Arkeolog Győző Vörös, Machaerus, Ürdün’de ortaya çıkarılan bir avlu kalıntısının büyük ihtimalle Hirodes’in doğum günü şenliğinde, Vaftizci Yahya’nın ölüme mahkûm edildiği yer olduğunu açıkladı.
Arkeolog Győző Vörös
Vörös, açıklama yaptığı makalesinde ‘‘Arkeologlar avluyu 1980’de keşfettiler, ancak yerin şimdiye kadar Kral Hirodes’in tahtının bir parçası olduğunu kabul etmediler. Avlunun yanındaki tahtın varlığı, dans alanıyla ilgili kanıları sağlamlaştırıyor’’ şeklinde yazdı.
Hem Matta hem de Markos bölümlerinde anlatılan hikâyede, Kral Hirodes’in üvey kızı Salome, doğum günü şenliğinde dans ediyor. Dansı hoşuna giden Hirodes, ‘‘Dile benden, ne dilersen veririm. Benden ne dilersen, krallığımın yarısı da olsa, veririm’’ dedi. Kız dışarı çıkıp annesine, ‘‘Ne isteyeyim?’’ diye sordu. “Vaftizci Yahya’nın başını iste” dedi annesi. (Markos 6:22-24) Bu durum karşısında sıkıntıya kapılan Hirodes, herkesin önünde verdiği söz nedeniyle isteğin yerine getirilmesini emretti.
Sadece iki paragraftan oluşan bu olay, bizlere çok şey anlatıyor. Hikâye, Titian ve Moreau’nun tabloları, Richard Strauss’un bir operası ve Oscar Wilde’ın bir oyunu olmak üzere yüzyıllar boyunca birçok sanat eserine ilham verdi. Hikâye yıllar boyunca sanatsal ve kültürel hayal gücüne açıkça hâkim olsa da İncil yazarlarının hayal gücünün bir ürünü değil. Tarihi kaynaklarla uyumlu. Kısa süre önce, İsrail gazetesi Haaretz, İncil’de anlatılan hikâyenin yerinin keşfedildiğini duyurmuştu.
İncil yazarlarıyla aynı dönemde yaşayan Yahudi tarihçi Flavius Josephus da hikâyeyi doğrulamakta. Tarihçi Josephus, kadının adının Salome olduğunu yazdı. Hikâye hakkında şunları yazmıştır: ‘‘Hirodiya, ülkemizin yasalarını karıştırmayı üstlenmiş gibiydi, hayattayken eşinden boşanarak Hirodes ile evlendi. Bu, Vaftizci Yahya’nın hem öfkesine hem de kınamasına neden olan bir eylemdi. Hirodes ve eşi, peygamberin açık sözlülüğünden o kadar hoşnutsuzdu ki onu hapse attılar. Görünüşe göre Hirodiya, kininin üstesinden gelemedi.’’
Hirodes’in Yahya’ya infaz emri verdiğini onaylayan Josephus, Yahya’yı ‘Yahudilere Tanrı’nın buyruklarını yerine getirmelerini emreden iyi bir adam’ olarak tanımladı. Hatta tarihçi MS 32’de Machaerus’taki bir kalede infazın gerçekleştiğini söyleyerek yer ve zaman hakkında bilgi verdi. Josephus, Salome veya Hirodiya’nın Yahya’nın ölümünde oynadıkları rolden bahsetmez, ancak bu İncil’de yazılanların gerçek olmadığı anlamına gelmiyor. Josephus tarafsız bir tarihçi değildi. Ancak modern tarihçiler Josephus’u haklı olarak önemli bir tarihsel kaynak olarak görüyor. Bununla birlikte Müjde kitaplarına aynı önem gösterilmiyor. Oysaki İncil yazarları Josephus ve diğerleri tarafından defalarca onaylanan tarihsel olayları yazdı.
Öte yandan bilim insanları, alanın İncil’de anlatılan yer olup olmadığı konusunda ikiye ayrıldı. Chapel Hill’deki Kuzey Carolina Üniversitesi’nde dini araştırmalar yapan Prof. Jodi Magness, bazı şüpheleri olduğunu söyledi. Norveç Teoloji Okulu’nda profesör olan Morten Hørning Jensen ise kanıtların güçlü olduğunu söyleyerek ‘Celile’deki Hirodes Antipas’ adlı kitabında, ”Sanırım bu kazı, Salome’nin dans alanını gün ışığına çıkardı” dedi. (CHL)
20 янв 2021
