Mazurská gádka (mowa Mazurów) - Z czym się to je? 

+czajnik32 Dzięki! Jakieś 20 minut po publikacji ustawiłem film na publiczny, może jeszcze nie zaktualizowało...

Dziękuję za wspaniały odcinek,Pisz się kłania ❤

Nie nie, moje "Wciąż da się usłyszeć coś o wymarłej już niestety" odnosi się tylko do gwary (świętej pamięci :'c) lwowskiej, bo nawet mam kolegów z Wilna, którzy mówią po polsku w bardzo, ale to bardzo charakterystyczny sposób :)). Przynajmniej zakładałem, że będzie to w taki właśnie sposób wyglądało, ale cóż, polonusom się zdarza mówić niepoprawnie po polsku :p. Oby wam się udało! Trzymam kciuki :).

Gysi 😜

Psioter 😊

A jaka to miejscowość?

„Tylo” tez słyszałem

Dzięki za głos w dyskusji. Filmik ma już kilka lat i sporo się w tym względzie zmieniło. Obecnie stosowana ortografia jest bliższa polskiej, choć niezupełnie z nią tożsama. Celem dawniej, jak i wówczas, jest jak najprecyzyjniejsze opisanie wymowy poprzez zapis, co w przypadku mazurskiego, jako etnolektu bardzo rzadkiego, ma spore znaczenie. Zastosowanie w pełni polskiej ortografii z pewnością ułatwiłoby czytanie osobom zupełnie początkującym, ale nie dawałoby żadnej informacji o fonetyce tej mowy. Obecny zapis, czerpiący z rozwiązań różnych twórców mazurskich, jest ukłonem w stronę osób wychowanych w polskim systemie edukacji, ale ukłonem kompromisowym, by choć w pewnej mierze zachować charakterystyczne cechy wymowy. Jeszcze tylko g'woli wyjaśnienia - diakrytyki z daszkami mają charakter właściwie ogólnosłowiański, czy nawet bałtosłowiański, początkowo ich użycie wydawało mi się praktyczniejsze. Natomiast jeśli idzie o status danej mowy, to stoję na socjolingwistycznym gruncie - że obok pochodzenia i stopnia podobieństwa dwóch lektów istotnym czynnikiem jest samoidentyfikacja użytkowników i podejście aparatu państwa. Dlatego czeski i słowacki są odrębnymi językami, mimo niewątpliwie wspólnego, bliskiego pochodzenia. W przypadku Mazurów zaś jest tak (mówię to na bazie przeprowadzanych samodzielnie badań), że większość użytkowników i zainteresowanych osób uznaje tę mowę za dość odrębny, ale dialekt języka polskiego. To, w moim odczuciu, bardzo określa kierunek dyskusji. Gdyby istniała wola, by mowa mazurska ewoluowała w stronę niezależnego języka typu Ausbau (powstałego raczej przez niezależny sposób użycia i wolę ludzi niż poprzez obiektywne różnice o charakterze czysto językowym), to do takiej tendencji bym się przychylił, a tak - nie bardzo jest nad czym dyskutować. Inną bardzo ciekawą sprawą jest fakt, że u Mazurów kwestia językowa jest mocno oderwana od kwestii narodowej. Mazurzy, mimo uznawania mowy mazurskiej za polską, w większości czują się członkami narodu niemieckiego (szczególnie ci żyjący w Niemczech), pewna, mniejsza część, identyfikuje się z polskością bądź uznaje odrębność od obydwu tych narodów. Powiedzieć tyle to jednak jakby nic nie powiedzieć, ponieważ w wielu przypadkach tożsamość Mazura jest mieszanką wszystkich tych 3 składowych w różnych proporcjach, a nieraz pojawiają się jeszcze inne elementy. Tak czy siak, wracając do sprawy językowej - nie czuję się władny, by decydować o statusie mazurszczyzny, to splot wielu czynników niezależnych od badacza. Obecnie niemal wszystko wskazuje na utrzymanie statusu dialektalnego, mimo że historia mogła się potoczyć inaczej i 150-120 lat temu mógł zaistnieć język mazurski. Mazurzy jednak w większości wybrali drogę tożsamości niemieckiej i języka niemieckiego jako domowego, a gwara mazurska nie wykroczyła znacznie poza tradycyjne pola użytkowania, co z czasem zepchnęło ją do marginalnej roli - ponieważ obecna rzeczywistość nie potrzebuje dialektów w sferze innej, niż odświętna i symboliczna.

