Alfred Nobel roket texnologiyası və dinamiti ixtira etmək üçün gecə-gündüz çalışanda, apardığı təhlükəli təcrübələr nəticəsində öz qardaşları daxil olmaqla neçəsinin ölümünə səbəb olanda, illər sonra Ermənistanın o texnologiyadan istifadə edərək körpə uşaqları öldürəcəyini hesablamışdı, görəsən? Ya da Rusiyanın mülki Ukrayna vətəndaşlarına hücumunu, və ya orta şərqdə baş verən prosesləri? Yoxsa, sadəcə bir ixtiranı reallaşdırmaq istəyirdi? Yəqin, həyatın ironiyasıdır ki, hər il məhz sülh sahəsində ən çox iş görən insanlara Nobel mükafatı verilir. Bəlkə də Nobel çəkdiyi vicdan əzabından dolayı adını daşıyan mükafatı bu məqsədlə təsis etmişdi.
Bilmirik. Reallıq odur ki, rəqabət, düşmənlik, və dolayısıyla savaşlar bəşərin xislətində var. Thomas Hobes "Leviathan" adlı kitabında deyir ki, insan təbiətən yalnız öz yaxşılığını istəyir, bu da istəklərin toqquşduğu nöqtədə mübarizəyə gətirib çıxarır. Beləliklə, latınca bir deyim olan: "homo homini lupus", yəni, "insan insanın qurdudur."
Müharibələrlə bağlı mütləq yaxşı və ya mütləq pis demək çətindir. Çünki müharibələrdə qədim yunanların "aletheia" adlandırdıqları mütləq həqiqət yoxdur. Qısası, Rudyord Kiplinqin də dediyi kimi: Müharibə başlayanda ilk güllə həqiqətə dəyir.
14 окт 2024
