Protagoras, M.Ö. 481 ila M.Ö. 420 yılları arasında yaşamış Antik Yunan filozofudur. Protagoras, Sofistler isimli filozoflar grubunun en önemli ve kurucu filozoflarındandır.
Protagoras yaşamının büyük bir bölümünü Atina’da geçirmiştir. Düşünceleriyle de döneminin ahlak ve siyaset anlayışını önemli ölçüde etkilemiştir. Öyle ki Platon erdem konusunu ele aldığı diyaloğuna onun adını vermiştir.
Atina’da uzun süre yaşamış ve etkinliklerde bulunmuş, dinsizlikle suçlandığından dolayı Atina’dan kaçmak zorunda kalmış ve kaçarken de boğularak ölmüştür.
PROTAGORAS
Sofistler arasında düşünür olarak özgünlüğü nedeniyle kuşkusuz en önemli yeri tutan Abderalı Protagoras tahminen M.Ö. 481 ila M.Ö. 411 yıllarında yaşamıştır.
Platon’un ifadesine göre o Grek topraklarında “bilgelik öğretmeni” olarak 40 yıldan fazla etkinlikte bulunmuştur. Sicilya ve Güney İtalya’da, ama özellikle sık sık ziyaret ettiği, uzun süre kaldığı Atina’da da kendisinden övgüyle söz ettirmiştir. Bu kentte bir yabancı için eşi görülmemiş, şaşkınlık verici bir saygınlık kazanmış, hatta Perikles ile tanışmış, onun nüfuzu sayesinde, yeni kurulan Thurioi (M.Ö. 444-443) kenti için yasa taslağı hazırlamıştır.
Protagoras
Sofist olarak gezgin yaşamında nereye gittiyse bize adeta masal gibi gelen bir rağbet görmüş, buna uygun olarak yüksek ücretler almıştır (ilk kez bir “bilgelik öğretmeni” olduğunu iddia eden ve bu etkinliği için dinleyicilerinden ücret alan Protagoras’tır).
Atina’nın seçkin gençleri üzerinde bıraktığı büyüleyici etkiyi Platon ünlü diyaloğu “Protagoras”ta eşi bulunmaz bir canlılıkla betimler. Ancak ömrünün sonuna doğru “Tanrılar Üstüne” adlı eserinin başlangıcındaki tanrıtanımaz ifadeler yüzünden eski inançlara bağlı Atinalılardan bir kişi Protagoras’ı mahkemeye vermiştir; Protagoras idama mahkum edilmiş, eserleri devlet eliyle toplatılmış ve pazar meydanında yakılmıştır.
Gerçi kendisi karar infaz edilmeden kaçmış ama gemiyle Sicilya’ya giderken yolda boğularak ölmüştür.
Sayısı pek çok olan eserlerinin listesinden bize sadece ek bölüm kalmıştır.
PROTAGORAS’IN FELSEFESİ
Ünlü, “insan her şeyin ölçütüdür” (anthropos metron panton) önermesiyle algıların, hatta bazılarına göre yargıların da göreliliğini dile getirmiştir. Protagoras bu yargı ile, herkes için geçerli bir bilginin olamayacağını belirtmek istemektedir.
Protagoras, hakikatin ve değer yargılarının toplumlara, hatta tek tek insanlara göre değiştiğini dile getirir. Herkes için geçerli bir bilgi olmadığına göre hakikati değil, kişiye yararlı olanı aramalıdır der. (Kaynak: www.felsefe.ge...)
Videodaki aforizmalar:
1-“Halk gerçeği fark edemez, yapabildiği tek şey yöneticilerin kendilerine söylediklerini tekrarlamaktır.”
2- “İnsan her şeyin ölçüsüdür. Var olan şeylerin var olduklarının ve var olmayan şeylerin var olmadıklarının.”
3- “Rüzgar üşüyen için soğuk, üşümeyen için soğuk değildir.”
4- “Her şey herkese nasıl görünüyorsa öyledir.”
5- “İnsan, bilebileceği tek şey olan kendisiyle yetinmelidir.”
6- “Çok derine inilmezse ruhta eğitim fışkırmaz.”
7- “Kendiliğinden gerçek diye bir şey söz konusu olamaz ancak insan için yararlı olan bazı bilgiler vardır.”
8- “Bilim ve bilgelik, en önemli güçlerdir.”
9- “Cahillik dediğimiz şey önemli konularda yanlış bilgilere sahip olmaktır.”
10- “Bir insanı gerçekte yaptığı şeyden dolayı değil, onu bir daha yapmaması için cezalandırırız.”
11- “Eğer bir şeyi başarabilecek durumda değilseniz kaçak bir köle gibi yaşamak, sonunda da yakalanmak aptalcadır.”
12- “Politikada da güzel veya çirkin olan, adil veya adaletsiz olan, dine uygun veya dine aykırı olan; her site için gerçekten onun öyle gördüğü ve kendisi için yasal ilan ettiği şeydir. Ve bu konularda bireyden bireye olduğu gibi siteden siteye de bir bilgelik farkı yoktur.”
13- “Beğeni, o düşünceyi gerçekten beğenen insanların samimi düşüncesiyken övgü, genelde düşünülenin dışında şeylerdir ve yalandan ibarettir.”
14- “İnsanIar bir araya geIip şehirIer kurmak, kendiIerini güvenIik şemsiyesi aItına aImak istemişIer ama siyaset sanatına sahip oImadıkIarından birbirIerine kötüIük edip dağıImışIar.”
15- “Ey insanlar, günahkar besinlerle bedenlerinizin kutsallığını kirletmeye bir son verin. Ekinlerimiz var, dallarda bütün ağırlıklarıyla sarkan elmalarımız var, bağlarda olgun üzümlerimiz var, kimileri ateşte de pişirilebilen lezzetli bitkilerimiz ve otlarımız var.”
16- “Hiçbir şey bilmeyenlere, öğretecek bir adam bulmak kolaydır.”
17- "Tanrılara gelince, ne onların var oldukları ne var olmadıkları ne de ne şekilde olduklarını biliyorum. Çünkü bu konuda bilgi edinmeyi engelleyen çok şey vardır: onların duyularla algılanmamaları ve insan hayatının kısalığı.”
18- "Nihai bir bilgi imkânsızdır çünkü duyularımız bizi aldatır. Etrafımızı kuşatan şeylerle aramızdaki yegâne bağ zekamızın ürünü olan düşüncelerimizdir.”
19- “Duyularına kendilerini gösteren şeylere bağlı olarak insanların zihni gelişir.”
20- “İnsanların sahip oldukları sanatlar arasında hiçbir şeyin başkalarını eğitmekten daha önemli olduğunu sanmam.”
11 окт 2024
