Abu Bakr Saraxsiy 1009-yilda Movarounnahr hududidagi Saraxs shaharchasida tavallud topdi. Avval oʻz oʻlkasidagi koʻzga koʻringan olimlardan tahsil olgan Ibn Abu Sahl voyaga yetgach oʻsha davrda butun islom olamida shuhrat topgan, «qubbatul-islom» deya ta’riflangan ilmu-ma’rifat shahri Buxoroyi sharifga yoʻl oldi. Ushbu shahri azimga yetib kelgan Saraxsiy oʻz davrining yetuk allomalaridan ilm ola boshladi. U Abdulaziz Halvoniy, Abul Husayn Soʻgʻdiy, Abu Bakr Vositiy kabi olimlardan saboq olgan. O’zining esdaliklarida yozishicha, Saraxsiyning hayotida mashhur mujtahidlardan hisoblangan ustozi Abdulaziz Halvoniy ayniqsa katta iz qoldirgan. Tarixiy manbalarda zikr etilishicha, alloma yashagan davrda Qoraxoniylar davlati hukmdorlari ilm ahliga chuqur hurmat koʻrsatib, olimu allomalarni, xususan, fiqh ilmi bilimdonlarini izzat-ikrom qilgan ekanlar. Tabiiyki, buyuk faqih Abu Bakr Saraxsiy ham alohida ehtiromga sazovor boʻlgan. Buxorodagi ta’limini yakunlagach, u mamlakatning sharqiy qismi - Fargʻonaga kelib shu yerda ilm tarqatish bilan shugʻullanadi. O’zining nodir asarlarini ham aynan shu yerda yoza boshlaydi. O’rta asrlarning mashhur olimlaridan boʻlgan Ibn Qutlubugʻoning yozishicha, oʻz dushmanlarining adovati va boʻhtonlari sababli Abu Bakr Saraxsiy ma’lum muddat tutqunlikda yashashga majbur boʻlgan ekan. Ammo bu holat ham uni oʻzining suyukli mashgʻulotidan - kitob yozib, ilm nurini taratishdan toʻxtata olmadi. Manbalarda aytilishicha, alloma oʻzi oʻrgangan fiqhga oid bilimlarini ogʻzaki imlo qilib turgan, shogirdlari esa uning soʻzlarini qogʻozga tushirganlar. Shu taqlid fiqh ilmiga oid boʻlgan islom dunyosidagi moʻtabar asarlar dunyo yuzini koʻrgan.
27 авг 2024
