Komitas Vardapet [Կոմիտաս Վարդապետ]: Divine Liturgy (Sigvards Kļava, Latvijas Radio koris) 

14:49 CHOIR Փա՜ռք Քեզ Տէր Աստուած մեր: Park kez der Asdvadz mer. [Glory to you, O Lord our God.] PEOPLE Հաւատամք ի մի Աստուած/ Havadamk ee mi Asdvadz [We believe in one God,] ի Հայրն ամենակալ,/ ee Hayrn amenagal [the Father almighty,] յԱրարիչն երկնի եւ երկրի,/ Hararichn yergni yev yergri [maker of heaven and earth,] երեւելեաց եւ աներեւութից:/ yereveliatz yev anerevootitz [of things visible and invisible.] Եւ ի մի Տէր Յիսուս Քրիստոս՝/ Yev ee mi Der Hisoos Krisdos/ [And in one Lord Jesus Christ,] յՈրդին Աստուծոյ,/ Vortin Asdoodzo/ [the Son of God,] ծնեալն յԱստուծոյ Հօրէ միածին/ dzunyaln hAsdoodzo Horeh miyadzin [begotten of God the Father, only-begotten,] , այսինքն յէութենէ Հօր:/ aysinkun eyooteneh Hor/ [that is of the substance of the Father.] Աստուած յԱստուծոյ,/ Asdvadz hAsdoodzo/ [God from God,] Լոյս ի Լուսոյ,/ Looys ee Looso/ [light from light,] Աստուած ճշմարիտ յԱստուծոյ ճշմարտէ,/ Asdvadz jushmarid hAsdoodzo jushmardeh/ [true God from true God,] ծնունդ եւ ո՛չ արարած:/ dzunoont yev voch araradz/ [begotten and not made;] Նոյն Ինքն ի բնութենէ Հօր,/ Nooyn inkun ee pnooteneh Hor/ [of the same nature of the Father,] Որով ամենայն ինչ եղեւ յերկինս եւ ի վերայ երկրի,/ vorov amenayn inch yeghev hergins yev ee verah yergri/ [by whom all things came into being in heaven and on earth,] երեւելիք եւ աներեւոյթք:/ yerevelik yev anerevuytk/ [visible and invisible;] Որ յաղագս մեր մարդկան/ Vor haghakus mer martgan/ [Who for us men] եւ վասն մերոյ փրկութեան/ yev vasun mero purgootyan/ [and for our salvation] իջեալ յերկնից՝/ ichyal hergnitz/ [came down from heaven,] մարմնացաւ,/ մարդա- ցաւ,/ marmnatzav/ martatzav/ [took body, became man,] ծնաւ կատարելապէս/ dznav gadarelabes/ [was born perfectly] ի Մարիամայ սրբոյ կուսէն/ Հոգւովն Սրբով:/ ee Maryama surpo goosen/ Hokvovun Surpov./ [of the holy virgin Mary by the Holy Spirit.] Որով էառ մարմին,/ հոգի եւ միտ,/ Vorov eyar marmin/ hoki yev mid/ [By whom he took body, soul and mind] եւ զամենայն որ ինչ է ի մարդ,/ yev zamenayn vor inch eh ee mart/ [and everything that is in man,] ճշմարտապէս եւ ո՛չ կարծեօք:/ jushmardabes yev voch gardzyok/ [truly and not in semblance.] Չարչարեալ,/ խաչեալ,/ թաղեալ/ Charcharyal/ khachyal/ taghyal/ [He suffered and was crucified and was buried] յերրորդ աւուր յարուցեալ/ hyerort avoor harootzyal/ [and rose again on the third day] ելեալ ի յերկինս նովին մարմնովն/ yelyal ee hergins novin marmnovn/ [and ascended into heaven with the same body] ՝ նստաւ ընդ աջմէ Հօր:/ nusdav unt achmeh Hor/ [and sat at the right hand of the Father.] Գալոց է նովին մարմնովն եւ փառօք Հօր/ Kalotz eh novin marmnovn yev parok Hor/ [He is to come with the same body and with the glory of the Father] ի դատել զկենդանիս եւ զմեռեալս,/ ee tadel uzgentanis yev uzmeryals/ [to judge the living and the dead;] Որոյ թագաւորութ- եանն ո՛չ գոյ վախճան:/ voro takavorutyan voch ko vakhjan/ [of His kingdom there is no end.] Հաւատամք/ եւ ի Սուրբ Հոգին,/ Havadamk/ yev ee Soorp Hokin/ [We believe also in the Holy Spirit,] յանեղն եւ ի կատարեալն,/ haneghn yev ee gadaryaln/ [the uncreate and the perfect;] որ խօսեցաւ յօրէնս եւ ի մարգարէս եւ յաւետարանս:/ vor khosetsav horens yev ee markares yev havedarans/ [who spoke through the Law and through the Prophets and through the Gospels;] Որ էջն ի Յորդանան,/ Vor echn ee Hortanan/ [Who came down upon the Jordan,] քարոզեաց յառաքեալսն/ karozyatz harakialsun/ [preached through the apostles] եւ բնակեցաւ ի սուրբսն:/ yev pnagetzav ee soorpsun/ [and dwelled in the saints.] Հաւատամք/ եւ ի մի միայն/ Havadamk/ yev ee mi miyayn/ [We believe also in only one] Ընդհանրական եւ Առաքելական Սուրբ Եկեղեցի:/ Untanragan yev Arakelagan Soorp Yegeghetzi/ [catholic and apostolic [holy] Church;] Ի մի մկրտութիւն,/յապաշխարու- թիւն,/ ee mi mugurdutyun/ habashkharootyun/ [In one baptism with repentance] ի քաւութիւն եւ ի թողութիւն մեղաց:/ ee kavootyoon yev ee toghotyoon meghatz./ [for the remission and forgiveness of sins;] Ի յարութիւն մեռելոց./ Ee harootyun merelotz/ [In the resurrection of the dead,] ի դատաստանն յաւիտենից/ ee tadasdann havidenitz/ [in the everlasting judgment] հոգւոց եւ մարմնոց./ hokvotz yev marmnotz/ [of souls and bodies,] յարքայութիւնն երկնից,/ harkayootyunn yergnitz/ [in the kingdom of heaven] եւ ի կեանսն յաւիտենականս:/ yev ee gyansun havidenagans. [and in the life eternal.] PRIEST Իսկ մեք փառաւորեսցուք, որ Isk mek paravorestzook vor [As for us, we shall glorify him] յառաջ քան զյաւիտեանս, harach kan uzhavidyans [who was before the ages,] երկիրպագանելով Սրբոյ yergirbakanelov surpo [worshipping the Holy] Երրորդութեանն եւ միոյ Yerortootyann yev mi [Trinity and the one] Աստուածութեանն Հօր եւ Որդւոյ եւ Asdvadzootyann, Hor yev Vortvo yev [Godhead, the Father and the Son and] Հոգւոյն Սրբոյ, այժմ եւ միշտ եւ Hokvuyn Surpo, aijhm yev misht yev [the Holy Spirit, now and always and] յաւիտեանս յաւիտենից. Ամէն: havidyans havidenitz. Amen. [unto the ages of ages. Amen.] DEACON Եւ եւս խաղաղութեան զՏէր աղաչեսցուք: Yev yevus khaghaghutyan uzDer aghachestzook. [Again in peace let us beseech the Lord.] CHOIR Տէ՛ր, ողորմեա: Der voghormia. [Lord, have mercy.] DEACON Եւ եւս հաւատով աղաչեսցուք եւ Yev yevus havadov aghachestzook yev [Again in faith let us beseech and] խնդրեսցուք ի Տեառնէ Աստուծոյ եւ khuntrestzook ee Diarne Asdoodzo yev [ask of our Lord God and] ի Փրկչէն մերմէ Յիսուսէ Քրիստոսէ ee purgchen mermeh, Hisoose Krisdoseh, [Savior Jesus Christ,] ի ժամուս պաշտաման եւ աղօթից, ee jhamoos bashdaman yev aghotitz, [at this hour of service and prayers,] զի արժանի ընդունելութեան արասցէ: zi arjhani untoonelutyan arestze. [that he may make them worthy of acceptance.] Տէրն ամենակալ կեցուսցէ եւ Derun amenagal getzoostze yev [May the Lord almighty save us] ողորմեսցի: voghormestzi. [and have mercy on us.] CHOIR Կեցո՛, Տէր: Getzo Der. [Save, O Lord.] CHOIR Շնորհեա՛, Տէր: Shnorya, Der. [Grant, O Lord.] CHOIR Տէր, ողորմեա: Քեզ Տեառնդ յանձն եղիցուք: Der voghormia. Kez Diarnut hantzun yeghitzook. [Lord, have mercy. To thee, O Lord, we commit ourselves.] Տէր ողորմեա՛. Տէր ողորմեա՛. Տէր ողորմեա՛: Der voghormia, Der voghormia, Der voghormia. [Lord have mercy, Lord have mercy, Lord have mercy.] PRIEST Որպէս զի արժանաւորք եղիցուք Vorbes zi arjhanavork yeghitzook [that we may be made worthy] գոհութեամբ փառաւորել զՔեզ ընդ kohootyamp paravorel uzkez unt [to give you thanks and to glorify] Հօր եւ Սուրբ Հոգւոյդ, այժմ եւ միշտ Hor yev Soorp Hokvooyt, aijhm yev mishd [you with the Father and with the Holy Spirit, now and always] եւ յաւիտեանս յաւիտենից. Ամէն: yev havidyans havidenitz. Amen. [and unto the ages of ages. Amen.] Խաղաղութիւն ամենեցուն: Khaghaghutyoon amenetsoon. [Peace unto all.] CHOIR Եւ ընդ հոգւոյդ քում: Yev unt hokvooyd koom. [And with thy spirit.] DEACON Աստուծոյ երկիրպագես- ցուք: Asdoodzo yergirbakestzook. [Let us bow down to God.] CHOIR Առաջի Քո Տէր: Arachi ko, Der. [Before thee, O Lord.] PRIEST Օրհնեալ Տէր մեր Յիսուս Քրիստոս. Orhnyal Der mer Hisoos Krisdos. [Blessed be our Lord Jesus Christ.] Ամէն: Amen. DEACON Օրհնեա՛, տէր: Orhnya Der. [Bless, Lord.] PRIEST Տէր Աստուած օրհնեսցէ զամենեսեան: Der Asdvadz orhnestzeh zamenesyan. [May the Lord God bless you all.] CHOIR Ամէն: Amen. DEACON Մի՛ ոք յերախայից, մի՛ ոք ի Mi vok herakhayitz, mi vok [Let none of the catechumens, none] թերահաւատից, եւ մի՛ ոք ee tehrahavaditz, yev mi vok [of little faith and none] յապաշխարողաց եւ յանմաքրից habashkharoghatz yev hanmakritz [of the penitents and the unclean] մերձեսցի յաստուածային խորհուրդս: mertzestsi Asdvadzayin khorhoords. [draw near unto this divine mystery.]

