Türk dünyasının en önemli ortak kültürel miraslarından birisi Ozanlık ve Âşıklık geleneğidir. Bu gelenek Orta Asya'dan başlayıp, Kafkaslara, Anadoluya ve Balkanlara kadar uzanan geniş bir coğrafyaya yayılmıştır. Şiir, müzik ve hikâyenin bütünsel olarak anlatıldığı bu geleneğin temsilcileri bir nevi yaşadıkları dönemin filmini çekerler. Ozan ve Âşıklar, çevrelerindeki sosyal ve kültürel yaşamı, dönemin toplumsal olay ve sorunlarını, doğal felaketlerden savaşlara, efsaneleşmiş aşklara ve kahramanlara kısacası insanın ve doğadaki diğer canlıların yaşamını da ilgilendiren hemen hemen herşeyi şiir diliyle hikayeleştirerek, ezgiler eşliğinde toplumsal hafızaya kazımışlardır. Eşlik çalgıları genellikle kopuz türevi çalgılar olmuş, Anadolu ozanlarının müziğinde yaygın olarak bağlama (saz) kullanılmıştır. Ulu ozan, Dede Korkut'un elindeki Kıl Kopuzu, Karadeniz bölgesinde Kemençe, Akdeniz bölgesinde ise Iklık olmuştur. Âşıklık geleneği içerisindeki en önemli unsurlardan birisi atışmadır. Âşık, ustalığını atışma ve irticalen ortaya çıkardığı şiirler ile sergiler. Bir nevi yarışma havasında geçen bu atışma çok eski bir ritüeldir. Halk arasında kız ve oğlan arasında sevda üzerine geçen atışmalar, Karacaoğlan'da da sıkça karşımıza çıkar. Genellikle erkeğin girizgahı yaptığı ve kızın naz ederek cevaplar verdiği bu hikayelerde çoğu zaman iki tarafta muradına erer. Anadolu'da ustalaşmış türkü yakıcıları ve aktarıcıları olan Ozanlar ve Âşıklar, Arzu ile Kamber gibi şiirli halk hikâyelerini havalandırarak müzikal bir kimliğe kavuşturmuşlardır. Kulaktan kulağa yayılmış bu türkülü, atışmalı hikayelerin Anadolu'da yöreden yöreye değişen birçok örneği mevcuttur.
Bu anlatı ; Ozanlık ve Âşıklık geleneğinin en önemli unsurlarından " Atışma " üzerinedir. "Evlerinin Önü Kaya" türküsü Emmi Oğlu ve Emmi Kızı arasında geçen bir aşkın Iklıkçı bir ozanın gönlünden ve gözünden yansımasıdır. Türküdeki emmi kızını seslendiren, esere ruh katan Senem Akdemir'e teşekkür ederiz...
Abone ol ► bit.ly/3bSH1kE
EVLERİNİN ÖNÜ KAYA
Evlerinin önü kaya
Kayadan bakarlar aya
Bin gidelim emmim oğlu
Tavladaki doru taya
Doru tayın nalı yoktur
Terkisinde çulu yoktur
Torbasında yemi yoktur
Ben gidemem emmim gızı
Altınımı nal edeyim
Havlulardan çul edeyim
İnci mercan yem edeyim
Bin gidelim emmim oğlu
Anan duyar baban duyar
Arkamızdan atlı koyar
Gelen atlı cana kıyar
Ben gidemem emmim gızı
Evlerinin önü harman
Harmanda okurlar ferman
Beyaz gerdan sana gurban
Bin gidelim emmim oğlu
Bu canım yoluna gurban
Bin gidelim emmim gızı
Eser künyesi ;
Kaynak Kişi : Emin Çevik
Derleyen : Uğur Önür
Derlendiği yer : Antalya, Manavgat, Zerk
Müzik düzenleme : Uğur Önür
Iklık / Dombra / Ritim Çalgıları : Uğur Önür
Kontrabas : Mert Arslan
Kayıt : Mindo Records
Miks / Mastering : Ahmet Gökhan Coşkun
Klip Yönetmeni : Eyyüp Aydeniz
Emmi Kızı Rolü : Aslıhan Saygın
Görüntü Yönetmeni : Aykut Harman
Yönetmen Asistanı : Alperen Karaca
Kostüm Danışman : İbrahim Bozdoğan
Tanrı dağlarından, toroslara uzanan uzun göç yolculuğunun neticesinde, Antalya ve Isparta'nın ortak yaylalarından Anamas ve çevresindeki yörüklerle günümüze kadar taşınmış iki telli yaylı bir çalgı olan Iklık; Kazak ve Kırgızlar'a göre kopuzu icat eden büyük Türk ulusu Korkut Ata'nın elinde halka öğüt, yiğitlere güç veren kutlu ve ilahi bir sesti. Eski Türklerdeki Şaman baksıların ayin, fal, sihir ve tedavide kullandığı bu kutlu ses, ulu ozanın elinde ıklıyor, iniliyor, kişniyor, yas tutuyor, adeta konuşuyordu. Iklayan bu kutlu kopuz, Hakas Türkleri'nde ıh ya da ıyık, Tuva Türkleri'nde İgil, Kızgızistan'da Kıl Kıyak, Türkmenistan'da Gıcek ve Anadolu'daki yörüklerde Iklık adıyla yaşamaktadır.
Iklık'ın kutsal kayın ağacından gövdesi, deri gerilmiş su kabağı ile birleşir. At kuyruğundan tellerine yay dokununca kutlu sesine kavuşur, ıklamaya başlar. Yörük ozanların elinde bu çalgı dertlerini, öğütlerini, özlemlerini, sevdalarını dile getirdikleri aşık sazı olmuştur. Yörük kızları da bu sevdaya karşılık verebilmek için Orta Asya'dan taşıdıkları boğaz çalma geleneğini sürdürürmüşlerdir. Boğaz havaları; Iklık çalgısı ile çalınan ezgi dağarcığının büyük bölümünü oluşturan, günümüze kadar aktarılmış kadim ezgilerdir.
Uğur Önür, bu albüm ve klip projesinde; Teke Yöresi yörüklerinin kendilerine has çalgılarında taşıdıkları büyük kültür mirası olan göç ve yayla ezgilerinden derleyip, hazırladığı 6 eseri sizlerle buluşturmaktadır.
Iklık albümünün tüm kliplendirme çalışması Süleyman Demirel Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeler Biriminin Yürütücülüğünü Doç. Dr. Mustafa Genç’in yaptığı SBG-7468 Numaralı “Isparta Kültürel Miraslar” Projesi kapsamında gerçekleştirilmiştir. Süleyman Demirel Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. İlker Hüseyin Çarıkçıya ve BAP birimine ve tüm proje ekibine destekleri için teşekkür ederiz.
#uğurönür #ıklık #ıklığ
7 сен 2024
