzdaş #arguvan #derlemeler #kilam #ârxawûn #
AYFER DÜZDAŞ’TAN KÜRTÇE ARGUVAN KILAMLARI
Halk müziği sanatçısı Ayfer Düzdaş, Malatya-Arguvan yöresinden derlediği Kürtçe halk şarkılarını 1 Ekim 2022 tarihinde, Şişli Cemil Candaş Kültür Merkezi’nde dinleyici ile buluşturacak.
Halk arasında Malatya ‘’Arguvan Türküleri’’, “Arguvan Ağzı“, “Arguvan Havası”, ‘’Kilomên Ârxawûn’’ olarak bilinen halk şarkılarının, daha çok Kürtçe/Kurmancî olanlarını derleyen Ayfer Düzdaş, bu kılamları, Caner Yılmaz’ın aranjorlüğünde güçlü bir müzisyen kadrosuyla icra edecek.
Ayfer Düzdaş, 2012 - 2014 yıllarında Malatya’nın Arguvan, Yazıhan, Kürecik, Hekimhan ilçeleri ve köylerinde yaptığı Kürtçe derlemeleri uzun bir çalışmadan sonra bölümler halinde dinleyiciyle buluşturacak.
Sanatçı bu derleme çalışmalarını yaparken; il ve ilçe merkezlerinin yanı sıra 15’ten fazla köy ziyaretinde bulunmuş, 18 kaynak kişiden, yöreye ait 90'nın üzerinde Kürtçe/Kurmancî eser kayıt altına almış. Çoğu ilk kez gün yüzüne çıkan bu derlemeler ile yerelde saklı kalmış ama hinterlandı evrensel boyutlarda olan kültürel değerleri de kamusallaştırmış olacak.
Ayfer Düzdaş bu çabasıyla, kaybolmakla yüz yüze kalan Arguvan Klamları’nı birer kültürel değer olarak gün yüzüne çıkarıyor, dinleyicisinin beğenisine sunmak için gerekli altyapı çalışmalarını sürdürüyor. Böylece, kayıt altına aldığı kültürel ve sanatsal değerleri albüm ya da albümlerde toplayacak ve gelecek kuşaklara sözlü tarih çalışması olarak da aktarmış olacak.
***
Arguvan ezgileri genellikle köy ve doğa toplumlarında sık görülen temalar ile örülüdür. Başat olan temalar ise sevda, gurbet, ölüm ve ayrılık üzerinedir. Yaşamın içinden beslenen ezgiler tarlada ot biçerken, yaylaya çıkarken, koyun otlatırken ve bir ölüm yaşandığında yakılan ağıtlarda bulur ifadesini.
Arguvan ezgileri çoğunlukla ‘’Dede Makamı’’, ‘’Hüseyni’’, ‘’Uşak’’ ve ‘’Garip Hicaz’’ makamlarında söylenir.
Malatya’da söylenen klamlar (türküler) hem uzun hava hem de kırık hava olarak karşımıza çıkar. Cemler’de semah dönülürken söylenen deyişler ve Duwaz-ı İmam’lar da önemli bir yer tutmaktadır. Yörede; Alevi felsefesinden kaynaklı deyiş, duvaz ve semah ezgilerine de sıkça rastlanır. ‘’Dede Makamı’’ olarak da ifade edilir. Fakat deyişlerin büyük bir kısmı asimilasyonun etkisiyle Türkçe söylenir olmuştur.
Yörede “Dede Makamı” olarak tanımlanan deyişler; üç telli Dede Sazı ile çalınır, on iki perdeli, tezenesiz çalım şekli olan pençe ya da şelpe adı verilen teknikle icra edilir.
Malatya’da dede sazı dışında bağlama, cura, klarnet (Arapgir), keman (çok azdır), davul-zurna, kaval (Çobanlar kaval ve dilli düdük çalar) en çok görülen enstrümanlardır. Düğünlerde genelde davul-zurna ya da davul-klarnet çalınır.
16 сен 2024