22:27 CHOIR Մարմին տէրունական եւ Արիւն փրկչական, Marmin deroonagan yev Aryoon purgchagan [The body of the Lord and the blood of the Saviour] կայ առաջի, երկնային ga arachi yergnayin [are laid up before us. The heavenly hosts] զօրութիւնքն յաներեւոյթս երգեն եւ zorootyoonkn hanerevooyts, yerken yev [invisibly sing ] ասեն անհանգիստ բարբառով. asen anhankisd parparov. [and say with unceasing voice:] Սո՜ւրբ, Սո՜ւրբ, Սո՜ւրբ, Տէր զօրութեանց: Soorp, soorp, soorp, Der zorootyantz. [Holy, holy, holy, Lord of hosts.] DEACON Սաղմոս ասացէք Տեառն Աստուծոյ Saghmos asatzek Diarn Asdoodzo [Sing Psalms unto the Lord our God,] մերում դպիրք, ձայնիւ meroom, tubirk, tzainiv [ye clerks, sing spiritual songs] քաղցրութեամբ զերգս հոգեւորս: kaghtzrootyamp zerkus hokevors. [with a sweet voice.] 23:57 THE CLERKS Ո‘վ է որպէս Տէր Աստուած մեր. Ov e vorpes Ter Astvatz mer [Who is like unto the Lord our God?] խաչեցաւ վասն մեր, թաղեցաւ khachetsav va-sen mer, taghe tsav [He was crucified for us, he was buried] եւ յարեաւ. հաւատարիմ եղեւ աշխարհի yev hareav. Havatarim yeghev hashkharhi [and rose again, he was believed on in the world,] եւ համբարձաւ փառօք: yev hambardzav paroq. [and ascended in glory.] Եկայք, ժողովուրդք, զօրութիւն ընդ հրեշտակս Yekayq zhoghovurdq zorhnutyun end hreshtaks [Come ye peoples, unto him together with the angels,] երգեսցուք նմա ասելով. yergestsuq nema aselov [let us sing praises, saying:] Սուրբ, Սուրբ, Սուրբ Տէր Աստուած մեր surb, surb surb es Ter Astvatz mer [Holy, holy, holy art thou, O Lord our God.] 26:45 DEACON Եւ եւս խաղաղութեան զՏէր աղաչեսցուք: Yev yevus khaghaghootyan uzDer aghachestzook. [Again in peace let us beseech the Lord.] CHOIR Տէր, ողորմեա՛: Der voghormia. [Lord, have mercy] DEACON Եւ եւս հաւատով եւ սրբութեամբ Yev yevus havadov yev surpootyamp [Again in faith and purity] կացցուք յաղօթս առաջի սրբոյ gatzook haghotus arachi surpo [let us stand with awe and] սեղանոյս Աստուծոյ ահիւ: Seghanooys Asdoodzo ahiv. [pray before the holy altar of God;] CHOIR Կեցո՛, Տէր, եւ ողորմեա՛: Getzo, Der, yev voghormia. [Save, O Lord, and have mercy.] PRIEST Շնորհօք եւ մարդասիրութեամբ Shnorhok yev martasirootyamp [by the grace and the loving- kindness] Տեառն մերոյ եւ Փրկչին Յիսուսի Քրիստոսի. Dyarn meroh yev purgchin Hisoosi Krisdosi, [of our Lord and Savior Jesus Christ] ընդ որում Քեզ Հօր, unt voroom kez Hor, [with whom to you, O Father,] միանգամայն եւ Հոգւոյդ Սրբոյ miankamayn yev Hokvooyt Surpo, [and also to the Holy Spirit,] վայելէ փառք, իշխանութիւն եւ vayeleh park, ishkhanutyoon yev [is befitting glory, dominion and] պատիւ, այժմ եւ միշտ եւ badiv, aijhm yev mishd yev [honor, now and always] յաւիտեանս յաւիտենից. Ամէն: havidyans havidenitz. Amen. [and unto the ages of ages. Amen.] PRIEST Խաղաղութիւն ամենեցուն: Khaghaghutyoon amenetzoon. [Peace unto all.] CHOIR Եւ ընդ հոգւոյդ քում: Yev unt hokvooyt koom. [And with your spirit.] DEACON Աստուծոյ երկիրպագեսցուք: Asdoodzo yergirbakestzook. [Let us bow down to God.] CHOIR Առաջի Քո Տէր: Arachi ko Der. [Before thee, O Lord.] DEACON Ողջոյն տո՛ւք միմեանց ի համբոյր Voghchooyn dook mimyantz ee hampooyr [Greet one another with a holy] սրբութեան, եւ որք ոչ էք կարողք surpootyan. Yev vork voch ek garoghk [kiss. And you, who are not able to partake] հաղորդիլ աստուածային haghortil asdvadzayin [of this divine mystery] խորհրդոյս, առ դրունս ելէ՛ք եւ khorhurtooys, ar troons yelek yev [and have gone outside the doors,] աղօթեցէք: aghotetzek. [pray.] 28:57 CHOIR Քրիստոս ի մէջ մեր յայտնեցաւ. Krisdos ee mech mer haydnetzav, [Christ in our midst has been revealed;] Որ Էնն Աստուած աստ բազմեցաւ. Vor enn Asdvadz asd pazmehtzav. [He Who Is, God, is here seated.] Խաղաղութեան ձայն հնչեցաւ, Khaghaghootyan tsayn hunchetzav, [The voice of peace has resounded;] Սուրբ ողջունի հրաման տուաւ. Soorp voghchooni hraman duvav, [Holy greeting is commanded.] Եկեղեցիս մի անձն եղեւ, Համբոյրս Yegeghetzis mi antzn yeghev, Hampooyrus [This Church has now become one soul, The kiss] յօդ լրման տուաւ. Թշնամութիւնն hot lurman duvav, Tushnamootyunun [is given for a full bond. The