Хасад ва кибр: Хидоят йўлига ғов бўлувчи омиллардан бири кибр ва манманликдир. Росулуллоҳ ﷺ ўз ҳадиси шарифларидан бирида бу сифатни: Кибр ҳақни инкор қилиш ва одамларни ҳақир санашдир, деб таърифлаганлар. Кибрнинг зидди эса тавозедир. Тавозенинг маъноси: Хақиқатни кимдан бўлсада қабул қилиш, ўзгаларга хуш муъомалада бўлишдир. Мутакаббир кимса ўзини ҳақ деб билади, ўз сўзига ва қилаётган ишига мутаассиб бўлади, яъни меники ҳақ деб туриб олади. Мана шу мутакаббирлик ва манманлик Иблисни саждага буюрилган вақтда, буйруққа бўйсунмасликка ундади. Аллоҳ таоло айтади: وَإِذۡ قُلۡنَا لِلۡمَلَٰٓئِكَةِ ٱسۡجُدُواْ لِأٓدَمَ فَسَجَدُوٓاْ إِلَّآ إِبۡلِيسَ أَبَىٰ وَٱسۡتَكۡبَرَ وَكَانَ مِنَ ٱلۡكَٰفِرِينَ (Эй Муҳаммад ﷺ ), эсланг, Биз фаришталарга Одамга таъзим қилинг дейишимиз билан улар саждага эгилдилар. Фақат Иблис кибр ва ор қилиб кофирлардан бўлди. (Бақара сураси, 34-оят). Яхудийлар такаббур ва хасад қилганлари учун Росулуллоҳ ﷺ га иймон келтиришдан бош тортдилар, ваҳоланки улар у зотни яхши танишар, хақиқий пайғамбар эканликларини билишар эди. Аллоҳ таоло айтади: ٱلَّذِينَ ءَاتَيۡنَٰهُمُ ٱلۡكِتَٰبَ يَعۡرِفُونَهُۥ كَمَا يَعۡرِفُونَ أَبۡنَآءَهُمۡۖ وَإِنَّ فَرِيقٗا مِّنۡهُمۡ لَيَكۡتُمُونَ ٱلۡحَقَّ وَهُمۡ يَعۡلَمُونَ Биз Китоб ато этган кимсалар (яхудий ва насронийлар) уни (Муҳаммад алайҳиссалом) ўз фарзандларини таниган каби танийдилар. (Яъни, ўзларининг Илоҳий Китобларида у зот хақида ўқиганлар). Ва албатта улардан бир гурухи билганлари ҳолда хақиқатни яширадилар. (Бақара сураси, 146-оят). Кибр ва хасад туфайли Абу Жаҳл ҳам иймондан бош тортди. Ундан сўрашганда: Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ростгўй ҳақ эканликларини била туриб нима учун бош тортасан. Абу Жаҳл: Бизни қабила ва бани Хошим доимо шараф устида мусобақа қилар эдик, пойгадаги икки чавандоз каби, улар "биздан пайғамбар чиқди" дейишмоқда, биз энди уларга қандай қилиб ета оламиз, Аллоҳга қасамки, унга асло иймон келтирмаймиз, деб жавоб берган эди. Абдуллоҳ ибн Убай ибн Салул (мунофиқ)ни ҳам иймондан тўсган нарса, мана шу кибр ва хасад касаллиги бўлди. Банда учун Аллоҳ таолонинг неъматлари ичида иймон ва маърифатдан улуғи йўқдир. Унга эриши учун бағрикенглик ва қалб кўзи ўткирлигидан бошқа васийла йўқдир. Куфр ва маъсиятдан каттароқ бало офат йўқдир. Маскур икки нарсага чақиришда қалб кўрлиги ва жаҳолат зулматидан бошқа нарса йўқдир. Хулоса шуки, кимки ҳақ аҳлини даъватини кибр ва манманлик билан қарши олар экан билсинки, юқоридаги мутакаббирларни касали билан балоланибди, уларга келган бало офатлар унга ҳам келади... Аллоҳ таоло айтади: سَأَصۡرِفُ عَنۡ ءَايَٰتِيَ ٱلَّذِينَ يَتَكَبَّرُونَ فِي ٱلۡأَرۡضِ بِغَيۡرِ ٱلۡحَقِّ وَإِن يَرَوۡاْ كُلَّ ءَايَةٖ لَّا يُؤۡمِنُواْ بِهَا وَإِن يَرَوۡاْ سَبِيلَ ٱلرُّشۡدِ لَا يَتَّخِذُوهُ سَبِيلٗا وَإِن يَرَوۡاْ سَبِيلَ ٱلۡغَيِّ يَتَّخِذُوهُ سَبِيلٗاۚ ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمۡ كَذَّبُواْ بِـَٔايَٰتِنَا وَكَانُواْ عَنۡهَا غَٰفِلِينَ Мен ерда ноҳақ кибру ҳаво қилиб юрадиган, агар барча оят мўъжизаларни кўрсалар ҳам, уларга иймон келтирмайдиган, тўғри йўлни кўрсалар уни (ўзлари учун) йўл қилиб олмайдиган, агар залолат нотўғри йўлни кўрсалар, уни йўл қилиб оладиган кимсаларни Ўз оят мўъжизаларимдан буриб юборурман яъни, англаб етмайдиган қилиб қўюрман. (Аъроф сураси, 146-оят). Яъни, такаббур кимсаларни оятларимни фаҳмлаш, у ҳақда фикр юритиб, тадаббур қилишдан маҳрум қиламан ва кибру - ҳаво қилганларига жазо сифатида қалбларини муҳрлаб қўяман. Аллоҳ таоло қалбимизни ва амалларимизни ислоҳ қилсин. Амийн!
📮 Rasululloh sollallohu alayhi vasallam aytdilar: ✅ - Kim odamlarni hidoyatga (yaxshi amal va sunnatga) da'vat qilsa, unga ergashganlarning ajriga ko'ra ajr beriladi, bu ajr ularning ajrlaridan hech narsani kamaytirmaydi. 🚫 - Shuningdek, kimdir odamlarni zalolatga chorlasa, unga ergashganlarning gunohiga yarasha jazolanadi, bu gunoh ularning gunohini kamaytirmaydi.📚 (Sahih Muslim #6980)
