Najstariji pravoslavni hram u Srbiji - Petrova crkva Novi Pazar | ISTRAŽI SRBIJU!
Na jednom od najstarijih hrišćanskih zemljišta na Balkanu sačuvan je i najstariji pravoslavni hram u Srbiji sagrađen krajem IX i početkom X veka na temeljima starijeg hrama iz VI veka. Srpska crkva Svetih apostola Petra i Pavla nalazi se na jednom uzvišenju jugozapadno od Raške, nedaleko od Novog Pazara na ušću rečice Deževe u Rašku.
Ovaj manastir sve do osnivanja arhiepiskopije bio je centar crkvenog života Srbije i prvi je koji se uopšte pominje u srpskom Zagorju. U Petrovoj crkvi bila episkopija, ako ne pre a ono izvesno u vreme bugarskog cara Petra.
Nema mnogo pisanih tragova o samom istorijatu Petrove crkve. Jedini pisani istorijski izvor je letopis popa Dukljanina u kojem je zabeleženo da je Petrovu crkvu sagradio knez Pavlomir Bela u VI veku.
U to vreme Srbi su bili naseljeni na ovim prostorima. Krajem IX veka ovde je vladao knez Časlav, a samostalnost srpske crkve nije postojala, već je ona bila u okviru tadašnje ohridske arhiepiskopije pod upravom Vizantije.
Petrova crkva bila je sedište stare Raške episkopije u vreme vladavine Stefana Nemanje. U crkvi je sačuvana stara srednjovekovna krstionica, a u njoj su kršteni i Nemanjini potomci, Vukan, Stefan i Rastko. Sveti Sava je odredio 1219. godine crkvu Svetog Petra za sedište Raške episkopije.
U njemu je i Stefan Nemanja prešao u pravoslavlјe, a 1196. godine na Saboru održanom baš u ovoj crkvi odrekao vlasti i nakon toga Stefan Nemanja odlazi u Studenicu da se zamonaši.
Sa oltarskom apsidom crkva je duga 17 m 50. Zapadna fasada ima 12 m 50, a oko crkve je nekropola sa velikim brojem monumentalnih nadgrobnih spomenika. Ceo manastirski kompleks nekada je bio opasan debelim zidom.
Petrova crkva sagrađena je u stilu romanske arhitekture u obliku rotonde i to je njena specifičnost. Svi stari pravoslavni hramovi u Srbiji imaju kvadratnu osnovu, jedino Petrova crkva ima kružnu i to je čini izuzetnom.
Pošto je jedan od najstarijih crkvenih objekata ovaj hram ima izuzetan značaj za dalјi razvoj srpskog crkvenog graditelјstva.
U arhitektonskom sklopu ove crkve sačuvano je nekoliko epoha. Na mestu ovog hrama nalazila se ranohrišćanska bogomolјa iz 6. veka. Jezgro današnje zgrade čine upravo ostaci te najstarije građevine.
Ranohrišćanski objekat podignut je nad ilirskim kneževskim tumulom iz 5. veka pre Hrista gde su pronađene grčke vaze, srebrno posuđe, zlatni nakit, predmeti od stakla i ćilibara i ukrasi izuzetne lepote ali i velike istorijske i umetničke vrednosti.
U crkvi je sačuvano nekoliko slojeva živopisa koji uglavnom prate hronologiju graditelјskih promena ovog hrama. Prvi i najstariji sloj fresaka je u tamburu kubeta. Reč je o slikarstvu koje potiče iz 9. veka. Druga celina potiče iz 11. veka. Treći deo živopisa najverovatnije je nastao u vreme Stefana Nemanje, odnosno neposredno posle ukrašavanja njegove zadužbine Đurđevi Stupovi u Rasu.
Najmlađi i najbolјe očuvani sloj fresaka je živopis čiji je ktitor verovatno bio kralј Uroš Prvi.
U tursko doba jedno vreme crkva je bila barutni magacin.
Renovirana je 1728. godine, a južna priprata dozidana je 1835. godine.
Petrova crkva se od 1979. godine nalazi na listi Svetske baštine Unesco-a u okviru prostorne kulturno-istorijske celine Stari Ras sa Sopoćanima. U tu celinu spada i utvrđenje Ras, Trgovište i manastir Đurđevi stupovi kao prva kategorija spomenika.
Arhitektonski sklop crkve Svetog Petra, kao i freske iz raznih epoha, čine ovaj crkveni objekat ne samo najstarijim srpskim pravoslavnim hramom nego i jednim od najznačajnijih svedočanstava o sintezi umetnosti Istoka i Zapada.
Danas se u crkvi obavljaju redovna bogosluženja, a turisti iz svih zemalja sveta dolaze da posete ovo važno kulturno-istorijsko znamenje. Stoga, ako budeš u prilici, obavezno poseti ovaj znameniti pravoslavni hram.
A do tada, prijavi se na naš kanal i prati nas!
➡ Subscribe: / @iskra-znanja
Instagram: @paneuropa_discover_serbia
#Petrovacrkva #PetrovacrkvaNoviPazar #DiscoverSerbia
5 окт 2024