enmity] հեռացաւ,Սէրն յընդհանուրս heratsav, Sern huntanoorus [has been removed; And love is spread] սփռեցաւ: Արդ, պաշտօնեայք supretsav. Art bashdonyaik [over us all. Now, Ministers,] բարձեալ զձայն՝ Տու՛ք զօրհնութիւն partzyal uztsayn, Dook zorhnootyun [raise your voices, And give blessings] ի մի բերան. Միասնական Աստուածութեանն ee mi peran. Miasnagan Asdvadzootyan, [with one accord To the Godhead consubstantial,] Աստուածութեանն Որում սրովբէքն Voroom srovpekn [while seraphim sing:] են սրբաբան: yen surpapan. [“Holy, Holy, Holy.”] 29:56 DEACON Ահիւ կացցուք, երկիւղիւ կացցուք, Ahiv gatzook, yergyooghiv gatzook, [Let us stand in awe, let us stand in the fear] բարւոք կացցուք, եւ նայեցարուք parvok gatzook, yev nayetzarook [of the Lord, let us stand straight, let us attend] զգուշութեամբ: uzkooshootyamp. [with good heed] CHOIR Առ Քեզ Աստուած: Ar kez Asdvadz. [To thee, O God.] DEACON Պատարագ Քրիստոս մատչի Badarak Krisdos madchi [Offers himself in sacrifice Christ,] անարատ Գառն Աստուծոյ: anarad karn Asdoodzo. [the spotless Lamb of God.] CHOIR Ողորմութիւն եւ խաղաղութիւն եւ Voghormootyun yev khaghaghootyun yev [Mercy and peace and] պատարագ օրհնութեան: badarak orhnootyan. [a sacrifice of praise.] PRIEST Շնո՛րհք, սէ՛ր եւ աստուածային Shnork, ser, yev asdvadzayin [The grace, the love and the divine] սրբարար զօրութիւնն Հօր եւ Որդւոյ surparar zorootyunn Hor yev Vortvo [sanctifying power of the Father and of the Son] եւՀոգւոյն Սրբոյ, եղիցի ընդ ձեզ, ընդ ամենեսեանդ: yev Hokvooyn Surpo, Yeghitzi unt tzez, unt amenesiant. [and of the Holy Spirit be with you all.] CHOIR Ամէն: Եւ ընդ հոգւոյդ քում: Amen yev unt hokvooyt koom. [Amen. And with your spirit.] DEACON Զդրունս, զդրունս, ամենայն Uzduroons, uzduroons. Amenayn [The doors, the doors! With all] իմաստութեամբ եւ զգուշութեամբ: imasdootyamp yev uzkooshootyamp.[wisdom and good heed] Ի վեր ընծայեցուցէք զմիտս ձեր Ee ver undzayehtzootsek uzmidus tser [lift up your minds] աստուածային երկիւղիւ: Asdvadzayin yergyughiv. [in the fear of God.] CHOIR Ունիմք առ Քեզ, Տէր ամենակալ: Oonimk ar kez Der amenagal. [We hold them up to thee, O Lord almighty.] DEACON Եւ գոհացարուք զՏեառնէ բոլորով Yev kohatzarook uzDiarneh polorov [And give thanks unto the Lord with the whole] սրտիւ: surdiv. [heart.] CHOIR Արժան եւ իրաւ: Arjhan yev irav. [It is proper and right.] PRIEST Եւ ընդ սերովբէսն եւ ընդ Yev unt Serovpesn yev unt [and with the seraphim and the] քերովբէսն միաձայն Kerovpesn, miyatzayn [cherubim, in one voice,] սրբասացութեամբ յօրինել նուագս, surpasatzootyamp horinel nuvakus, [we should sing holy songs and make melodies] եւ համարձակապէս գոչելով yev hamartzagabes gochelov [and, boldly crying out,] աղաղակել ընդ նոսին եւ ասել: aghaghagel unt nosin yev asel. [shout with them and say:]

33:46 CHOIR Սո՜ւրբ, Սո՜ւրբ, Սո՜ւրբ Տէր Soorp, Soorp, soorp, Der [Holy, holy, holy, Lord] զօրութեանց: Լի են երկինք եւ zorootyantz. Lee yen yergink yev [of hosts. Heaven and earth are full] երկիր փառօք Քո: Օրհնութիւն ի yergir parok ko. Orhnootyun ee [of thy glory.] բարձունս, օրհնեալ, որ եկիր եւ partzoons. Orhnyal vor yegir yev [Blessed art thou that didst come] գալոցդ ես անուամբ Տեառն: kalotzd yes anvamp Diarn. [and art to come in the name of the Lord.] Ովսաննա՛ ի բարձունս: Ovsanna ee partzoons. [Hosanna in the highest.] PRIEST Առէ՛ք, կերէ՛ք, այս է մարմին իմ, Arek, gerek, ays eh marmin im, [Take, eat; this is my body,] որ վասն ձեր եւ vor vasun tzer yev [which is distributed for you and] բազմաց բաշխի՝ ի քաւութիւն եւ ի pazmatz pashkhi, ee kavootyoon yev [for many, for the expiation and] թողութիւն մեղաց: ee toghootyun meghatz. [remission of sins.] CHOIR Ամէ՛ն: PRIEST Արբէ՛ք ի սմանէ ամենեքեան. այս է Arpek ee sumaneh amenekyan, ays eh [Drink ye all of this; this is] արիւն իմ նորոյ ուխտի, aryoon im noroh ookhdi, [my blood of the new covenant,] որ յաղագս ձեր vor haghakus tzer [which is shed] ուխտի եւ բազմաց հեղանի՝ ի ookhdi, yev pazmatz heghani, ee [for you and for many for] քաւու- թիւն եւ ի թողութիւն մեղաց: kavootyun yev ee toghootyun meghatz. [expiation and for the remission of sins.] CHOIR