Matchonboy bir qiziq sinoat bor. SSSR davrida ham, keyingi 30 yilda ham butun O‘zbekistondagi o‘rislar o‘zbekcha o‘rganmadi. Boshqalar mening tilimda gapirsin dedi. Lekin har qanday o‘ris qanchalik ko‘zi ko‘k, sochi sariq bo‘lsa ham Xorazmda yashasa o‘zbekchani o‘rgandi. Bir vaqtlar Xorazmga surgun qilingan straover mennonit nemislari ham ishni mahalliy tilni o‘rganishdan boshlashgan. Otto degan nemisni mahalliy aholi Otaboy doyi deb atab, gaplashib o‘tirishgan. O‘z vaqtida men Nikolay aka Gasunaev degan urganchlik o‘ris shoir ëki Kuznesov degan o‘ris rassomini mendan ham yaxshi o‘zbekcha gaplashini eshitib, O‘zbekistonda barcha o‘ris o‘zbekcha biladi deb o‘ylagandim. Lekin, Toshkentga o‘qishga borganimda o‘rislarning o‘zbek tiliga oshkora kamsitish bilan qarashi va o‘risga o‘zbekcha gapirgan odam millatchi sifatida KGB ro‘yxatiga olinishi kabi manzarani ko‘rdim. O‘sha davrdagi rahbar Sharof Rashidov haqida Germaniyada chiqadigan Istiqlol bayrog‘i gazetasi "rus oshig‘i" deb ëzgan edi. Sovet davrida boltiq bo‘yi va kavkaz o‘z tilini saqlab qolgan. Qozog‘iston¸ Qirg‘iziston va O‘zbekiston to‘la o‘rislashish uchun tiz cho‘kkandi. MO da faqat Turkmaniston va Tojikistonda ruslashish qiyin kechaëtgandi.
15 фев 2024