Do Tadeusz Trzaskowski. Nie nie jest to ani sztuczne ani to samo co Polski, ponieważ są w tym dialekcie wpływy języka niemieckiego, bałtyzmy tzn pochodzące jeszcze od Starodawnych Prusów, sam polski co najmniej w 40% brzmi inaczej więc nie można mówić że to jest to samo. Odsyłam dobrze zapoznać się z historia tej gwary/dialektu w wielu źródłach dobrze to przeanalizować. Ogólnie ludność Prusów zamieszkującą tereny takich krain jak Galindia, Natangia, Pogezania itd z których po germanizacji przez Zakon Krzyżacki i polonizacji przez osadników Polskich z mazowsza utworzył się lud Mazurów Pruskich a na obrzeżach w polskiej granicy zostali nazwani Kurpiami. Prusowie nie wyparowali, nie rozmyli się we mgle, tylko ze względu że przed wiekami nie było edukacji, oświaty nie mieli swojego państwa po wielu wojnach, powstaniach osłabieni przyjmowali język na swój sposób w zależności od regionu i ich położenia (czy bardziej pod niemieckim czy polskim czy litewskim wpływem) tak wytworzyła się ta gwara/dialekt. Jest to temat obszerny i wymaga głębszego zapoznania się z tą historią mało pisaną w oficjalnym przekazie.

@@7712markus Jeśli porównujesz do literackiego polskiego to brzmi inaczej. Tylko, jak porównasz do literackiego polskiego taki dialekt wielkopolski to też możesz się mocno zdziwić. A przecież Wielkopolska to sam rdzeń.

@@nessundorma11111 Wielkopolska to co innego Mazury to co innego trzeba poczytać jakie wojny polska toczyła z ludnością/plemionami Pruskimi jak ich kolonizowala i narzucała swój język tam gdzie byli osadnicy z Mazowsza czy innych terenów Polski w większości to byli Prusowie tylko polonizowani i jedyne co ich łączyło to język który przyjęli tzn gwara mazurska i to wszystko

@@nessundorma11111 staropolski jak brzmiał w 14-15w.. był bliżej czeski, Słowacki w brzmieniu

+Piotr Szatkowski Aha, a jeszcze nie napisałem od razu, że kiedy to "wziół" od kogoś usłyszałem, najpewniej ten ktoś chciał pożartować. Tak samo wiele osób na Mazurach czasem ma powiedzonka takie, że zamiast powiedzieć "tamten" czy "to on", mówi "ón", a nawet wypowiadane dwukrotnie "ón ón". Być może to się wzięło z żartowania z dawnych "przedwojennych" polskojęzycznych Mazurów, z którymi mieli do czynienia Polacy przybyli na Mazury lub ich powojenni potomkowie, od których słyszałem tego typu powiedzonka. Chciałbym się podzielić własnymi spostrzeżeniami na temat mowy z różnych części Polski, a szczególnie taką jedną wymową. Dobrze, że choć trochę wspomniałeś o takiej cesze gwary mazurskiej, że "ą" na końcu wyrazu nie jest wypowiadane nosowo, tylko jak "o": znajo, chco, biegno, dziewczyno, ziemio, rzeko, a nawet w środku wyrazu: trzasnołem, zaczołem, jeśli po "ą" jest "ł" (wiadomo, że jeśli jest "k" to "oŋ" - bąk, "p" to "om" - krąp, a jeśli "t" to "on" - kąt, a prawdziwe "ą" chyba jest tylko przed "s" - wąs). Taki sposób wymowy akurat wydaje mi się najbardziej naturalny, ale tak nie jest w całej Polsce. Wręcz tak jest tylko w północno-wschodniej Polsce, bo zwróciłem uwagę na to, jak mówił Lepper (urodzony w województwie pomorskim) czy Wałęsa (ur. w woj. kujawsko-pomorskim), chociaż oni pochodzą raczej z północy Polski, więc i gwary, pośród których byli wychowani, też należą do północnych, to już absolutnie u nich nie słychać takiej wymowy. Parę lat mieszkałem w Warszawie i chyba u nikogo nie słyszałem takiej mazurskiej wymowy, za to mi zwracano na nią uwagę, że "trochę wieśniaczę". Poza tym, jeszcze są wyrazy z "ę", które w całej Polsce na końcu jest wymawiane jak "e". Ciekawe, czy to wpływ którejś z polskich północnych gwar na pozostałe, które przecież niekoniecznie mają taką samą zasadę z "ą", o czym pisałem wcześniej, bo w Warszawie od wielu ludzi słyszałem wymowę: znajom, chcom, biegnom, dziewczynom, ziemiom, rzekom (nie wiem, skąd się to wzięło, ale słychać to u wielu polityków pochodzących zarówno z Podkarpacia, jak i z Wielkopolski), chociaż "ę" na końcu wyrazu już wymawiają jak "e", czyli tak jak na Mazurach. Czy zauważyłeś coś podobnego?

