Loc 30 werd in 1908 met het
fabrieksnummer 1268 voor
de Gemeente Rotterdam
gebouwd door
Locomotivfabrik Arnold
Jung in Jungenthal bei
Kirchen an der Sieg. Deze
fabriek was al in 1885 onder
de naam Jung und Staimer
met de locomotiefbouw
begonnen en had in 1886
twee locomotieven van hetzelfde
type onder de
fabrieksnummers 11 en 12
aan de Gemeente Rotterdam
geleverd. Deze beide locomotieven
deden onder de
nummers 4 en 5 dienst bij
de Gemeentelijke gasfabriek
aan de Oostzeedijk in
Rotterdam-Kralingen; onze
huidige loc 30 kwam eveneens
bij deze fabriek in
dienst, oorspronkelijk met
het nummer 25.
De mens anno 2008 is
gewend aan de beschikbaarheid
van aardgas, maar tot
de komst hiervan aan het
eind van de jaren negentienzestig
werd het gas gewonnen
uit vette steenkool. Het
vergassingsproces leverde
als bijproduct cokes op, dat
evenals de steenkolen zelf
meestal per spoor werd af-,
respectievelijk aangevoerd,
waarvoor grote gasfabrieken
over eigen rangeerlocomotieven
beschikten.
De drie Jung-locs werden
gebruikt om kolen, die uit
schepen aan het Boerengat
in wagons werden overgeslagen,
naar de voorraadbunkers
te vervoeren. Het spoor
naar de haven kruiste op de
Oostzeedijk de sporen van
de elektrische stadstram; op
18 april 1907 vond hier een
botsing tussen loc 4 en
motorrijtuig 26 van de
RETM plaats. De tram liep
hierbij meer schade op dan
de loc.
Omdat de wagens altijd aan
één enkele zijde van de loc
bleven, hadden de twee oudste
locs aan de voorzijde
aanvankelijk geen buffers;
loc 30 heeft deze wel altijd
gehad. Alle drie locomotieven
beschikten slechts over
een handrem, die alleen als
parkeerrem werd gebruikt;
voor het afremmen van de
trein maakte men gebruik
van tegenstoom.
Keilehaven
Toen de Gasfabriek aan de
Oostzeedijk in 1926 gesloten
werd, verhuisden de drie
Jung-locomotieven naar de
nieuwe Gemeentelijke
Gasfabriek aan de
Keilehaven te Rotterdam,
waar ze werden gebruikt
voor het vervoer van cokes
naar de haven. Bij deze
fabriek deden nog drie andere
normaalspoorlocomotieven
en drie locomotieven op
70 centimeter-spoor dienst.
De later in loc 30 vernummerde
25 kreeg in 1950 een
nieuwe ketel van Ducroo en
Brauns uit Amsterdam. Toen
in 1967 de komst van aardgas
de sluiting van de gasfabriek
aan de Keilehaven tot
gevolg had, waren alle zes
Hellevoetsluis en Zaandam
van de Tramweg-Stichting
kwamen voor de voorbereidingen
en de uitvoering van
de ritten naar Hoorn. Het
geweldige succes van 23
mei vroeg om herhalingen
en met name loc 30 kwam
regelmatig in actie. De
dienst op de 21 kilometer
lange lokaallijn vergde echter
heel wat meer van de
loc dan de korte rangeerritjes
op het emplacement van
de gasfabriek. De loc kreeg
meer en meer last van een
warm- of zelfs heetlopende
achteras, zodat een ingrijpende,
definitieve reparatie
in beeld kwam. In de jaren
1969 en 1970 werd ze door
medewerkers van de inmiddels
geformeerde werkgroep
Hoorn grondig gereviseerd.
Loc 30 kreeg daarbij
een conische schoorsteen,
die het lelijke, op een
kachelpijp gelijkende exemplaar
verving; bovendien
werd ze in fraai lichtgroen
met geelzwarte biezen
geschilderd.
Om haar taak als tramlocomotief
te onderstrepen,
werden een kleine stoombel
en een drietonige RTMfluit
aangebracht, welke
later werd vervangen door
een enkeltonige.
De kleine, maar sterke loc
trok niet alleen haar baantjes
tussen Hoorn en
Medemblik, maar was zo
nu en dan ook op andere
baanvakken te vinden, zoals
op de lijnen Leeuwarden
Staveren ( filmopnamen,
1971) en Groningen
Drachten (1973). In 1974
had de werkplaats Hoorn al
zoveel gerestaureerde tramrijtuigen
opgeleverd dat het
zinvol was, loc 30 met trambuffers
uit te rusten. Loc 30
was vooral als trekkracht
van trams en lichte lokaaltreinen
te zien, voor het
zwaardere werk waren
inmiddels al enkele grotere
locomotieven beschikbaar.
Van 1977 tot 1979 onderging
de loc weer een revisie,
waarbij bovendien een
ingrijpende reparatie aan de
stoomketel werd uitgevoerd.
Hoorn
Terwijl loc 30 als krasse
oude dame een vaste waarde
in de locomotiefdienst
was geworden, viel zusterloc
31 minder geluk ten
deel. Zij werd in Hoorn
nooit meer in gebruik genomen
en toen haar conditie
na vele jaren buiten te hebben
gestaan erg slecht
geworden was, werd zij in
1980 gedemonteerd. Alle
vitale delen, zoals de wielen,
cilinderblokken en
appendages, worden
bewaard om als reserve
voor loc 30 te dienen of wellicht
ooit voor een herbouw.
Een ander lid van de familie
Jung nam de plaats van loc
31 in; in 1978 werd de in
1943 gebouwde loc 16 van
het Duitse hoogovenbedrijf
Georgsmarienhütte overgenomen,
om in 1983, na een
algehele revisie, weer in
dienst gesteld te worden.
Het uiterlijk van loc 16
werd bij deze revisie zoveel
mogelijk aan dat van loc 30
aangepast.; hiervoor wer-
4 май 2010
