Rachela Varejes (z domu Fridman) urodziła się w 1938 roku w Kownie. Nie pamięta swoich rodziców, Chai i Zalmana Fridmanów. Jako trzyletnia dziewczynka trafiła pod opiekę polskiego małżeństwa Marii i Antoniego Kruminisów w Jaszunach na Litwie. Antoni Kruminis, który był zawiadowcą stacji kolejowej, zabrał przypadkowo spotkane dziecko do domu. Rachela, pod zmienionym imieniem i nazwiskiem, pozostała u Kruminisów do 1950 roku, aż do pojawienia się u Kruminisów jej starszego o siedem lat barata, Abarama, o którego istnieniu nie miała pojęcia. Brat zabrał ją do Wilna do dziadka. Po śmierci dziadka Abram Fridman wyemigrował do Izraela. Uległ wypadkowi, który uniemożliwił mu kontaktowanie się z siostrą. Rachela Varejes zdecydowała się na wyjazd do Izraela dziesięć lat później, w 1972 roku i odnalazła brata w jednym ze szpitali. Zamieszkała w Holonie. Ma dwie córki.
NAZWISKO ROZMÓWCY: Rachela Varejes
WYWIAD PRZEPROWADZIŁ: Klara Jackl, Józef Markiewicz
NAGRANIE: Józef Markiewicz
DATA NAGRANIA: 10 października 2018 r.
PRAWA AUTORSKIE DO NAGRANIA: Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN
00:00:30 - Informacje o rodzinie Kruminisów; u których rozmówczyni mieszkała w latach 1942-1950; atmosfera domu Kruminisów; zapiski z pamiętnika córki Kruminisów, Heleny.
00:05:00 - Znalezienie rozmówczyni przez Antoniego Kruminisa i przygarnięcie do swojego domu.
00:06:12 - Praca na kolei Antoniego Kruminisa, informacje o czworgu dzieci Kruminisów.
00:08:37 - Relacja z Antonim i Marią Kruminisami, pomaganie w codziennych zajęciach w domu.
00:12:55 - Odnalezienie rozmówczyni przez starszego brata; wizyty brata; przeprowadzka do dziadka do Wilna w 1950 roku.
00:14:47 - Uczucia związane z przeprowadzką; pożegnanie z Kruminisami; przygotowania do wyjazdu; przyzwyczajenie do zmiany rodzin.
00:17:13 - Wojenne losy brata - ukrywanie się; schowanie Racheli i Abrama przez mamę.
00:22:39 - Życie brata.
00:24:30 - Tragiczna śmierć dziadka przez utonięcie.
00:25:35 - Wyjazd brata do Izraela; praca brata w Izraelu i jego choroba.
00:27:35 - Przyjazd rozmówczyni do Izraela i poszukiwania brata po dziesięciu latach rozłąki.
00:28:45 - Adaptacja w Izraelu -znalezienie pracy; łatwość dostosowywania się do nowych warunków ze względu na młodość.
00:30:25 - Powody emigracji do Izraela.
00:33:03 - Konieczność nauki języka hebrajskiego jako jedyna trudność emigracyjna.
00:34:47 - Miejsce zamieszkania w Izraelu; kontakty z żoną dziadka i jej rodziną.
00:37:58 - Samopoczucie w Izraelu; sympatia dla Wilna.
00:39:40 - Społeczność żydowska w latach sześćdziesiątych w Wilnie i teraz.
00:42:40 - Świeckość żydowskiej rodziny Racheli Varejes.
00:48:00 - Śmierć ojca w getcie w Kownie; ucieczka i ukrywanie się matki.
00:49:45 - Podejrzenie, gdzie pochowana jest matka - w lesie w miejscu masowego mordu; odwiedziny grobu Kruminisów podczas wizyty na Litwie.
00:56:42 - Nauka religii w domu Kruminisów - chrzest, komunia; wspomnienia domu Kruminisów - położenie, rozkład pomieszczeń; aktualny stan domu i jego aktualni mieszkańcy.
01:02:00 - Bolesne wspomnienia.
01:05:00 - Nawiązanie i utrzymywanie kontaktu z Markiem Kruminisem, wnukiem Marii i Antoniego.
01:10:15 - Potrzeba Marka Kruminisa, by dowiedzieć się, co stało się z dziewczynką uratowaną przez jego dziadków.
01:12:25 - Zgłoszenie małżeństwa Kruminisów do Yad Vashem; przebieg; znaczenie nadania tytułu Sprawiedliwych wśród Narodów Świata.
01:16:25 - Niechęć rozmówczyni do opowiadania o przeszłości.
00:17:52 - Spotkania z innymi członkami rodziny Kruminisów; uroczystość odsłonięcia tablicy informującej o byciu Sprawiedliwymi wśród Narodów Świata na grobie Kruminisów w Jaszunach.
00:21:40 - Wcześniej opowiadała historię w Wilnie.
00:25:32 - Poczucie związku z Wilnem; tęsknota męża za Wilnem.
01:27:00 - Pierwsze spotkanie z bratem w Izraelu.
01:28:28 - Imiona i nazwiska rodziców - Chaja i Zalman Fridman.
01:29:10 - Relacje z rodziną Kruminisów dzisiaj; ostatnia wizyta w Wilnie.
01:35:30 - Zdjęcia rodzinne przesłane z Ameryki.
Subskrybuj nasz kanał: / @historiamowionapolin
Oglądaj kanały Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN:
POLIN (zapowiedzi i relacje z wydarzeń w Muzeum): / mhzp2013
Wirtualny Sztetl (historia i kultura polskich Żydów): / wirtualnysztetl
Polscy Sprawiedliwi (historie pomocy udzielanej Żydom podczas Zagłady): / polscysprawiedliwi
Kontakt w sprawie udostępnienia wywiadu: digital@polin.pl
#HistoriaMówiona #MuzeumPolin #Izrael
4 янв 2024