+Piotr Szatkowski : ) Ja mam kompleks wyższości właśnie dlatego, że pochodzę z północno-wschodniej Polski i za to, że ludzie z południa zwracają mi złośliwie uwagę, potrafię się z nimi skłócić, oczywiście wytykając im to "-om", które dla mnie zawsze dziwnie brzmiało (przyznam szczerze dla mnie to brzmi, jakby byli upośledzeni), a dowiedziałem się o niej dawno temu z programu dla dzieci "Od przedszkola do Opola", w którym dzieci zapytane przez prowadzącego, z kim przyjechały, odpowiadały "z mamom i z tatom" - bardzo mnie dziwił taki sposób wymawiania końcówek, niespotykany w moich stronach. Z tego, co napisałeś, wynika, że jednak mam inne wrażenie, gdzie to "-om" jest typowe. Do tej pory myślałem, że wschodnią granicą wymowy z "-om" jest Wisła z Sanem, bo u ludzi z Lubelszczyzny tego nie słyszałem, oczywiście tym bardziej z Podlasia, a z Podkarpacia część osób tak mówiła (trudno mi powiedzieć, na ile ci są rodzimymi mieszkańcami tamtych stron). Na pewno naszego mazurskiego "-o" nie słychać na Dolnym Śląsku czy w Lubuskim, mimo że zasiedlano go Polakami z przeróżnych stron, ale kiedy bym jednak to od któregoś usłyszał, to od razu miałbym podejrzenie, że ta osoba musiała mieć styczność z Mazurami. Tak myślałbym między innymi jeszcze z innego powodu. Na Wikipedii jest napisane o mieszkańcach Szczecina i Gorzowa, że zasiedlenie tych miast ludźmi z różnych stron Polski sprawiło, że obecnie ludzie posługują się tam polszczyzną najbardziej zbliżoną do literackiej (O_O). Trudno mi w to uwierzyć, bo wydaje mi się, że na usłyszenie mazurskiego sposobu wymowy nie miałbym co liczyć - i tak od wielu z nich usłyszałbym "om" i tyle. : D No tak, ludzie z innych stron może się czepiają, bo zazdroszczą życia w takim miejscu, z którego robią szarą strefę bez możliwości rozwoju gospodarki i skansen z działką do nabycia nad jeziorem.

Jestem z malopolski i potwierdzam .

@@rppl2878 Jakie okolice?

@@maniek-pp4hg Tarnow - Mielec

@@rppl2878 No to może tak być. Ja okolice Bochni.

@@maniek-pp4hg no oczywiscie mamy ta sama gware :) znam 2 gosci od was i tak wlasnie godaja jak my .

I w Ukraine też :)

@@ОлександрШершньов-т1ъ a to nie wiedzialem :))

"Mazur" oznaczało kiedyś mieszkańca Mazowsza, stąd 'mazurzenie" to typowe dla tego regionu wymawianie ż, sz, cz, dż jako z, s, c, dz. No to teraz "do mazura stań wesoło, buntownicza wiaro", a potem "jeszcze jeden mazur dzisiaj, choć poranek świta" :)

@@kazimierzgaska5304 i tak teź gada sie w geograficznej i historycznej Małopolsce , nie mylić z obecnym podxialem na woj . :)

@@rppl2878 Tak, zachowaliście też chyba rozróżnianie w wymowie "ż" i "rz". Bardzo mnie śmieszą "góralskie" reklamy piwa. W jednej z nich harnasia pytają: - A gdzie łowiecka ? - GZEJE SIE ! -odpowiada, bo owieczka już skwierczy na rożnie. Tyle że żaden Góral nie powie "gzeje się", "zek

To oczywiste, gdyż historycznie polskie osadnictwo na Mazurach w pierwszym rzędzie pochodziło z terenów sąsiednich Kurp(s)i, których mowa zawiera większość omawianych tutaj cech gwary mazurskiej.