Ամէ՛ն: Amen. 38:20 CHOIR Հայր երկնաւոր, որ զՈրդիդ Hayr yergnavor, vor zordid [Heavenly Father, who did] Քո ետուր ի մահ վասըն մեր ko yedoor ee mah, vasun mer [give your Son to death for us,] պարտապան պարտեաց մերոց, bardaban bardiatz merotz, [debtor for our debts,] հեղմամբ արեան Նորա, աղաչեմք heghmamp aryan nora, aghachemk [by the shedding of his blood, we beseech you,] զՔեզ, ողորմեա՛ Քո բանաւոր հօտի: uzkez, voghormia ko panavor hodi. [have mercy upon your rational flock.] PRIEST Եւ զՔոյս ի Քոյոց Քեզ մատուցանեմք Yev uzkooys ee koyotz kez madootzanemk. [And we offer to you yours] ըստ ամենայնի եւ յաղագս ամենեցուն: ust amenaynee yev haghakus amenetzoon. [of your own from all and for all.] 39:39 CHOIR Յամենայնի օրհնեալ ես Տէ՛ր, Hamenaynee Orhnyal yes, Der. [Blessed are you, O Lord.] օրհնեմք զՔեզ, գովեմք զՔեզ, Orhnemk uzkez, kovemk uzkez. [We bless you, we praise you;] գոհանամք զՔէն, աղաչեմք զՔեզ, Kohanamk uzken. Aghachemk uzkez, [We give thanks to you; We pray to you,] Տէր Աստուած մեր: Der, Asdvadz mer. [O Lord our God.] PRIEST Խաղաղութիւն ամենեցուն: Khaghaghootyun amenetsoon. [Peace to all.] CHOIR Եւ ընդ հոգւոյդ քում: Yev unt hokvooyt koom. [And with your spirit.] DEACON Աստուծոյ երկիրպագեսցուք: Asdoodzo yergirbakestzook [Let us bow down to God.] CHOIR Առաջի Քո, Տէ՛ր: Arachi ko der. [Before you, O Lord.] 41:02 CHOIR Որդի Աստուծոյ, որ Vorti Asdoodzo, vor [Son of God, who] պատարագեալ Հօր ի հաշտութիւն badarakial Hor ee hashdootyun, [are sacrificed to the Father for reconciliation,] հաց կենաց բաշխիս ի մեզ, hatz genatz bashkhis ee mez. [bread of life distributed among us,] հեղմամբ արեան Քոյ սուրբ, Heghmamp aryan ko soorp, [through the shedding of your holy blood,] աղաչեմք զՔեզ, ողորմեա՛ արեամբ aghachemk uzkez, voghormia aryamp [we beseech you, have mercy on your flock] Քով փրկեալ հօտի: kov purgyal hodi. [saved by your blood.] PRIEST Որպէս զի եղիցի սա ամենեցուն մեզ մերձեցելոցս Vorbes zi yeghitzi sa amenetsoon mez mertzetzelotz, [so that this may be to us all who draw near thereto] յանդատապարտութիւն, ի քաւութիւն եւ ի թողութիւն մեղաց: hantadabardootyun, ee kavootyun, yev ee toghootyun meghatz. [for acquittal, for expiation and for remission of sins.] 42:09 CHOIR Հոգի Աստուծոյ, որ զփառակցի Քո Hoki asdoodzo, vor zparagtzi ko [Spirit of God, who, of him who is glorified with you,] զխորհուրդ իջեալ ի յերկնից zkhorhoort ichyal ee hergnitz [descending from heaven] կատարես ի ձեռն մեր, հեղմամբ gadares ee tzerun mer, [accomplishes through us the mystery] Հեղմամբ արեան Սորա, աղաչեմք զՔեզ. heghmamp aryan sora, aghachemk uzkez, [by the shedding of his blood, we beseech you,] հանգո՛ զհոգիս մեր ննջեցելոցն: hanko zhokis mer nunchetzelotz. [grant rest to the souls of those of us who have fallen asleep]

43:53 PRIEST Ընդ որս եւ մեզ այց արասցես, Unt vors yev mez aytz arastzes [With whom, O beneficent God,] բարերար Աստուած, աղաչեմք parerar Asdvadz, aghachemk. [visit us also, we beseech you.] CHOIR Յիշեա՛, Տէր, եւ ողորմեա՛: Hishya Der, yev voghormia. [Be mindful, Lord, and have mercy.] PRIEST Աստուածածնին սրբոյ կուսին Asdvadzadznin Surpo Goosin [That the Mother of God, the holy virgin] Մարիամու, եւ Յովհաննու Մկրտչին, Mariyamoo yev Hovhannoo Mugrdchin, [Mary, and John the Baptist,] Ստեփանոսի նախավկային, եւ Stepanosi Nakhavugayin yev [the first martyr Stephen and] ամենայն սրբոց, եղիցի յիշատակ ի amenayn surpotz, yeghitzi hishadag ee [all the saints be remembered in] սուրբ պատարագս, աղաչեմք: soorp badaraks, aghachemk. [this holy sacrifice, we beseech the Lord.] CHOIR Յիշեա՛, Տէր, եւ ողորմեա՛: Hishya Der, yev voghormia. [Be mindful, Lord, and have mercy.] DEACON Առաքելոց սրբոց, մարգարէից, Arakelotz surpotz, markareyitz [That the holy apostles, prophets,] վարդապետաց, մարտիրոսաց, եւ vartabedatz, mardirosatz yev [doctors, martyrs and] ամենայն հայրապետաց սրբոց, amenayn hayrabedatz surpotz; [all holy patriarchs,] առաքելա- գործ եպիսկոպոսաց... arakelakordz yebisgobosatz... [apostolic bishops,...] CHOIR Յիշեա՛, Տէր, եւ ողորմեա՛: Hishya Der, yev voghormia. [Hishya Der, yev voghormia.] DEACON Օրհնեալ, գովեալ եւ փառաւորեալ Orhnyal, kovyal yev paravoryal, [We worship the blessed, praised, glorified,] հրաշալի եւ աստուածազարդ hrashali yev asdvadzazart [wondrous and divine] Յարութեանն Քրիստոսի, Harootyan Krisdosi [resurrection of Christ.] Աստուծոյ մերոյ, երկիրպագանեմք: Astutzoy meroy, yerkirpaganemq... [Let us worship our God...] CHOIR Փառք Յարութեան Քո, Տէր: Park Harootyan ko, Der. [Glory to thy resurrection, O Lord.] DEACON Առաջնորդացն մերոց եւ առաջին Arachnortatzun merotz yev arachin [That our leaders and first] լուսաւորչացն, սրբոց Թադէոսի loosavorchatzn, surpotzn Tateosi [enlighteners, the holy apostles Thaddeus] եւ Բարթուղիմէոսի առաքելոցն, եւ yev Partoghimyosi arakelotzn yev [and Bartholomew, and] Գրիգորի Լուսաւորչին, Արիստակիսի, Krikori Loosavorchin, Aristakisi [Gregory the Enlightener, and all] Վրթանիսի,... Vrtanesi... [the pastors...] CHOIR Յիշեա՛, Տէր, եւ ողորմեա՛: Hishya Der, yev voghormia. [Be mindful, Lord, and have mercy.] DEACON Միանձնացելոց սրբոց, առաքինասէր Miyantznatzelotz surpotz, arakinaser [That the holy hermits, the virtuous] եւ աստուածուսոյց կրօնաւորացն՝ yev asdvadzusooytz gronavoratzun, [and God-instructed monks] Պօղոսի, Անտօնի, Պօղայ, Մակարայ, Boghosi, Andoni, Bogha, Magara... [Paulus, Anthony, Paul, Macarius...] CHOIR Յիշեա՛, Տէր եւ ողորմեա՛: Hishya, Der, yev voghormia. [Be mindful, Lord and have mercy.] Deacon Թագաւորաց հաւատացելոց, սրբոցն Takavoratz havadatzelotz surpotz, [That the devout kings, Saints] Աբգարու, Կոստանդիանոսի, Abgaru, Kostandianosi [Abgar, Constantine,] Տրդատայ, եւ Թէոդոսից, Trdatay yev Tadeosi, [Tiridates and Theodosius] եւ ամենայն սուրբ եւ բարեպաշտ yev amenayn soorp, yev parebashd [and all saintly and pious] թագաւորաց... takavorats... [kings...] CHOIR Յիշեա՛, Տէր, եւ ողորմեա՛: Hishya, Der, yev voghormia. [Be mindful, Lord, and have mercy.] DEACON Ընդհանուր ամենայն հաւատացելոց, Unthanoor amenayn havadatzelotz, [That all the faithful everywhere,] արանց եւ կանանց, arantz yev ganantz, [men and women,] ծերոց եւ տղայոց եւ ամենայն dzerotz yev dughayotz, yev amenayn [old and young of every] չափու հասակի հաւատով եւ chapoo hasagi havadov yev [age, who in faith ] սրբութեամբ ի Քրիստոս surpootyamp ee Krisdos [and holiness in Christ] ննջեցելոցն, եղիցի յիշատակ ի nunchetzelotzn, yeghitzi hishadag ee [have fallen asleep] սուրբ պատարագս, աղաչեմք: soorp badaraks, aghachemk. [be remembered in this holy sacrifice, we beseech the Lord.] CHOIR Յիշեա՛, Տէր, եւ ողորմեա՛: Hishya, Der, yev voghormia. [Be mindful, Lord, and have mercy.] PRIEST Եւս առաւել զեպիսկոպոսապետն Yevus aravel zebisgobosabedun [And more specially grant us to have our chief bishop] մեր, եւ զպատուական Հայրապետն mer yev uzbadvagan Hayrabedn [and venerable Patriarch] Ամենայն Հայոց զՏէր Տէր Գարեգին Բ. Amenayn Hayotz, uzDer, Der Karekin II [of All Armenians the lord Karekin II] սրբազնագոյն կաթո- ղիկոսն srpaznakouyn Gatoghigosn. [Catholicos] շնորհեսցե՛ս մեզ ընդ երկայն աւուրս Shnorhestzes mez unt yergayn avoors [for length of days] ուղիղ վարդապետութեամբ: ooghigh vartabedutyamp. [in orthodox doctrine.] 47:14 DEACON -Գոհութիւն եւ փա- ռաբանութիւն Kohootyun yev parapanutyun [Thanksgiving and glory] մատուցանեմք Քեզ, Տէր Աստուած madootzanemk kez, Der Asdvadz [we offer to you, O Lord our God,] մեր, վասն սուրբ եւ անմահ mer, vasn soorp yev anmah [for this holy and immortal sacrifice] պատարագիս, որ ի վերայ սրբոյ սեղանոյս: ... badarakis vor ee verah surpo seghanooys. [which is on this holy altar...] CHOIR Ըստ ամենայնի, եւ Usd amenayni yev [From all and] յաղագս ամենեցուն: haghaks amenetzun. [for all.] 47:41 DEACON -Գոհութիւն եւ փա- ռաբանութիւն Kohootyun yev parapanutyun [Thanksgiving and glory] մատուցանեմք Քեզ, Տէր Աստուած madootzanemk kez, Der Asdvadz [we offer to you, O Lord our God,] մեր, վասն սուրբ եւ անմահ mer, vasn soorp yev anmah [for this holy and immortal sacrifice] պատարագիս, որ ի վերայ սրբոյ սեղանոյս: ... badarakis vor ee verah surpo seghanooys. [which is on this holy altar...] CHOIR Ըստ ամենայնի, եւ յաղագս Usd amenayni yev haghaks [From all and] ամենեցուն: amenetzun. [for all.]