@@tatr150 Tereny Kurpii były nie zamieszkałe do 16w między Myszyncem a Ostrołęka. Kurpie znajdowali się najpierw w Pasie Czarnia Myszyniec Łyse a było to to samo co najdawniejsza ludność dzisiejszych Mazur. Więc te miejscowosci i inne dalej np Lesiny Wielkie, Pełty, Klon Turosl i dalej na północ bez żadnego podziału była to jedna i ta sama ludność. Byli to dawni Prusowie plemiona takich krain jak Galindia, Natangia, Pogezania itd. Ta właśnie ludność została w zależności od regionu pod naciskiem nowych kolonizatorów czy to z Niemiec czy z Polski germanizowana lub polonizowana. Więc ta część bardziej polonizowana Prusów to właśnie Kurpie i dawni Mazurzy Pruscy stąd ten dialekt i mowa inna tzn gwara się wzieła. Stąd podobieństwo Kurpiowskiej do Mazurskiej kiedyś było to jedno i to samo. W ostatnich wiekach ze względu na to że granica ich niemiecko polska dzieliła nieco gwary poszły swoim torem stąd niewielkie różnice. Kiedy po 1945 administracja polska jest jedną wspólną dla tych ziem, całkiem gwary zaczęły zanikać pod wpływem polskiej edukacjii poprawnej polszyzny.

@@7712markus Może mógłbyś podać jakieś źródło, gdzie szerzej omawia się te ustalenia?, hipotezy? Chociaż Kurpś, to od dawna nie siedzę w temacie. Wydawało mi się, że nikt nie podważał ustaleń Ludwika Krzywickiego, który twierdził, że jeszcze na początku XVII wieku w Puszczy nie było stałych osad, a osadnictwo posuwało się od jej obrzeży w górę rzek, najpierw z powiatu różańskiego Omulwią. Wg Krzywickiego Łyse i okolice, jako najbardziej oddalone od "cywilizacji", zostały zasiedlone NAJPÓŹNIEJ. To dość logiczne - chyba że faktycznie mieszkańcy pasa Czarnia - Łyse przyszli od północy.

dzięki

Kobziécie w siani drziani psiaty przyciani :)

Jestem z Ostródy ale mam sporo rodziny w okolicach Sierpca i powiem, ze starsi ludzie stamtad mowia bardzo podobnie do Mazurow, nawet akcent podobny

Piotr Szatkowski Nie żeby co, ale to Mazowiecki jest prekursorem Mazurskiego, więc na odwrót. Są tutaj popularne słowa jak,, Jo" czy zmiękczanie czy zamienianie ę, a, o na u. A i nie ma tu zaległości pruskiej

Bruce Banner tylko nie mówią psi

Agrael 4 wlasnie, ze moj szwagier tak jak jego ojciec zamiast piwo mowia wlasnie psiwo, zamiast wzial to wziul albo wzion 😁

Bruce Banner Ja oraz moja rodzina mieszkamy w Sierpcu i nie mówimy psi. Ale wszystko inne to tak.

No, piękne cechy mazurskiej mowy! Pamięta Pan jeszcze inne słówka? Chętnie bym o tych mazurskich losach porozmawiał z Panem i Pana Mamą.

@@pomazursku niestety nie mieszkam w polsce od 1981r.moja mame latwo znalezc w orzyszu.Barbara Kawecka.osiedle robotnicze.moj dziadek pochodzil ze wschodu i zaciagsl po rusku.raz sie wk...wil bo ryby nie braly i zaklal a job twoju mac z rybaczka.lol.jak przyjezdzalem z wawy to nszywali mnie warsiawiak.dzieci jadly chleb z margaryna czy maslem i cukrem.spslismy na sianie pilismy wode ze studni.jedzenie mi nie smakowalo bo bylem pieszczoszek haha.ale lubilem jesc wszystko z ogrodka.jezdzilem po podworkach na junaku.zbieralismy ziola jak lipa i sprzedawslismy do skupu.wszystkie drzewa ktore rosly przy drodze scieli.... Moj dziedek napisal swoje losy jak przezyl 3 obozy koncentracyjne.mozna poczytac w museum w orzyszu.lzy sie kreca.pozdrawiam z australi.

Tak się pielęgnuje historię, odkrywa tożsamość i korzenie a nie rozbija Polskę. Historia już się wydarzyła i nie da się jej na szczęście zmienić. Można manipulować i zakłamywać ale i tak po czsie się obroni, więc bez obaw prawda nie rozbije jedności Polski a historyczna różnorodność tylko upiększ ten kraj. Niemal całkowita jedność i jednolitość w każdym aspekcie życia jest w Korei. Kraj to faktycznie umocniło, zbiło w monolit ale czy chciał buś żyć w takim jednolitym kraju?