53:00 PEOPLE Հայր մեր, որ յերկինս, Hayr mer vor hergins, [Our Father, who art in heaven,] սուրբ եղիցի անուն Քո. soorp yeghitzi anoon ko; [hallowed be thy name;] եկեսցէ արքայութիւն Քո. yegestzeh arkayootyun ko; [thy kingdom come;] եղիցին կամք Քո, որպէս յերկինս եւ յերկրի. yeghitzin gamk ko, vorbes hergins yev hergri. [thy will be done on earth as it is in heaven.] զհաց մեր հանապազորդ տո՛ւր մեզ այսօր. Uzhatz mer hanabazort, door mez aysor; [Give us this day our daily bread;] թող մեզ զպարտիս մեր, որպէս togh mez uzbardis mer vorbes [and forgive us our debts,] եւ մեք թողումք մերոց պարտապանաց. yev mek toghoomk merotz bardabanatz. [as we forgive our debtors;] եւ մի՛ տանիր զմեզ ի փորձութիւն, Yev mi danir uzmez ee portzootyun, [and lead us not into temptation;] այլ փրկեա՛ ի չարէ: ayl purgya ee chareh. [but deliver us from evil.] PRIEST Զի Քո է արքայութիւն եւ զօրութիւն Zi ko eh arkayootyun yev zorootyun [For thine is the kingdom and the power] եւ փառք յաւիտեանս. Ամէն: yev park havidians. Amen. [and the glory unto ages. Amen.] Խաղաղութիւն ամենեցուն: Khaghaghutyun amenetsoon. [Peace unto all.] CHOIR Եւ ընդ հոգւոյդ քում: Yev unt hokvooyd koom. [And with thy spirit.] DEACON Աստուծոյ երկիրպագեսցուք: Asdoodzo yergirbakestzook. [Let us bow down to God.] CHOIR Առաջի Քո, Տէր: Arachi ko Der. [Before thee, O Lord.] PRIEST Քրիստոսիւ Յիսուսիւ Տէրամբ Krisdosiv Hisoosiv, Deramp [Through Christ Jesus, our Lord,] մերով, ընդ որում Քեզ Հոգւոյդ Սրբոյ merov, unt voroom kez Hokvooyd Surpoh [with whom unto thee O Holy Spirit,] եւ Հօր Ամենակալի վայելէ փառք, yev Hor amenagali vayeleh park, [and unto the Father almighty is befitting glory,] իշխանութիւն եւ պատիւ, այժմ եւ ishkhanootyun yev badiv, ayjhm yev [dominion and honour, now and] միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. mishd yev havidians havidenitz. [always and unto ages of ages.] Ամէն Amen. DEACON Պռօսխումէ՛: Broskhoomeh [Let us attend.] PRIEST Ի Սրբութիւն Սրբոց: Ee surpootyun surpotz. [For holiness to the holy.] 56:04 CHOIR Միայն Սուրբ, միայն Տէր, Յիսուս Miyayn soorp, Miyayn Der, Hisoos [The one holy, the one Lord, Jesus] Քրիստոս, ի փառս Աստուծոյ Հօր. Krisdos, ee pars Asdoodzo Hor. [Christ, in the glory of God the Father.] Ամէն: Amen. PRIEST Օրհնեալ Հայր Սուրբ, Orhnyal Hayr Soorp, [Blessed are you, holy Father,] Աստուած ճշմարիտ: Asdvadz jushmarid. [true God.] CHOIR Ամէն: Amen PRIEST Օրհնեալ Որդիդ Սուրբ, Orhnyal Vortid Soorp, [Blessed are you, holy Son,] Աստուած ճշմարիտ: Asdvadz jushmarid. [true God.] CHOIR Ամէն: Amen PRIEST Օրհնեալ Հոգիդ Սուրբ, Orhnyal Hokid Soorp, [Blessed art thou, holy Holy Spirit,] Աստուած ճշմարիտ: Asdvadz jushmarid. [very God.] CHOIR Ամէն: Amen PRIEST Օրհնութիւն եւ փառք Հօր եւ Որդւոյ Orhnootyun yev park Hor yev Vortvo [Blessing and glory to the Father and to the Son] եւ Հոգւոյն Սրբոյ, այժմ եւ միշտ եւ yev Hokvooyn Surpoh, aijhm yev mishd yev [and to the Holy Spirit, now and always] յաւիտեանս յաւիտենից. havidians havidenitz. [and unto the ages of ages.] 58:13 CHOIR Ամէն: Հայր Սուրբ, Որդիդ Սուրբ, Amen, hayr soorp, Vortid Soorp, [Amen. Holy is the Father, holy is the Son,] Հոգիդ Սուրբ: Օրհնութիւն Հօր եւ Hokid Soorp. Orhnootyun Hor yev [holy is the Spirit. Blessing to the Father] Որդւոյ եւ Սրբոյ Հոգւոյն, այժմ եւ Vortvo yev Surpoh Hokvooyn. Aijhm yev [and to the Son and to the Holy Spirit, Now and] միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. mishd yev havidians havidenitz. [always and unto the ages of ages.] Ամէն: Amen. PRIEST Ի սուրբ, ի սուրբ, պատուական Ee soorp, ee soorp, badvagan [let us taste of the holy, holy and precious] Մարմնոյ եւ յԱրենէ Տեառն մերոյ եւ Marmno yev hAreneh. Diarun meroh yev [Body and Blood of our Lord] Փրկչին Յիսուսի Քրիստոսի, purgchin Hisoosee Krisdosee [and Savior Jesus Christ,] ճաշակես- ցուք սրբութեամբ, jashagestzook surpootyamp, [In holiness, ] որ իջեալ ի յերկնից vor ichyal ee hergnitz [who, having come down from heaven,] բաշխի ի միջի մերում: pashkhi ee michi meroom. [is distributed among us.] Սա՛ է Կեանք, Յոյս, Sa eh Gyank, Hooys, [This is life, hope] Յարութիւն, Քաւութիւն, եւ Harootyun, Kavootyun yev [of resurrection, expiation and] Թողութիւն մեղաց: Toghootyun meghatz. [remission of sins.] Սաղմոս ասացէ՛ք Տեառն Աստուծոյ մերում: Saghmos asatzek Diarn Asdoodzo meroom. [Sing psalms to the Lord our God,] Սաղմոս ասացէ՛ք երկնաւոր Թագաւորիս մերում անմահի, Saghmos asatzek yergnavor Takavoris meroom anmahi, [sing psalms to our immortal heavenly king,] որ նստի ի կառս քերովբէականս: vor nusdi ee gars kerovbeyagans. [who rides in chariots of cherubim.] 1:01:27 Choir Տէր ողորմեա, Տէր ողորմեա, Ter voghormea, Ter voghormea, [Lord, have mercy, Lord, have mercy,] Տէր ողորմեա, Տէր ողորմեա: Ter voghormea, Ter voghormea. [Lord, have mercy, Lord, have mercy.] Deacon Տէր ողորմեա, Տէր ողորմեա, Ter voghormea, Ter voghormea, [Lord, have mercy, Lord, have mercy,] Տէր ողորմեա, Տէր ողորմեա: Ter voghormea, Ter voghormea. [Lord, have mercy, Lord, have mercy.] Clerks Արի Աստուած հարցն մերոց, Ari Astvatz, hartsen merots, [God of our fathers, hasten,] որ ապաւէնդ ես նեղելոց: vor apavend es neghelots. [thou who art refuge of the afflicted.] Deacon Հաս օգնութիւն ծառայիս քոց, Has hognutyun tzarayits Qots [Come to thy servants’ aid;] լեր օգնական ազգիս հայոց: ler ognakan azgis Hayots. [be helpful to the race of Haik.] Clerks Տէր ողորմեա, Տէր ողորմեա, Ter voghormea, Ter voghormea, [Lord, have mercy, Lord, have mercy,] Շնորհիւ աւուրս մեզ ողորմեա։ Shnorhiv avurs mez voghormea. [through the grace of this day, Lord, have mercy.] Deacon Սուրբ եւ անմահ պատարագիս միջնորդութեամբ: Surb yev anmah pataragis mijnorduteamb. [Through the mediation of this holy and immortal sacrifice.] Clerks Ընկալ Տէր եւ ողորմեա: Enkal, Ter, yev voghormea. [Receive, Lord, and have mercy.] Deacon Սաղմոս ասացէք Saghmos asatseq [Sing psalms] Տեառն Աստուծոյ մերում, դպիրք. Tearrn Astutzoy merum dpirq... [to the Lord our God, servers...] 1:05:53 CHOIR Օրհնեալ է Աստուած. Քրիստոս Orhnyal eh Asdvadz, Krisdos [Blessed is the Lord, Christ] պատարագեալ բաշխի ի միջի մերում, badarakyal, pashkhi ee michi meroom, [is sacrificed and distributed amongst us.] ալէլուիա: զՄարմին Իւր տայ մեզ կերակուր, Alelluia. zMarmin yoor da mez geragoor, [Alleluia. His Body he gives us for food] եւ սուրբ զ Արիւն Իւր ցօղէ ի մեզ, ալէլուիա: yev soorp zAryoon yoor tzogheh ee mez, Alelluia. [and he bedews us with his holy Blood. Alleluia.] Մատիք առ Տէր, եւ առէք զլոյս, Madik ar Der yev arek uzlooys, [Draw near to the Lord and take the light.] ալէլուիա: Ճաշակեցէք եւ տեսէք, Alelluia. Jashagetzek yev desek [Alleluia. O taste and see] զի քաղցր է Տէր, ալէլուիա: Օրհնեցէք zi kaghtzr eh Der, Alelluia. Orhnetzek [that the Lord is sweet. Alleluia. Praise] զՏէր յերկինս, ալէլուիա: Օրհնեցէք uzDer hergins, Alelluia. Orhnetzek [the Lord in the heavens. Alleluia. Praise] զՆա ի բարձունս, ալէլուիա: uzna ee partsoons, Alelluia. [him in the heights. Alleluia.] Օրհնեցէք զՆա ամենայն հրեշտակք Նորա, ալէլուիա: Orhnetzek uzna, amenayn hreshdagk nora, Alleluia. [Praise him, all his angels. Alleluia.] DEACON Երկիւղիւ եւ հաւատով յառաջ մատիք Yergyooghiv yev havadov harach madik [In fear and in faith draw near] եւ սրբութեամբ հաղորդեցարուք: yev surpootyamp haghortetzarook. [and communicate in holiness.] CHOIR Աստուած մեր եւ Տէր մեր երեւեցաւ Asdvadz mer, yev Der mer, yerevetzav [Our God and our Lord has appreared] մեզ, օրհնեալ եկեալ անուամբ mez. Orhnyal yegyal anvamp [unto us. Blessed is he who comes in the name] Տեառն: Diarn. [of the Lord.] PRIEST Կեցո՛, Տէր, զժողովուրդս Քո եւ Getzo, Der, uzjhoghovoortus ko yev [Save your people, Lord,] օրհնեա՛ զժառանգութիւնս Քո, orhnya uzjharankootyunus ko; [and bless your inheritance;] հովուեա՛ եւ բարձրացո՛ զսոսա Hovya yev bartzratzo uzsosa [shepherd them and lift] յայսմհետէ մինչեւ յաւիտեան: haisumhede minchev havidyans. [them up from henceforth until eternity.]